Ay Hakkında Önemli Keşif: 120 Milyon Yıl Önce Volkanik Aktivite Vardı

Ay’da 120 milyon yıl öncesine kadar volkanik aktivitenin olduğu saptandı. Çin Ulusal Uzay İdaresi’nin Chang’e-5 görevi tarafından toplanan Ay toprağı örneklerinde bulunan mikroskobik cam boncuklar, çarpıcı bulguda anahtar rol oynadı.

Çin Bilimler Akademisi’nden Prof. Li Qiuli’nin laboratuvarında yapılan araştırmayla birlikte ekip, yaklaşık 3 gram Ay toprağında 3.000 civarında cam boncukları tespit etti. Bu boncukların çoğu meteor çarpmaları sonucu oluşmuştu. Ancak üç tanesinin volkanik kökenli olduğu belirlendi.

Araştırmacılar söz konusu üç volkanik cam boncuğun 123 milyon yıl (artı veya eksi 15 milyon yıl) önce oluştuğunu radyoizotop tarihleme yöntemiyle tespit etti. Bu sonuç şimdiye kadar bilinen en genç Ay volkanizmasını temsil ediyor.

Daha önce Apollo ve Luna görevlerinden elde edilen örnekler ve Ay meteoritleri, Ay’daki bazaltik volkanik aktivitenin en az 2,9 ila 2,8 milyar yıl öncesine kadar sürdüğünü göstermişti. Chang’e-5 misyonundan gelen örnekler ise bu aktivitenin en az 2 milyar yıl öncesine kadar devam ettiğini ortaya koymuştu. Ancak 120 milyon yıl öncesine kadar süren bir volkanik aktivite, bilim dünyası için büyük bir sürpriz oldu.

Ay’daki Volkanik Aktivitelerin Milyarlarca Yıl Önce Son Bulduğu Düşünülüyordu

Yeni bulgular Ay’ın termal evrimi hakkındaki varsayımları da sorgulatacak nitelikte. Küçük bir gök cismi olan Ay’ın iç ısısını bu kadar uzun süre koruyabilmesi ve geç bir evreye kadar volkanik aktiviteyi sürdürebilmesi oldukça şaşırtıcı. Yani dinozorlar henüz dünyada geziyorken Ay’da volkanik oluşumlar devam etmekteydi.

Volkanik cam boncukların oluşumu gaz bakımından zengin magmanın püskürmesiyle ilişkilendiriliyor. Bu püskürmeler magma çeşmeleri oluşturarak milimetreden küçük cam boncukların ortaya çıkmasına neden oluyor. Boncuklar da Ay yüzeyinde geniş alanlara yayılabiliyor ve daha sonra çarpmalarla daha da uzaklara taşınabiliyor.

Araştırma ekibi volkanik cam boncukları diğerlerinden ayırt etmek için çeşitli analiz teknikleri kullandı. Boncukların dokuları, ana ve eser element bileşimleri ve kükürt izotop özellikleri incelendi. Özellikle kükürt izotop verileri (d34S değerleri), volkanik cam boncukların çarpma sonucu oluşan boncuklardan belirgin şekilde farklı olduğunu gösterdi.

Ay’ın İç Isı Tarihini Gösteren Modellemeler Yeniden Değerlendirilecek

Yeni keşif aynı zamanda Ay’ın iç ısı tarihine dair jeofiziksel modellerin yeniden değerlendirilmesini gerektiriyor. Bilim insanları Dünya’nın uydusunun bu kadar uzun süre volkanik aktiviteyi nasıl sürdürebildiğini anlamaya çalışıyor. Bir hipotez KREEP adı verilen elementlerin (potasyum, nadir toprak elementleri ve fosfor) yüksek oranda bulunmasının, radyojenik ısınmaya neden olabileceği yönünde.

Science dergisinde yayımlanan çalışma, Nanjing Üniversitesi ve New York Eyalet Üniversitesi Albany kampüsü ile işbirliği içinde gerçekleştirildi. Kullanılan örnekler de Çin Ulusal Uzay İdaresi tarafından sağlandı.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Bilim İnsanları Ay’ın İçinde Ne Olduğunu ‘Resmen’ Ortaya Çıkardı

Ay’ın hâlâ birçok sırrı barındırdığını gösteren çalışmayla ilgili sizler ne düşünüyorsunuz? Cevaplarınızı yorumlarda veya Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takibe alabilirsiniz.

Kaynak: Phys