in ,

C. S. Lewis’in 1937 Tarihli “Hobbit” İncelemesi

“Narnia Günlükleri”nin yazarı C. S. Lewis’in “Hobbit” için 1937 yılında kaleme aldığı eleştiri yazısını sizler için çevirdik.

cs lewis hobbit inceleme
- Reklam -
- Reklam -

Narnia Günlükleri serisinin yazarı C. S. Lewis’in Hobbit için 1937 yılında kaleme aldığı eleştiri yazısı.

Yazarların ilk kitabını bastıracak bir yayımcı bulmaları, eğer çok şanslı değillerse, biraz zor. Eser çok kaliteli olsa bile, toplumun isteklerini karşılamayacağı düşünüldüğü anda şansını kaybediyor. Bu durum her zaman böyle olsa da geçmişte işler daha da zormuş. Örneğin bir İngiliz Dili ve Edebiyatı profesörü çıkıp bir kitap yayımlıyor, epey de bir başarı sağlıyor. Yıllar geçiyor, çocuk masalıyla başlayan serüven daha karanlık bir havaya bürünüyor ve ortaya Yüzüklerin Efendisi gibi bir şaheser çıkıyor. Bunun da okuyucuyla buluşmasını istiyor yazarı ve yolluyor yayınevlerine. Ama ne yazık ki işler hiç de istediği gibi gitmiyor, hatta eseri “bazı kısımları acilen kesilmesi gereken” bir çalışma olarak görülüyor. Yazarını bir kenara bırakın, kitabın geçtiği asıl evreni basmak isteyen Allen & Unwin’in sahibine bile “deli” yaftası vuruyorlar.

İşte Yüzüklerin Efendisi böyle bir dönemde okuyucuyla buluşabilmiş. Toliken meşhur olduktan sonra maddi ve manevi desteklerin ardı arkası kesilmemiş elbette fakat kitabın olgunlaşma sürecinde yazarımızı hiçbir zaman yalnız bırakmayan bir meslektaşı vardı elbette: Narnia Günlükleri’nin yaratıcısı C. S. Lewis.

- Reklam -

Tolkien, daha önce çevirdiğimiz bir röportajda Lewis’in onu daima desteklediğini, hatta klasik yazarlarla bile kıyasladığını ve daha iyisini yapması için teşvik ettiğini söylemişti. Bu kez karşımızda ikinci bir ağız yerine Lewis’in bizzat Hobbit’le alakalı yazdığı bir inceleme var. Hobbit’i övdüğünü zaten tahmin etmişsinizdir fakat gelin içeriğine bir göz atalım.


Çocuklar için bir evren: Hobbit
J. R. R. Tolkien (Londra: Allen & Unwin Yayınevi, 1937)

Hiç alakaları olmamasına rağmen, yayınevleri Hobbit’i Alice Harikalar Diyarında’ya benzetiyor ve her iki eserin de çocukça oyunlar oynamayı seven profesörlerin elinden çıktığını iddia ediyorlar. Daha önemli olan asıl gerçek, her iki eserin de kendilerine ait bir evrenleri olmaları dışında başka bir ortak noktaları bulunmayan kitaplardan oluşan çok küçük bir sınıfa dâhil olmalarıdır. Bunlar öyle evrenlerdir ki sanki biz onlara rastlamadan çok önce bile varlıklarını sürdürüyormuş gibi görünürler ve doğru okuyucu tarafından keşfedildiklerinde o kişinin hayatının vazgeçilmez bir parçası hâline gelirler. Alice Harikalar Diyarında, Düzlemler Ülkesi, Söğütlerdeki Rüzgar ve Phantastes’in yeri bu sınıftır.

- Reklam -

Daha çok yeni olduğundan Hobbit’in evrenini tanımlamak henüz mümkün değil. Oraya gitmeden bir fikir yürütemezsiniz ve bir kere gittiniz mi daha da unutamazsınız. Yazarın takdire şayan çizimleri ve Kuyutorman, Goblin Geçidi ve Esgaroth haritaları size bunun ipuçlarını baştan veriyor, keza ilk sayfalarda gözümüze çarpan cüce ve ejderha isimleri de öyle. Gelgelelim cüce var, cüce var ve hiçbir sıradan çocuk masalı kendi topraklarına ve tarihine Profesör Tolkien’in yarattığı karakterler kadar bağlı yaratıklar içermez; ki yazarın onlar hakkında anlattığından çok daha fazla şey bildiği de aşikar. Bizi sıradan başlayan bir hikâyenin (“Hobbitler küçük bir halktır; cücelerden daha kısadırlar ve sakalları yoktur ama bir lilliputtan da çok daha büyüktürler.”) sonraki bölümlerde destansı bir havaya bürünmesine hazırlayanların sayısıysa çok daha azdır (“Şayet hazineyi korumasız bizi de katledilmiş olarak bulsaydınız akrabalarımızla miraslarının ne kadarını paylaşırdınız merak ediyorum.”). Değişimin ne kadar kaçınılmaz olduğunu ve kahramanın serüvenine nasıl ayak uydurduğunu anlamak için kitabı bizzat okumalısınız. Her şey muazzam olsa da hiç bir şey mantıksız değil; her ne kadar onlarla tanışma fırsatı bulan çocuklar, kanımızın derin kökenleri ve ondan doğan gelenekler hakkında çok fazla fikir sahibi olmasa da (eğitimsiz atalarının da onlardan pek bir farkı yok zaten) yaşamak tıpkı bizim dünyamızdaki canlılar gibi Yabaneller sakinlerinin de en doğal hakkı gibi görünüyor.

Bu kitabın yalnızca küçük yaşlardaki ilk birkaç okuma sırasında bir çocuk masalı gibi görüneceğini anlamalısınız. Alice Harikalar Diyarında’yı çocuklar sıkıntıyla, yetişkinlerse kahkahalarla okur. Diğer yandan çocuk okuyucular Hobbit’i daha eğlenceli bulacaklardır ve kitabı böylesine olgun, böylesine dostane ve kendince doğru kılmak için kullanılan ustaca irfanı ve içten düşünceleri yalnızca yıllar sonra, onuncu yahut yirminci okumalarında fark etmeye başlayacaklar. Tahminlerde bulunmak tehlikeli bir iştir fakat Hobbit klasikler arasında yer alabilir.


Bu makale ilk kez 2 Ekim 1937 tarihli Times Edebiyat Eki’nde yayınlamıştır.

Çeviri: Bayram Sarıkaya
Editör: M. İhsan Tatari

M. İhsan Tatari

Yirmi yılı aşkın bir zamandır fantastik edebiyat, bilimkurgu, çizgi roman ve bilgisayar oyunlarıyla haşır neşir oluyor.

Fantastik edebiyat alanında dört basılı kitabı bulunan yazar, Kayıp Rıhtım'ın yanı sıra Oyungezer dergisinde de serbest yazar olarak çalışmakta, çeşitli yayınevlerinde çevirmen ve editör olarak görev almaktadır.

Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.

2 Yorum

  1. Çeviren Inglliz Dili ve Edebiyatı öğrencisi, yazan ve yazının konusu olan da Ingiliz Dili ve Edebiyatı profesörü. Edebiyat tesadüfleri sever 😀

    C.S Lewis muhteşem bir öngörü’de bulunmuş: “Hobbit klasikler arasında yer alabilir.” 🙂 81 sene de dediği doğrulandı. Bu arada yazı sayesinde Lewis Carroll’u araştırdım ve onun da bir matematik profesörü olduğunu öğrendim. Başka bir konuya da yönlendirmiş oldu böylece

    • 🙂 Hiç öyle düşünmemiştim ama çok doğru, hoş bir tespit olmuş. Ben de matematik profesörü olmasından fazlasını öğrenmiştim. Siz yine benden şanslıymışsınız o konuda 🙂

game of thrones nordik otel

Finlandiya’daki Game of Thrones Temalı Buz Otel Misafirlerini Bekliyor

buz ve atesin dunyasi cekilis3

Çekiliş: George R. R. Martin’den “Buz ve Ateşin Dünyası”