Antik Mısır mitolojisi, diğer mitolojiler arasında en popülerlerinden birisi. Öyle ki İskandinav ve Yunan mitolojileri ile birlikte üzerilerine en çok çalışma yapılan kaynakların başını çekiyor. Mısır’a dair sayısız kültürel eserin öne çıktığı bir çağda, sembollerin kökenlerine inmek de oldukça önemli. Bu bağlamda Antik Mısır mitolojisinde yer alan Horus’un Gözü özelinde göz sembolü, bu sembolün anlamları ve kullanım alanlarına ışık tutan Catherine Beyer’ın araştırmasını sizlerle buluşturuyoruz.
Catherine Beyer, Wisconsin’deki Lakeland Koleji’nde din eğitimi veren, Wisconsin Üniversitesi’nde beşeri bilimler ve Batı kültürü üzerine çalaışmalar yapan bir isim. Bu yüzden çalışması da oldukça dikkat çekici.
Antik Mısır mitolojisinde Ankh sembolü yanında en çok bilinen sembol şüphesiz Horus’un Gözü adı verilen semboldür. Ankh sembolü “Nil’in Anahtarı” da olarak da geçenl T harfinin üzerine konulmuş küçük bir daireden oluşur. Bu basit sembol antik Mısır’da oldukça geniş yer bulmuştur. Şekil bakımından da biraz Hristiyanlıkta yer alan haç işaretine benzemektedir. Horus’un Gözü adı verilen işaret ise bir göz ve kaştan oluşur. Göz sürmelidir ve yana doğru bir çizgi uzanmaktadır. Aynı şekilde kuyruk biçiminde, gözün aşağısında sağa doğru da bir çizgi uzanmaktadır ve dikine aşağı şekilde gözyaşı betimlenmektedir. Gözün altında bulunan bu işaretler Horus’un hayvanı kabul edilen şahin’in yüzünde yer alan işaretleri taklit amacıyla çizilmiştir. Bu göze aynı zamanda “Ay Gözü” adı da verilir.
Bu sembol Mısır mitolojisinde üç farklı karakterde görülür: Horus, Ra ve Wadjet. Bu isimler sembolün anlamını temel almakta, şeklen 3 ismin kullandığı sembol arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Bu da metinlerde bağlama bakılmadıkça göz sembolüyle hangisinin kastedildiğini anlamak imkânsız hale gelmektedir.
Horus’un Gözü Nedir?
Horus, Osiris’in oğlu ve Set’in yeğenidir. Mısır mitolojisinin gök tanrısıdır. Set, Osiris’i öldürünce Horus, annesi Isis ile birlikte babasının parçalanmış bedenini tekrar bir araya getirmek üzere arayışlara başladı. Amaçları onu yeraltı dünyasının efendisi olarak yeniden canlandırmaktı. Bir hikâyeye göre Horus bu uğurda Osiris için kendi gözlerinden biri kurban etti. Başka bir hikâyeye göreyse Horus, Set ile olan bir mücadelesi sırasında tek gözünü kaybetti. Bu sebeple göz sembolü iyileşme ve yenilenmeyle de bağlantılıdır.
Sembol aynı zamanda muska görevi görmektedir. Yaşayanların ve ölülerin boyunlarına takılarak onları kötü ruhlardan korumak amacıyla da kullanılmıştır.
Horus’un Gözü yaygın olarak kullanılmıştır ama her zaman değil, özellikle de mavi iris ile çizilirken. Yine de göz sembolleri içerisinde en fazla kullanılan Horus’un Gözü sembolüdür.
Ra’nın Gözü
Ra’nın Gözü oldukça antropomorfik, yani insanımsı ve irade sahibi bir yapıya sahiptir. Bu nedenle yer yer “Ra’nın Kızı” adıyla da anılmıştır. Ra ona hakaret eden kafirlere karşı gazap vermek, intikam almak ve bilgi aramak amacıyla onların üzerine gözünü yollar. Bu yönüyle Horus’un Gözü’ne nazaran daha saldırgan yapıya sahip bir semboldür.
Ra’nın Gözü ondan ayrı var olabilmektedir. Ra gözünü daha sonra Sekhmet, Wadjet ve Bast gibi tanrıçalara da emanet olarak vermiştir. Sekhmet onun gözüyle kendisine saygısızlıkta bulunan insanlığa karşı bir katliama girişmiş ancak bu vahşeti gören Ra tarafından tüm insan ırkını yok etmemesi için durdurulmuştur.
Ra’nın Gözü, Horus’un Gözü’nden ayrı olarak kırmızı irisle tasvir edilir.
Sanki yeterince karmaşık değilmiş de biraz daha karıştırmak gerekiyormuş gibi Ra’nın Gözü diğerlerinden ayrı sembollerle de tasvir edilir. Bu sembol genellikle Ra’nın başı üstünde yer alan bir güneş ve o güneşin etrafını çevirmiş kobradan oluşmaktadır. Kobra, göz sembolüyle kendisi ayrıca bağlantılı olan Aşağı Mısır tanrıçası Wadjet’i temsil etmektedir.
Wadjet
Ya da Buto adıyla da bilinen bu tanrıça Aşağı Mısır’a hamisidir. Papirüslerin ve firavunların koruyucusu olarak bilinir ve onları kobra şekline girerek düşmanlardan korumaktadır. Ra’nın pek çok tasvirinde başının üstünde yer alan güneşin çevresi bir kobra tarafından sarılmıştır. Bu Wadjet’e bir atıftır. Bu nedenle kobrayla ilişkilendirilen göz sembolü Wadjet’e aittir ancak onunla bu sembol bazen Ra’ya da ait olabilir.
Daha kafa karıştırıcı bir şekilde Horus’un Gözü’ne bazen Wadjet’in Gözü denmektedir.
Çift Göz
Bazı tabutların yanında çift göz bulunduğu görülmüştür. Bu duruma ölülerin ruhlarının ölümsüz olduğu ve sonsuz yaşamları sırasında kusursuz bir görüş için bir çift gözü kullanmalarıyla amacıyla oraya bırakıldığı yorumu getirilmiştir.
Gözlerin Yönü Ne Anlama Gelir?
Sembol hakkında en çok tartışılan konulardan biri de gözün sağ göz mü, sol göz mü olduğudur. Ancak bunu tartışmak da gereksizdir. Çünkü tasvirler sırasında Horus’un Gözü bazen sağ bazen de sol göz olarak betimlenebilmektedir.
Modern Kullanım
Horus’un Gözü’ne günümüzde insanlar tarafından vahiy, bilgelik ve kutsanmış koruma anlamları yüklenirken dünyanın büyük kısmı onu 1 dolarlık banknotların arkasında ve Mason ikonografisinde yer alan Kader Gözü olarak biliyorlar. Ancak bu simgeler sadece üstün bir gücün, varlığın gözünün dikkatinde olmak anlamına gelebilir.
Horus’un Gözü 1904 yılında Horus Çağı adı verilen dönemin başladığına inanan Telema adlı tarikatın üyesi olan Telemitler tarafından da sık sık kullanılmıştır. Gözü genellikle ateşin sembolü olarak, üçgen içinde ve İlahi Göz şeklinde tasvir edilir. Bazen ters olarak betimlenmektedir.
Pek çok komplo teorisyeni bugün Horus’un Gözü’nü, Kader Gözü’nü ve bütün öteki göz sembollerini alakalı veya alakasız bir şekilde aynı kabul etmekte ve onları pek çok süper güç devletin arkasındaki gizemli İllüminati örgütünün sembolü saymaktadır. Bu sebeple göz sembolü artık iktidar, bilgi kontrolü, biat, yanılsama, manipülasyon ve algı yönetimini temsil etmektedir.
Antik Mısır’daki göz sembollerine ve onların anlamlarına dair siz neler düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşmayı unutmayın.
* Mumyalar, Gizler ve Firavunlar: Çözebileceğiniz En Zorlu Antik Mısır Testi
Kaynak: Learn Religion
Forum üzerinden yorum yapıp sohbete katılmak için tıkla!