Astronomlar evrenin en büyük ve en gizemli yapılarından olan dev galaksilerin nasıl oluştuğuna dair önemli bulgulara ulaştı. Uzun yıllardır araştırmacıların merak ettiği konu, gökada oluşum süreçlerini anlamak için kritik bir adım olarak görülüyor.
Southampton Üniversitesi’nden araştırmacıların önderliğinde yürütülen çalışma, yaklaşık 12 milyar yıl önce meydana gelen kozmik çarpışmaların, evrendeki en büyük galaksilerin oluşumunda kilit rol oynadığını ortaya koydu. Araştırma ekibinden Dr. Annagrazia Puglisi, bulgularının prestijli bilim dergisi Nature’da yayımlandığını duyurdu.
Günümüz evreninde galaksiler temel olarak iki kategoriye ayrılıyor: Sarmal ve eliptik olanlar. Samanyolu gibi sarmal gökadalar, gaz açısından zengin ve sürekli olarak yıldız oluşturan düz disk şeklindeki yapılardır. Rugby topuna benzeyen eliptik gökadalar ise küresel şekilleriyle dikkat çekiyor ve 10 milyar yıldan daha yaşlı yıldızlardan oluşuyor.
Dev Galaksiler Nasıl Oluştu?
Araştırma ekibi Şili’nin Atacama Çölü’nde bulunan dünyanın en büyük radyo teleskopu ALMA kullanarak 100’den fazla uzak galaksiyi inceledi. Yeni bir gözlem tekniği kullanan bilim insanları, bu gökadalardaki toz dağılımının beklenenden çok daha kompakt olduğunu keşfetti. Söz konusu toz dağılımı, düz disk şeklindeki galaksilerden farklı olarak küresel bir yapı gösteriyordu.
Çin’deki Purple Mountain Gözlemevi ile işbirliği yapan ekip, dev eliptik galaksilerin oluşum sürecini şöyle açıkladı: İki disk galaksi birbirine yaklaşarak çarpışmaya başlıyor. Bu çarpışma sırasında her ikisinin içindeki gaz ve toz, yerçekimi etkisiyle merkeze doğru hızla çöküyor. Merkeze doğru akan yoğun gaz ve toz bulutları, muazzam bir yıldız oluşum sürecini tetikliyor.
Bu süreçte galaksilerin merkezindeki kara delikler de önemli bir rol oynuyor. Merkeze akan gaz, bir yandan kara delikleri beslerken diğer yandan da yeni yıldızların oluşumunu hızlandırıyor. Bilim insanları bu yıldız oluşum hızının Samanyolu’na gerçekleşen yıldız oluşum hızından 10 ila 100 kat daha fazla olduğunu hesapladı.
Gelecek Araştırmalar için Umut Verici Bulgular
Purple Mountain Gözlemevi’nden çalışma lideri Dr. Qing-Hua Tan, söz konusu araştırmanın küresel galaksilerin doğrudan yoğun yıldız oluşumu epizodları yoluyla oluştuğuna dair ilk somut kanıtı sunduğunu vurguladı. Araştırmacılar kozmolojik bilgisayar simülasyonlarını kullanarak süreci daha detaylı inceledi. Simülasyonlar, galaksi çarpışmalarının yanı sıra, çevre galaksilerden gelen soğuk gaz akışlarının da oluşuma katkıda bulunduğunu gösterdi. Gaz akışları galaksilerin merkezindeki yoğun yıldız oluşturan bölgeleri besleyerek, küresel şekilli devlerin oluşumunu hızlandırıyor.
Özellikle evrenin erken dönemlerinde, yaklaşık 8-12 milyar yıl önce, bu tür galaksi çarpışmaları ve gaz akışları çok daha yaygındı. Bu dönemde evren çok daha aktif bir evrim sürecindeydi ve bugün gördüğümüz dev eliptik gökadalar da işte bu dönemde şekillenmeye başladı.
Bilim insanları şimdi James Webb ve Euclid uydularından, ayrıca Çin Uzay İstasyonu’ndan alınan verilerle bulgularını birleştirmeyi planlıyor. Çalışma ile erken dönem galaksi oluşumu hakkında daha eksiksiz bir tablo ortaya çıkacak ve evrenin başlangıcından bu yana nasıl evrildiğini anlamamıza yardımcı olacak. Ayrıca Extremely Large Telescope’un 39 metrelik devasa aynası sayesinde uzak galaksilerdeki yıldız oluşturan çekirdeklerin benzeri görülmemiş detaylarını gözlemleme fırsatı sunacak.
İlginizi Çekebilir: İşte Samanyolu’nun Benzersiz Bir Galaksi Olduğunu Kanıtlayan Dev Çalışma
Dev galaksilerin oluşumuyla ilgii yeni çalışma hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda veya Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News ve WhatsApp kanalımızdan takip edebilirsiniz.
Kaynak: The Conversation
Forum üzerinden yorum yapıp sohbete katılmak için tıkla!