Ayşe Yılmaz
Astronomlar, yaklaşık 3 milyon ışık yılı uzaklıkta, Andromeda galaksisinin yörüngesinde dönen şimdiye kadar gözlemlenen en küçük ve en soluk galaksi olan Andromeda XXXV’ı keşfetti. Bu keşfin, galaksi oluşumu ve gökadaların evrimi hakkındaki mevcut teorileri yeniden gözden geçirmeyi gerektirebileceği kaydedildi.
Bilim insanları, bu kadar küçük cüce galaksilerin erken evrende yüksek sıcaklık ve yoğunluk nedeniyle yok olması gerektiğini düşünüyordu. Ancak Andromeda XXXV, bu sert koşullara rağmen varlığını sürdürmeyi başardı.
Michigan Üniversitesi’nden Eric Bell detaylarına The Astrophysical Journal Letters dergisinde yer verdiği keşfe dair, “Bunlar tam işlevsel galaksiler ancak Samanyolu’nun milyonda biri büyüklüğündeler. Bu, bir pirinç tanesi boyutunda tamamen işlevsel bir insan görmek gibi,” değerlendirmesinde bulundu.
Bilinen Evrenin En Küçük Galaksisi Andromeda XXXV Neden Özel?
Cüce galaksiler, büyük galaksilerin yörüngesinde sıkça gözlemlenebiliyor. Ancak habere konu olan bu tür küçük galaksilerin, sönük ve düşük kütleli oldukları için tespit edilmesi zor sistemler olduğu biliniyor. Andromeda XXXV’ın keşfi, astronomların büyük galaksiler etrafında benzer ultra-zayıf cüce galaksileri tespit etme çabalarına önemli bir katkı sağladı.
Araştırma ekibi, Hubble Uzay Teleskobu ve büyük ölçekli gökbilimsel veri kümelerini kullanarak Andromeda’nın etrafındaki daha küçük ve sönük cüce galaksileri belirlemeyi başardı. Michigan Üniversitesi’nden Marcos Arias, “Bu galaksiyi tespit etmek büyük bir sürprizdi. Normalde bu kadar soluk cisimleri gözlemlemek zor olur ama Andromeda XXXV kesinlikle dikkate değer bir keşif,” dedi.
Bir Kozmik Gizem: Galaksi Katliamı mı?
Galaksilerin evriminde yıldız oluşum sürecinin ne kadar sürdüğü büyük önem taşıyor. Samanyolu’ndaki cüce galaksiler, yaklaşık 10 milyar yıl önce yıldız oluşumunu durdurmuşken Andromeda XXXV ve benzeri galaksilerde 6 milyar yıl öncesine kadar yıldız oluşumunun sürdüğü tespit edildi.
Araştırmacılar, bu farklılığın gaz kaybı mekanizmasıyla ilgili olabileceğini düşünüyor. Bazı cüce galaksiler, gazlarını kademeli olarak tüketerek doğal bir ölüm sürecine girerken diğerleri büyük galaksilerin kütle çekimi tarafından “gazları çekilip öldürülüyor” olabilir.
Bell bu durumu şu sözlerle değerlendiriyor:
“Bu durum bir cinayet soruşturması gibi. Samanyolu’nun uyduları gazlarını kendi başlarına tüketmiş gibi görünürken, Andromeda’nın çevresindeki küçük galaksiler büyük ihtimalle ana galaksi tarafından yok edildi.”
Evrenin İlk Dönemlerinden Günümüze Nasıl Hayatta Kaldığı Bilinmiyor
Erken evren aşırı sıcak ve yoğundu. Büyük Patlama sonrası dönemde oluşan ilk yıldızlar ve kara delikler çevrelerine büyük miktarda enerji yayarak küçük galaksilerin gazlarını yok etti. Ancak Andromeda XXXV gibi galaksilerin nasıl hayatta kaldığı hâlâ bilinmiyor.
Bell mevcut yanılgılarını ise şu sözlerle özetliyor:
“Tüm küçük galaksilerin yok olduğunu düşünüyorduk. Ancak Andromeda XXXV, 20.000 güneş kütlesine sahip olmasına rağmen, milyarlarca yıl boyunca yıldız oluşturmaya devam etmiş. Bu beklenmedik bir durum.”
Bu keşfin, galaksi oluşumu teorilerinde yeni bir dönemi başlatması bekleniyor. NASA ve diğer uzay ajansları, gelecekte benzer ultra-zayıf cüce galaksileri keşfetmek için yeni gözlem projeleri planlıyor.
Andromeda XXXV’ın keşfi, evrenin erken dönemlerindeki galaksi oluşumu hakkında daha fazla bilgi edinilmesine aracı olurken yeni soruların gün yüzüne çıkmasına da katkı sağlıyor.
İlginizi Çekebilir: 6 Milyon Yıl Önceki Süpernova, Afrika’daki Evrim Sürecini Etkilemiş Olabilir
Galaksilerin evrimine dair yeni bulguları siz nasıl değerlendiriyorsunuz? Görüşlerinizi yorumlarda veya Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, bilim dünyasından son haberler için bizleri Google News ve WhatsApp’tan takip edebilirsiniz
Kaynak: Space
Forum üzerinden yorum yapıp sohbete katılmak için tıkla!