Anadolu’nun Gizemli ve Kayıp Dillerinden “Kalaşmaca” Çözüldü: Binlerce Yıllık Sır Perdesi Aralanıyor

2023 yılında Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer alan antik Hitit başkenti Hattuşa’da, arkeolojik kazılar sırasında ortaya çıkarılan ve uzun yıllar gizemini koruyan bir dil nihayet çözüme kavuştu. “Kalaşmaca” adı verilen kayıp dil, Anadolu’nun zengin kültürel mozaiğine ışık tutarken, tarihçilere ve dilbilimcilere yeni bir araştırma alanı sunuyor.

Yüzyılı aşkın süredir devam eden kazılarda, özellikle 1980’lerden sonra 30 bini aşkın çivi yazılı kil tablet gün yüzüne çıkarılmıştı. Ancak bu tabletler arasında 174 tanesinin farklı bir dilde yazıldığı fark edilince, araştırmacılar heyecan verici bir keşfin eşiğinde olduklarını anladılar. 2023 yılında yapılan çalışmalar sonucunda bu dilin Bolu-Gerede civarında yaşamış olan Kalaşma halkına ait olduğu belirlendi.

Alman Arkeoloji Enstitüsü’nden Prof. Dr. Andreas Schachner’in başkanlığında yürütülen kazı çalışmaları, uluslararası bir ekip tarafından gerçekleştirildi. Tabletler üzerindeki çözümleme çalışmaları, Almanya Würzburg Üniversitesi’nden Prof. Dr. Daniel Schwemer ve İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Metin Alparslan’ın öncülüğünde yürütüldü.

Anadolu’nun Kayıp Dillerinden Kalaşmaca’nın Keşfi ve Çözülme Süreci

Kalaşmaca dilinin çözülmesi bir dizi titiz çalışmanın sonucunda gerçekleşti. İlk olarak Prof. Schwemer tabletleri Latin alfabesine dönüştürdü. Ardından Marburg Üniversitesi’nden Prof. Elisabet Rieken ve Doç. Dr. İlya Yakubovitich’in de dahil olduğu bir ekip, metinleri derinlemesine inceleyerek dilin yapısını çözümledi.

Kalaşmaca’nın Luvice olarak bilinen antik Anadolu diliyle benzerlikler taşıdığı belirlendi. Ancak ilginç bir şekilde bu dil için yeni bir alfabe oluşturulmamış; bunun yerine, Hititlerin Mezopotamya’dan aldıkları çivi yazısı sistemi kullanılmıştı.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Antik Yunan Kültürünün Temelini Atan Kadim Anadolu Halkı: “Luviler”

Tabletlerin içeriği Antik Anadolu’nun gündelik yaşamına, dini ritüellerine ve komşu kültürlerle olan ilişkilerine dair paha biçilmez bilgiler sunuyor. TRT Haber’e konuşa Prof. Schachner şunları söyledi:

“Bu metinler sayesinde M.Ö. 2000 yılında Anadolu’nun çok dilli ve çok kültürlü bir bölge olduğunu öğreniyoruz. İnsanlar, bu dillerden en az birkaç tanesini biliyor ve kullanıyorlardı.”

Kalaşmaca dilindeki tabletler, Hititlerin dini anlayışlarına da ışık tutuyor. Prof. Schachner sözlerine şu şekilde devam ediyor:

“Hititlerin fethettikleri bölgelerin tanrılarını kendi sistemlerine dahil ederek taptıklarını görüyoruz. Bu metinler, Kalaşma’dan getirdikleri tanrıya kendi anlayacağı dilde hürmet edebilmek için yazılmış.”

Kalaşmaca Tabletleri Dijitalde Erişime Açılacak

Şu anda İstanbul Arkeoloji Müzesi, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Çorum Arkeoloji Müzesi ve Boğazköy Müzesi’nde korunan tabletler, önümüzdeki aylarda daha geniş bir akademik incelemeye açılacak. Prof. Schwemer’in hazırladığı “Keilschrifttexte aus Boghazköi” (Boğazköy’den Çiviyazısı Metinleri) adlı eser, tabletlerin günümüz diline çevirisini içeriyor ve yakında dijital ortamda erişime açılacak.

Yeni bulgular Anadolu’da başka kayıp dillerin de olabileceğine işaret ediyor. Ancak Prof. Schachner, Kalaşmaca’nın ortaya çıkışının özel bir durum olduğunu vurguluyor:

“Bulunan tabletler çok iyi korunmuş. Dolayısıyla metnin tümü elimize geçti. Normalde küçük parçalar buluyoruz, tablet kırıkları. Burada ise iyi korunmuş tabletler vardı.”

Anadolu’nun binlerce yıllık tarihine yeni bir pencere açan keşif hakkındaki yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takibe alabilirsiniz.

Kaynak: TRT Haber