Sosyal medya çılgınlığı edebiyat dünyasına yeni bir kavram getirdi: Uydurma kitap alıntıları. Bunlardan en son ve popüler örnek ise George Orwell ve 1984’e kısmet oldu. Distopyayı andıran 2020, yazara hiç yazmadığı bir cümle kazandırdı: “Çalışmaktan başka her şey yasaklanmıştı.”
Facebook, Twitter ve Instagram derken yaratılan bu devasa dijital dünya içerisinde sayısız hatalı, çarpıtılmış, eksik kalmış ve manipüle edilmiş bilgi barındırıyor. Paylaşım rekorları kıran gönderilerin altında ise çoğu zaman ünlü yazarların, şairlerin, bilim insanlarının, müzisyenlerin imzaları yer alıyor. Gerçek ve uydurma birbirine giderek daha fazla karışıyor.
Eğer internette yeteri kadar zaman geçirdiyseniz siz de mutlaka uydurma bir Cemal Süreya şiiri ya da Sabahattin Ali paylaşımına denk gelmişsinizdir. Bu görüntüleri dolaşıma kim, neden sokuyor, bundan nasıl bir kazanç sağlıyor algılaması güç. Daha fazla paylaşım? Beyinde tetiklenen mutluluk hormonu? Olabilir. Durmamız gereken noktayı çoktan geçtik. Bu sebeple Kayıp Rıhtım olarak yeni bir köşeye başlıyoruz: Uydurma Kitap Alıntıları Rehberi. Burada radarımıza giren hatalı kitap alıntılarını gündeme taşıyacağız. Belki bulanık suya bir kaşık taze nefes katabiliriz.
İlk uydurma alıntımız, Koronavirüs salgını ile ülkelerin karantina tedbirleri almak durumunda kalmasıyla ortaya çıkan bir George Orwell sözü oldu.
George Orwell, 1984 Kitabında “Çalışmaktan Başka Her Şey Yasaklanmıştı” Demedi
Bu alıntının ilk olarak nerede “uydurulduğunu” tespit etmek biraz güç. Ancak bir Fransız milletvekili olan Nicolas Dupont-Aignan’in bu atfı ilk defa yaygınlaştırdığını söylemek mümkün. Dupont-Aignan, Emmanuel Macron’un yeni sokağa çıkma yasaklarını 1984 romanına atıfla eleştirmişti.
Ardından dolaşıma giren ve Fransızca başta olmak üzere pek çok dilde paylaşılan George Orwell alıntısı tam olarak şu şekilde:
“Çalışmaktan başka her şey yasaklanmıştı: Sokakta yürümek, eğlenmek, şarkı söylemek, dans etmek, buluşmak, her şey yasaklanmıştı.”
Dupont-Aignan paylaştığı Tweet’i daha sonra kaldırdı. Fransa sosyal medyasında da birçok alaya maruz kaldı. Ancak dolaşıma soktuğu söz, dilden dile, okurdan okura geçmekte bir an bile tereddüt etmedi. Neticede Türkçe sosyal medyada da büyük bir inanç ve özveriyle paylaşılarak binlerce RT ve beğeni almayı başardı.
Görünüşe göre Orwell’in bu sözü söylemediğine dair okuru ikna etmek artık imkansıza yakın. Ancak siz yine de paylaştığınız kitap alıntılarını okuduğunuz kitaplardan seçerek bu tuzağa düşmemek için ufak da olsa bir önlem alabilirsiniz.
Öte yandan George Orwell’in telif süresinin 1 Ocak 2021 itibarıyla biteceğini ve önümüzdeki günlerde pek çok yayınevinden Orwell okuma fırsatı bulacağımızı da hatırlatalım. Görünüşe göre yazarın uydurma sözlerle olan imtihanı asıl şimdi başlıyor. Orwell hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Uydurma Kitap Alıntıları Rehberi dizimizde görmek istediğiniz alıntıları bu başlık altında bizimle paylaşabilirsiniz. Orwell’in söylenmemiş sözleri üzerine yorumlarınızı bizimle Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: AFP Factuel, Poynter
1984 kırmızı çizgimdir. Alıntı yapacaklarsa doğru düzgün yapsınlar.
Uydurma kitap alıntısı yapanları anlamıyor ve kınıyorum.