Parçalar: Obsesif Ruhlara Merhem Olan Bir Öykü Derlemesi

Ferit Edgü. 1950 Kuşağı öykücüleri arasında bende yeri en özel yazarlarımızdan biri. Özellikle “Av” derlemesindeki zamansız öykülere vurulmuştum. Geçtiğimiz haziran ayında, Dedalus Kitap’tan çıkan “Parçalar” projesini ilk duyduğumda da oldukça heyecanlandım. Ferit Edgü’nün Parçalar’ı tamamlandı, diyorlardı. Edgü’nün “Çığlık” adlı öykü kitabında yer alan Parçalar bölümündeki yarım kalmış öyküler birer birer tamamlanmıştı. Üstelik neredeyse tamamını severek takip ettiğim yazarlar tarafından! Böyle söyleyince bir okur olarak ne kadar şanslı olduğumu görebiliyorsunuzdur.

Edgü, Parçalar için, “Bu bölümde yer alan metinlerin tümü, ileride yazmayı planladığım öykülerin taslakları olarak kaleme alınmıştı. Bunları, yakın bir gelecekte ‘öyküleştiremeyeceğimi’ gördüm. Uzak bir geleceğe de güvenim olmadığından, oldukları gibi yayımlama yolunu seçtim. Dileyen okur-yazar, bu parçalardan yola çıkarak, bir öykü, bir roman ya da bir oyun yazabilir. Böylesi bir durumda ‘herhangi bir hak iddia etmeyeceğimi’ şimdiden belirtirim,” diyerek ta 1982’den, bu projenin temellerini atıyordu aslında.

Dedalus Kitap‘ın harika editörlerinden Baran Güzel de bu ortayı şık bir şekilde gole çeviriyor. Müthiş bir titizlikle hazırlanan kitapta 9 şahane yazar var: Melida Tüzünoğlu, Pelin Buzluk, Hakan Bıçakcı, Mevsim Yenice, Bahadır Cüneyt Yalçın, Kerem Işık, Okan Çil, Sedat Demir ve Emirhan Burak Aydın.

Kitap, okurlarına güzel bir kolaylık sağlayarak Edgü’nün 9 öykü taslağına da sayfalarında yer veriyor. Taslakların hemen bitiminden, yazarların devam ettirdiği ya da yeniden uyarladığı hikâyelere konuk oluyoruz.

İlk öykü “Balkonda”, Okan Çil tarafından kaleme alınmış. Okan’ı 2017 başında Dedalus Kitap’tan çıkan “Onu da Sonra Anlatırım” adlı öykü kitabıyla da hatırlıyoruz. Taslaktaki duyguyu çok iyi yakaladığını düşündüğüm yazar, senaryo formatını hikâyeye başarıyla yedirmiş. Hem biçimsel hem üslup olarak keyif veren hikâyenin en sevdiğim yanı Edgü’nün bile işlerin bu noktaya gelebileceğini kestiremeyeceğini düşünmem oldu. Ferit Edgü taslağından alaycı bir hayaletin fırlaması, daha ilk öyküden “Parçalar”ın ne kadar renkli bir deneyim olacağının işareti gibiydi. Okan Çil’in öyküde altını çizmemizi rica ettiği bir parçayı buraya bırakmak istedim:

“Yalnızlıkveçaresizlikleilgilibirsürüaforizmafalan! (Bu paragrafı yazılmış kabul ederek altını çizebilirsiniz. Dilerseniz üstüne düşünür, utanmazsanız eski sevgilinize bile yollayabilirsiniz. Yakında afişini ve bardakaltlığını da çıkaracağız. #yazarınölüsümakbuldür)”

Normal şartlarda hashtag’ler gibi teknolojiyle gelen tanımları öyküde görmek beni rahatsız etse de, bu metinde hiç de öyle hissetmedim. Tam aksine, Ferit Edgü hayatını kaybettikten sonra kaç dergiye kapak olacak diye düşünürken dudaklarımı kemirirken buldum kendimi.

Sıradaki taslak “Beklenmeyen Konuk”. Haldun Taner Öykü Ödülü sahibi Kerem Işık tarafından noktalanmış. Işık’ın öykülerini okumadıysanız bile Kayıp Rıhtım takipçilerinin çevirilerine bir ihtimal denk gelmiş olabileceğini düşünüyorum. (Kitaplığınızdaki Wardstone Günlükleri’ne ya da Dragonvarld Üçlemesi’ne göz atmanızı öneririm.) Hem öykülerini hem de çevirilerini severek takip ettiğim bir yazarı derlemede görmek büyük zevkti.

“Çünkü geçmişi ancak şimdiki zamanda var edebilirsin. Ancak geçmişteki sen anlayabilir şimdiki seni.”

Derleme boyunca Edgü’nün sesine en yakın bulduğum yazar da Kerem Işık oldu. Öyküyü keyifle tamamladım.

“Yazar ve Yazman”ın devamını Bahadır Cüneyt Yalçın’dan okuduk. Açıkçası derlemede en önyargılı hissettiğim yazar kendisiydi. Romanlarındaki tarzı pek kendime göre bulmuyordum, ancak öyküsünü gerçekten de heyecanla okudum. Kitaptaki uyarlamalar arasında taslağa en orijinal yaklaşımlardan birini gösteren yazar, keyifli bir macera yaratmayı bilmiş. Yanıldığım için çok mutlu oldum.

“Merdiven” adlı metinde Hakan Bıçakcı’yla devam ediyoruz. Bıçakcı’nın dokunuşu oldukça kısa, ancak öyküyü kitaba yakıştırdığımı söyleyebilirim. Yine Edgü’nün sesini sıkça duyduğumu düşündüğüm hikâyelerden biri oldu.

“Öyle bir hamlamışım ki yıllar içinde, birine yardım ederken nasıl bir surat ifadesi takınılır bilemiyorum.”

“Teyzemin Sonu”nu, bu senenin Sait Faik Öykü Ödülü’ne layık görülen Pelin Buzluk’tan dinliyoruz.

“Ama teyzem ölmemişti. Ölüyordu da, bitmiyordu ölümü.”

Kitabın en dokunaklı devamı Buzluk’tan geliyor. Hem etkilendim hem de biraz kıskandım. Mutlaka görmeniz gereken vurucu bir öykü.

“Çevirmen” taslaklardaki en sevdiğim yarım kalmış hikâyeydi. Henüz siz matbu bir kitabıyla karşılaşmasanız da benim yıllardır dergilerde ve orada burada severek takip ettiğim Emirhan Burak Aydın’a özellikle bu öykünün denk gelmiş olmasına çok sevindim. Kendisinin Philip Pullman’ın Masum İsa ve Hain Mesih adlı kitabını gayet harika bir şekilde çevirdiğini hatırlıyorum (elbette başka birçok çevirisi mevcut). “Çevirmen” böylece benim gözümde en şanslı taslaklardan biri oldu. Emirhan’ın tarzına alışkın bir okur olarak güçlü ve sert bir öykünün beni bekleyeceğini biliyordum. Öyle de oldu. Kitabın en özel parçalarından birisiydi. Bu şekilde tamamlanmasından büyük zevk duydum.

“Yargı”, Küçük Paris Fena Öksürüyor ile adından söz ettiren, Dedalus Kitap’ın emektar genel yayın editörü Sedat Demir tarafından tamamlanmış. Bana hayatım boyunca gerekeni yapmadığım anıları tek tek hatırlatan, insanı karşı konulamaz biçimde kendisiyle hesaplaşmaya iten acımasız bir öykü. Oysa sadece bir mahalle kahvesinde geçiyor. Sohbetler ediliyor. Çaylar ardı ardına ısmarlanıyor. Bozukluklar çıkışmıyor. Vesaire. Böyle anlarda öykünün ne tuhaf şey olduğunu düşünürüm. İnsan nerede, neyle karşılaşacağını bilemiyor.

“Hakim abi, ben gençliğimi hiç yaşamadım. Ergenliğim çok uzun sürdü, o biter bitmez de yaşlanmaya başladım.”

“Gelişigüzel Bir Konuşma”, Melida Tüzünoğlu tarafından tamamlanmış. Derlemede en yabancısı olduğum isim oydu. April Yayıncılık’tan çıkan “Cimri Cömert”e rastgelmiş, Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan “Size Müthiş Bir Yemek Hazırladım” hakkında ise olumlu sözler duymuştum, ancak fazlası yoktu bende. Tüzünoğlu ile tanışmak için iyi bir öykü müydü, emin değilim. Derlemede beni en az yakalayan hikâye o oldu. Yazar, lirik ve sıcak bir anlatım eşliğinde, renkli bir dille okurun karşısına çıkmasını biliyor. Ancak sanırım benim öyküden beklediğim bir seslenişten fazlası. Yine de Uranüs manzaralı iç organların hatırlandığı çarpıcı bir hitap var ortada. Seveni bu öyküyü sahipsiz bırakmayacaktır.

Kitabın son taslağı olan “İkinci Yaşam” bu sene adını sıkça andığım yazarlardan olan Mevsim Yenice tarafından tamamlanmış. Kendisinin öykülerini uzun zamandır dergi ve fanzinlerden takip ediyorduk, ancak “Tekme Tokatlı Şehir Rehberi” ile nihayet matbu bir kitapla da karşımıza çıkma fırsatı bulmuştu. Parçalar’daki öyküsünde yine okuru sıkıca yakalıyor. Edgü’nün taslağındaki ayrıntıları en hoş değerlendiren yazarlardan olmayı başarmış. Böyle güzel bir projenin parçası olmasına çok sevindim.

Kitabın redaktesinin kusursuza yakın olduğunu söylemeliyim. Düzelti Çiğdem Küçük’e ait. Barış Şehri’nin elinden çıkan kapak tasarımı ise hayli göz alıcı.

“Parçalar” benim gözümde yalnızca bir öykü derlemesi değil, aynı zamanda bir edebiyat olayı. Barındırdığı başarılı yazarlar ve keyifli öykülerden çok daha fazlasını içeriyor. Bütünü, parçaların toplamından fazlası ve kuşkusuz ülkemiz edebiyatı için başarıyla tamamlanmış bir ev ödevi. ‘Başka bir öykünün’ mümkün olup olmadığını düşündürürken yarım kalmışlık hissiyle gerilen obsesif ruhlara bir nebze de olsa merhem oluyor. Aynı zamanda edebiyat tarihimizde izi sürülebilecek nice vahanın nasıl ortaya çıkabileceğini de hatırlatan bir öncü görevinde.

Tüm bu güzel şeyler için Baran Güzel’e ve Dedalus Kitap’a teşekkür etmeli.

Parçalar tamamlandı ve artık daha huzurluyuz.