Umut Sarıkaya ile H.P. Lovecraft Arasındaki Mekanik Benzerlik

Umut Sarıkaya ile H.P. Lovecraft arasında bazı benzerlikler olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz? Korku edebiyatının usta kalemi Lovecraft ve Türkiye’de karikatür sanatının önde gelen isimlerinden Sarıkaya hakkında yapılan bir değerlendirme, ikili arasındaki bir benzerliği ortaya koyuyor. Ekşi Sözlük’teki 31feetunder adlı kullanıcının konu hakkındaki analizi bir hayli dikkat çekici.

İlk bakışta birbirinden çok farklı gözüken kavramları, metinlerarası, hatta disiplinlerarası kıyaslamalar ile incelemek kimi zaman ortaya yeni bakış açılarının çıkmasına yardımcı olabiliyor. Korelasyon görünüşte ne kadar düşükse varılan sonuç da o kadar keyifli bir hâl alıyor. Daha önce sitemizde yayımladığımız Dionysos ve Keloğlan arasındaki 7 benzerlik yazısı bu konudaki dikkat çekici örneklerden birisi.

Az fikri olanlar için H.P. Lovecraft’tan kısaca bahsetmek gerek. Amerikalı korku yazarı Lovecraft, 1890 yılında dünyaya gelmiş ve 47 yıllık yaşamında bilimkurgu, korku ve gotik gibi türlerde öncül eserler vermiş bir isim. Cthulhu Mitosu’nun yaratıcısı olan yazarın adı bugünlerde Lovecraftian Horror (Lovecraftvari Korku) başlıklı bir türün de isim babası olmuş durumda. Deliliğin Dağlarında, Cthulhu’nun Çağrısı ve Charles Dexter Ward Vakası gibi eserlerle tanınan Lovecraft; günümüzde hâlâ korku edebiyatı denince akla ilk gelen isimler arasında yer alıyor.

Umut Sarıkaya’ya gelecek olursak… 1980 doğumlu karikatürist, yazar ve çizgi romancı Sarıkaya özellikle kendine has mizah anlayışı ile ülkemizin önde gelen sanatçıları arasında yer almayı başarıyor. Leman, HBR Maymun, Aksak Kurbağa, Soytarı, Solak, Atom, Penguen, Uykusuz gibi dergilerde eserleri yayımlandı. Naber adlı mizah dergisini belirsiz aralıklarla da olsa çıkartmaya devam ediyor. Benim de Söyleyeceklerim Var ve İşimdeyim Gücümdeyim, Sarıkaya’nın bilinen işleri arasında.

Peki bu iki isim birbirlerine ne açıdan benziyor olabilirler? Ekşi Sözlük yazarı 31feetunder’a göre ortada mekanik bir bağlantı bulunuyor.

Umut Sarıkaya ve H.P. Lovecraft Arasındaki Benzerlikler

Yazara göre benzerlik ikilinin teknik “yetersizliklerinin” sanatlarının özünü oluşturması ile doğuyor. Buradaki yetersizlik, pek de olumsuz anlamda kullanılmıyor. Lovecraft, tasvirlerini yaparken kullandığı belirsiz sıfatlarla (tanımlanamaz, kestirilemez, isimlendirilemez vb.) öykünün atmosferini okurun kendisine bırakmayı tercih ediyor. Bu da işin korku unsurunun yazardan bağımsız bir şekilde biçimlenmesine neden oluyor. Böylece korku, kişisel bir tecrübeye dönüşüyor. İsimlendirilemez, şekillendirilemez olanı okur kendisi resmediyor; bu tercih yazara kalmıyor.

Yazar, bu örneğini Fyodor Dostoyevski’nin aniden tüm tarzından vazgeçip, “Bundan sonra ben de kozmik korku yazıyorum,” dese; Lovecraft kadar başarılı olamayacağı fikri ile pekiştiriyor. Çünkü Dostoyevski, betimleme gücüyle ortaya çıkartacağı imajı açık ve net bir şekilde ortaya koyar; okura kişisel bir tecrübe yaşatmanın yanına bile yaklaşamaz.

Umut Sarıkaya’nın savruk, kimi zaman ise beceriksizce gözüken çizgisi bu noktada benzersiz bir hâl alıyor. Sarıkaya’nın çizgilerle aktardığı dünyası, her şeyi olması gerektiği gibi okura sunmayı başarıyor. Savruk, pervasız çizgiler saatler süren bir emekle eşine rastlanamaz bir forma bürünüyor. Perspektifi bir yana, rakursisi diğer tarafa kaçan, kalınlığı ilk bakışta anlaşılamayan kontürleri makyajla düzeltip çizim masasını bir savaş alanına çeviriyor. Ortaya çıkan sonuç ise tam da olması gerektiği gibi kendi mizah dünyasına uygun oluyor. Sanatçının tespitleri ile çalışma benzersiz bir boyuta ulaşıyor.

Tıpkı Lovecraft eserlerinde olduğu gibi, Sarıkaya’nın da herhangi bir esprisi Ersin Karabulut ya da Kenan Yarar gibi güçlü bir bilek tarafından çizilse “esprinin ruhu”nun kaybolup gitme tehlikesi son derece yüksek.

Sözün özü, ilk bakışta eksiklik gibi görünen teknik hamleler; ortaya çıkan eserleri, başka hiç kimsenin işleyemeyeceği çerçevelere sokmayı başarıyor. Bu bağlamda Umut Sarıkaya ile H.P. Lovecraft, mekanik açıdan birbirlerine hayli yakın bir noktada konumlanıyor.

Sözlük yazarı analizini, “Teknik yetersizliğin böylesi konumlarda alametifarikaya dönüşmesi, üreticinin üslubunu belirlemesi büyüleyici, formüle edilemez ve iç gıdıklayıcı,” cümlesi ile tamamlıyor.

Siz bu ortak noktayı nasıl yorumluyorsunuz? İlk bakışta eksiklik olarak görülen teknik meseleler, biraz irdelendiğinde işleri farklı boyutlara taşıyan alametifarikalara dönüşebilir mi dersiniz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.

Kaynak: Ekşi Sözlük