in ,

Orta Çağ İrlanda Tıbbında İbn-i Sina Esintileri

1500’lü yıllardan kalma bir tıp kitabının arasında bulunan parşömen, Orta Çağ İrlanda’sını İslam dünyasıyla buluşturdu. Görünen o ki İbn-i Sina ismi sınır tanımaksızın tüm dünyaya yayılmış.

Orta Çağ irlanda tıp
- Reklam -
- Reklam -

1500’lü yıllardan kalma bir kitabın arasında bulunan iki sayfadan oluşan ve dana derisinden parşömene işlenmiş yazılarda Orta Çağ İrlanda’sı ile İslam dünyası arasında heyecan verici bağlantı bulundu. Bulunan sayfalar 11. yüzyıl Farsça tıp kitabının 15. yüzyıl İrlandaca çevirisini içeriyor. Bu sayfalar tam 500 yıl boyunca kaynağının ne olduğu bilinmeden Cornwall’da bulunan bir aile evinde durmaktaydı.

College Cork Üniversitesi Modern İrlanda Bölümü’nden ve hayatını Orta Çağ Galce yazmalarına adamış Pádraig Ó Macháin konuyla ilgili olarak şunları iletti:

“Sahipleri ilgili sayfaların fotoğraflarını çekerek İngiltere’deki bir üniversiteye göndermişler. İlgili üniversite resimleri başka bir üniversiteye gönderiyor ve oradan da bana ulaştı.”

- Reklam -

Metinlerin Orta Çağ İrlanda’sına ait tıbbi metinler olduğunu anlamak kendisi için çocuk oyuncağı olsa da kaynağını bulması için biraz yardıma ihtiyaç duymuş.

İrlanda’nın en büyük dijitalleşme projelerinden biri olan ve eski İrlanda yazmalarının ve metinlerinin yer aldığı dijital platform olan Irish Script on Screen projesinin kurucusu olan Ó Macháin, ilgili bölümleri İrlandaca medikal metin uzmanı olan Aoibheann Nic Dhonnchadha ile paylaştı. Dhonnchadha ilgili pasajların, 5 ciltten oluşan The Canon of Medicine (El-Kanun fi’t-Tıb) adlı kitabın ilkinden alıntı olduğunu tespit etti. Bildiğiniz üzere El-Kanun fi’t-Tıb kitabı, 11. yüzyılda yaşamış büyük alim ve Batı dünyasında Avicenna olarak bilinen İbn-i Sina tarafından kaleme alınmış ve modern tıbbın temel ders kitabı olarak kabul edilen bir başyapıt niteliğinde. İbn-i Sina ve eserleri ile ilgili birçok atıf eski İrlanda tıp metinlerinde yer alırken, bu metinler El-Kanun fi’T-Tıb ansiklopedisinin tam çevirisinin tek ispatı olarak dikkat çekiyor.

Aslen Arapça yazılan ansiklopedi 13. yüzyılda, Arapçadan Latinceye çevirileriyle ünlü, Gerard of Cremona tarafından tercüme edilmiş Latince kaynağından İrlandacaya çevrilmiş. El-Kanun fi’T-Tıb kitabının bugüne kadar yazılmış en etkili tıp kitaplarından biri olduğunu dile getiren Dhonnchadha 15. yüzyılda İrlanda’da çalışılan bu kitabın İslam dünyasıyla olan bağlantıları net bir şekilde ortaya koyduğunu dile getirdi.

irlanda tıp orta çağ

Sayfanın üst köşesinde yer alan başlık Latincede Canon diye geçen Kanun kelimesidir. İbn-i Sina kitapta Allah’a şükreder ve arkadaşlarından birinin tıp hakkında bir kitap yazmasını istediğini açıklar. Metnin geri kalanı İrlandaca olup Latince terminolojiyle doludur. Ansiklopedinin içeriğini anlatan sayfanın yanı sıra, çene, diş, burun ve boğazın anatomisini detaylandıran sayfalar mevcuttur.

El yazmalarının yaygın olduğu dönemlerde yeni metinleri eski el yazmalarının hurdalarını kullanarak ciltlemek yaygın bir pratikti. Ancak böyle değerli bir metnin amaçlarına aykırı olması alışılmadık bir durum. “Bu tür el yazmaları sahipleri için çok değerli olurdu,” diyen Nic Dhonnchadha sözlerine, “Buna sahip olan kimselerin bundan ayrılması pek mümkün değildi,” şeklinde devam etti. İngiltere’nin İrlanda’ya müdahalesi sırasında birçok el yazması imha edildi. Bilim insanları Kanun el yazmasının benzer bir akıbeti yaşadığını düşünüyor. Bu yazmaların kurtarılmış olması büyük bir şans.

- Reklam -

Ó Macháin bu keşfin Orta Çağ İrlanda’sı ile ilgili olan yanlış anlaşılmaları tersine çevirmesini umuyor. İrlanda’nın o dönemlerden 17. yüzyıla kadar tam olarak şehirleşmediğini vurgulayan Ó Macháin, insanların bu dönemde İrlanda’nın tıp okulları dahil olmak üzere birçok okula ev sahipliği yaptığını bilmediklerini söylüyor. Bu tıp okullarında öğrenciler İngiltere veya Avrupa’nın yaptığının aksine Latince yerine İrlandaca eğitim alıyorlardı ve böylece yerel bir dilde tıbbı bilgi kaynakları oluşturuyorlardı. Nic Dhonnchadha tarafından devam eden tam çeviriyle birlikte Latince versiyonuyla İrlandaca versiyonu arasındaki önemli farkların ortaya çıkması bekleniyor.

Ó Macháin son olarak konu hakkında şöyle konuşuyor:

“Bu, öğrenmenin en saf örneği, tüm sınırları, tüm kültürleri ve dinleri aşarak başka şeylerin bizi böldüğü şekilde birleştiriyor. Bu benim için çok önemli, çünkü öğrenmenin sınırsız olduğunu ve bunu insanların anlamasını sağlamak için önemli bir fırsat olduğunu düşünüyorum.”

Yapılan yeni keşif hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı bizlerle paylaşmayı unutmayın!

Kaynak: Atlas Obscura

Özgür Kuru

1988 Ankara doğumluyum. Jules Verne kitaplarıyla geçen gençlik yıllarım, bilimkurgu, doğa ve insanın kendini keşfetmesi gerektiğini idrak etmemle değişmeye başladı.

Profesyonel olarak bilişim sektörünün bir neferi olmakla birlikte motosiklet, bisiklet, kampçılık, olta balıkçılığı gibi hobilerle hayatımı süslemeye çalışıyorum. Stargate'e yetişememiş ve Stargate'ten sonra dizi izleyemeyen bir çeşit izleyiciyim.

Kitaptan uyarlanmış filmleri izlemeden önce mutlaka kitabını okumalıyım gibi bir toteme sahibim. Bu yüzden yıllarca ötelediğim filmler var. İzlememiş olmaktan değil fakat okumamış olmaktan, kitaplara her baktığımda pişmanlık duyduğumu da itiraf edeyim.

Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.

Jurassic Park

Jurassic Park Animasyon Dizisi Olarak Netflix’e Geliyor

SpongeBob

SpongeBob SquarePants Evreni SüngerBob’un Çocukluğunu Anlatan Yeni Diziyle Genişliyor