Orta Çağ’da Bıçak Silgi Olarak Kullanılıyordu

Bir kitap yazmak için ne gerekir? Güzel bir fikir, bir kalem ya da biraz kâğıt mı? Belki bir dizüstü bilgisayar ve talepkâr bir yayıncı? Orta Çağ’a dönersek durumun biraz daha karmaşık olduğunu görürüz. O zamanlar kitaplar; parşömen yapmak için sepicilerin (deri işleyen kimseler), tezhip için sanatçıların, ciltleme kısmını halledenlerin ve elbette kâtiplerin işbirliğini içeren aylar sürecek bir çalışmanın sonucu ortaya çıkıyordu (Kâğıt 1450 yılına dek Avrupa’da kullanılmadı).

Bir katibin işi, var olan bir metni tüy kalem ve hokka kullanarak kopya etmekti. Hata yaptıklarında, mürekkebi sayfadan keskin bir bıçakla kazımak zorundaydılar. Bu; parşömeni kolayca mahvedebilecek, özen gerektiren bir işti. Bıçaklar aynı zamanda mürekkep tutmaz hale gelen kalemlerin ucunu keskinleştirmede kullanılıyordu. Arada sırada kâtipler öfkelerini dipnotlar aracılığıyla ifade ediyorlardı. Bunlardan bir tanesi şu şekilde: “Lanet olsun sana ey kalem!” Şöyle güzel bir bıçak, bir kâtibin olmazsa olmazıydı.

Arkeologlar Kuzey Polonya’da, Pasim’deki bir Ortaçağ kalesinin olduğu bölgeyi kazıyorlar ve bu hata düzeltme araçlarından birini bulduklarını düşünüyorlar. Yaklaşık 9 cm’lik bu bıçak muhtemelen sekizinci ya da dokuzuncu yüzyılda imal edildi. Bıçak, 2,5 cm ve 4 cm boyutunda iki ayrı bıçak kısmı ve ortalarında bir tutacağın birleşiminden oluşuyor.

Varşova Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsünden Kacper Wadyll bir ifadesinde, “Şimdiye dek Polonya’da benzer bir nesne bulunmamıştı.” diyor. Olsztyn’deki Warmia ve Mazury Müzesinden Kacper Martyka ile birlikte kazıları yürüten Wadyl’e göre İskandinavya’da ve Britanya Adalarında benzer eserler keşfedilmişti. Bu türden eğimli bıçaklar, kitap yapım işlemini gösteren Orta Çağ minyatürlerinde göze çarpmaktadır.

“Bu temel doğrultusunda biliyoruz ki birçok türden bıçak, metin yaratma işleminin bütün aşamalarına yoldaşlık etmiştir. Parşömeni kesmek, satır işaretlemek, yazılanların şeklini kontrol etmek ve hataları silmek için  kullanılmıştır.” diyor arkeolog. “Görünen o ki esasında kâtipler tarafından kullanılmış ama zamanla hassasiyet gerektiren, iki ayrı bıçaktan oluşan bir aletin işe yarayacağı diğer zanaatlere de adapte edilmiş. Böylece deri, ahşap ve kemik işlemede de bu nesnelerden yararlanılmaya başlanmış.

Kaynak: Atlas Obscura