Bilimkurgunun Şaşırtan İlkleri

Robot Kelimesinin Literatüre Kazandırılışı, İlk Robotlar ve Androidler

Tüm dünyada aynı isimle tanımlanmış “robotlar”ın adının nereden geldiğini hiç merak etmiş miydiniz? Daha sonra usta Asimov tarafından Üç Robot Yasası ile çığır açacak, onun robot öyküleri ve pek çoklarının ele alışıyla farklı işlevlere bürünecek bu adın İngilizce olduğunu mu düşünüyordunuz? Eğer öyleyse maalesef çok yanılıyorsunuz, çünkü “robot” Çekçe bir kelime olmakla birlikte “işçi” anlamına gelen bir kelimedir.

Çek yazar Karel Capek tarafından ilk defa yazınsal bir eserde kullanılan ve daha sonra dünya dillerinin neredeyse tamamında yer eden kelime ve kavram, Capek’in 1921’de, R.U.R. adlı eserinde karşımıza çıkıyor. Ancak ilginç olan, Capek’in bu eserinde bahsi geçen robotlarının bildiğimiz metal adamlar olmak yerine aslen günümüz android tanımına daha çok uyması. Çünkü Karel Capek’in robot diye tanımladığı ve bir evin hizmetkârları olarak çalışan çalışanları organik bir yapıya sahiptir.

Mekanik adam ve şu anki literatürdeki “robot” tanımına ilk uyan örnekse dünyaca tanınan Moby Dick’in yazarı Herman Melville’in 1885 yılında kaleme aldığı Çan Kulesi adlı karanlık öyküsünde ortaya çıkmakta. 300 feet (91.44 metre) uzunluğunda bir kule inşa etme hayaliyle yanıp tutuşan çılgın bir sanatçının bu kuleyi yapışını konu alan öyküde, sanatçımıza robot denilebilecek türden yardımcıları yardım etmektedir. Böylece Herman Melville de bu alanda ilk olmaktadır.