Kayıp Editör
“Büyücülerin işlerine karışmayın, anlaşılmaları zordur ve çabuk öfkelenirler.”
– Gildor Inglorion
Dikkat! Az sonra okuyacağınız makale Yüzüklerin Efendisi, Silmarillion ve Hobbit isimli kitapların konuları ve hikâyeleri hakkında çok fazla bilgi içermektedir. Eğer bu kitapları henüz okumadıysanız ve ileride okumak gibi bir niyetiniz varsa burada yazılanlar kitaplardan alacağınız zevki büyük ölçüde baltalayacaktır.
Istari olarak da bilinen büyücüler esasen Maiar (tekili Maia) divanına mensup ruhlardır. Tıpkı aynı divana mensup olan Valar gibi… Fakat Maiar, Valar’a göre daha güçsüzdür (Sauron da Maiar’ın en güçlülerinden biridir). Bu ruhlar Orta-Dünya halklarına Sauron’a karşı yardım etmeleri ve onlara destek olmaları için Valar tarafından gönderilmişlerdir. Bilinen beş Istari sırasıyla Aulë’nin Maiası olan Curumo, Manwë ve Varda’nın Maiası olan Olórin, Yavanna’nın Maiası olan Aiwendil ve Oromë’nin Maiar’ı olan Pallando ile Alatar’dır. Alatar ve Pallando aynı zamanda “Ithryn Luin” yani “Mavi Büyücüler” olarak da bilinirler. Bu ikili doğuya gitmişlerdir ve Orta-Dünya’nın esas hikâyelerine dönmemişlerdir Orta-Dünya’nın kuzey batısında Curumo insanlar tarafından Saruman, Elfler tarafından da Curunir ismi ile anılmaya başlandı. Olórin insanlar tarafından Gandalf, Elfler tarafından Mithrandir olarak tanınırken Aiwendil ise Radagast adı ile tanındı.
Istari Orta-Dünya’ya 3. Çağ’ın 1000 yılı civarında geldi. Yaşlı birer adam görünümüne bürünmüşlerdi ve güçleri kısıtlanmıştı. Böylelikle Orta-Dünya halklarına sadece yardım edebilecekler, Maia kardeşleri Sauron gibi hâkimiyet peşinde koşmayacaklardı. Valar tarafından insan vücuduna büründürülerek Orta-Dünya halklarına güç ve korku ile değil ikna ve cesaretlendirme yolu ile yardım etmeleri emredilmişti. İnsan suretine büründükleri için fiziksel bir bedenin tüm zayıflıklarına, açlığa, acıya, hırsa, korkuya, eğlenceye ve bir insanın sahip olduğu tüm diğer his ve acılara sahip oldular. İnsan bedenine bürünmelerine rağmen ölümsüzlüklerini korudular ve çok yavaş yaşlandılar. Bununla birlikte öldürülebiliyorlardı da… Örneğin Gandalf, Moria Madenlerinin Balrog’u ile yaptığı düellonun sonunda gerçekten de ölmüştü ve sadece Eru’nun müdahalesi sayesinde bedenine geri dönebildi.
Görünen o ki her büyücünün elbiseleri için bir renk belirlenmişti. Beyaz, liderlerini belirten renkti. Doğuya giden ikili mavi cübbeler giyiyorlardı. Zaten Ithryn Luin yani Mavi Büyücüler ismi buradan gelir. Aynı şekilde diğer büyücüler de sıklıkla renkleri ile anılır olmuş, Ak Saruman, Gri Gandalf ve Boz Radagast isimleri ile hitap edilmeye başlanmışlardı. Beyazın haricindeki renklerin özel bir anlamı olup olmadığı, rütbe seviyelerini, yeteneklerini ya da kişiliklerinin doğasını belirtip belirtmediği bilinmemektedir.
Orta-Dünya sakinlerinin çok azı büyücülerin gerçekte kim olduğunu bilir çünkü Istari bu bilgiyi kimseyle paylaşmazdı. Çoğu kimse onların Elf ya da bilge insanlar olduğuna inanırdı (Gandalf adı bu yanılgıdan doğmuştur. Çünkü insanlar onun bir Elf olduğuna inanmış ve ona Wand-elf / Asa-elf takma adını takmıştır). Asil mizaçları ve diğer insanların işlerine direkt olarak karışmaktan hoşlanmamaları gibi özellikleri, haklarında pek çok soru işareti oluşmasına neden olmuştur. Kesin ve apaçık olan görevlerine karşın insani duygulara sahiptiler. Gandalf’ın Hobbitlere karşı duyduğu düşkünlük ve sevgi gibi… Diğer yandan açgözlülük, kıskançlık ve güç elde etme arzusu gibi negatif hislere de sahiptiler. Saruman bu tür hislere kurban olmuştur. Unfinished Tales / Tamamlanmamış Öyküler kitabının bir bölümüne bakılırsa Mavi Büyücüler’in de aynı duygulara esir olmuş olması muhtemeldir.
Orta Dünya Büyücüleri: Etimoloji
Tolkien’in Istari’leri bizim bildiğimiz anlamdaki büyücüleri yansıtmazlar. Daha çok birer bilge kişi hatta elçi gibidirler. Ömrü boyunca bir dilbilimci olan ve bir Katolik olarak yetişen Tolkien, büyücü kelimesini kasten kulanmış, wisdom / irfan kelimesini ima etmeye çalışmış ve karakterlerin “dünya ötesi” güçlerini okuyucuya kolaylıkla nakletmiştir. Bu görüş en iyi şekilde Tolkien’in kendisi tarafından kelimelere dökülmüştür. “Unfinished Tales / Tamamlanmamış Öyküler” kitabında bulunan “Istari” isimli bölümünün ilk paragrafında şöyle der üstat:
Wizard / Büyücü, Quenya’da istar (Sindarin’de ithron) kelimesinin tercümesidir: dünyanın doğası ve tarihi hakkında seçkin bir bilgiye sahip olan, paylaşan ve hak iddia eden bir (onların deyişi ile) “divanın” üyesi. Bu çeviri (“wise / bilge” ve bu anlamdaki diğer bilinen kadim kelimelerin Quenya dilindeki istar kelimesine karşılık gelmesine rağmen) belki de mutluluk verici bir çeviri değil. Çünkü Elflerin “Heren Istarion” yani “Büyücüler Divanı” olarak adlandırdığı bu grup daha sonraki efsanelerde anlatılan büyücü ve sihirbazlardan oldukça uzaktır. Çünkü bu beş Istari, yalnızca Orta-Dünya’nın 3. Çağ’ına aitti. Sonra ayrıldılar ve hiç kimse, belki Elrond, Círdan ve Galadriel hariç hiç kimse onların ne olduğunu ya da nereden geldiğini keşfedemedi.”
* Orta Dünya Büyücüleri: Gandalf
* Orta Dünya Büyücüleri: Saruman
* Orta Dünya Büyücüleri: Radagast
* Orta Dünya Büyücüleri: Mavi Büyücüler – Alatar ve Pallando
Proje Yöneticisi: M. İhsan Tatari
Çevirmenler: Hazal Çamur, M. İhsan Tatari, Özgürcan Uzunyaşa
Kaynaklar: Tolkien Gateway, The Lord Of The Rings – JRR Tolkien, The Hobbit – JRR Tolkien, The Unfinished Tales – JRR Tolkien & Christopher Tolkien
Silmarillion’ u okuduktan sonra tekrar döneceğim buraya.
Ay çok hoşuma gitti bu proje yahu. Merak ve ilgi duyularımın yeniden uyandığını hissediyorum. Umarım bilmediğim yepyeni şeyler öğrenirim. Çok iyisiniz, teşekkürler.
Çok güzel bir işe başlamışsınız ama tek kötü yanı beklemek zorunda kalışımız. Umarım çok uzun sürmez ve çabucak okuyabiliriz. Şimdiden teşekkürler.
“Sitenin bildirimini açtım, sıcak çikolatamı aldım, yeni yazıyı bekliyorum,” dedi Gandalf.
Radagast kafasını usulca eski dostuna doğru çevirdi ve “Senin bunu yapmana gerek yok ki… Zaten olacak her şeyi biliyorsun,” dedi.
Gandalf piposundan keyif dolu bir nefes aldı, dumanını bir halka haline getirdi ve gökyüzüne usulca bıraktı. “Haklısın eski dostum ama insan sevdiği şeyi yapmaktan asla bıkmaz.”
Yüzüne tebessüm yayılan Radagast, “Çok güzel söyledin, hem de çok…” dedikten sonra gözlerini karanlık bulutların kümelenmeye başladığı Mordor’a doğru çevirdi. Orta Dünya’da alışık olmadıkları bir hareketlilik vardı. Bu güzel sohbeti bir daha yapıp yapamayacaklarına dair ikisinin de endişeleri vardı.
Mordor’un mavi gökyüzünü kaplayan bulutlara kuşkuyla bakan Gandalf’ın aklında Galadriel’in dün gece ona söylediklerinden başka bir şey yoktu:
“Dünya değişiyor. Bunu suda hissediyorum. Toprakta hissediyorum. Kokusunu alıyorum. Eskilerden pek bir şey kalmadı. Zira hatırlayanlardan yaşayan yok artık…”