145 Milyon Yıllık Evrimin İzleri: Kuşlar ve Ağustosböcekleri Arasında ‘Silahlanma Yarışı’

145 milyon yıl önce gökyüzü, ağustosböcekleri ve ilk kuşlar arasında süregelen bir hayatta kalma mücadelesine sahne oldu. Kuşların artan tehdidine karşı dev ağustosböcekleri, hız ve çeviklik kazandıran yeni kanat yapıları geliştirerek evrim geçirdi. Bu “havadaki silahlanma yarışı” bugünkü uçan böceklerin kanat şekillerinin nasıl oluştuğuna da ışık tutuyor.

Science Advances dergisinde yayımlanan çalışma, 145 milyon yıl önce yaşanmış evrimsel bir sürece dair ipuçları veriyor.

Smithsonian Enstitüsü Ulusal Doğa Tarihi Müzesi’nde paleoekolog Conrad Labandeira çalışmayı şu sözlerle değerlendirdi:

“Bu çok güzel bir çalışma. Daha önce hiç kimse uçuş evrimini yoğun ve spesifik bir şekilde, dar tanımlı bir böcek grubuna odaklanarak incelememişti.”

Palaeontinidae familyasına ait olan dev ağustosböcekleri, yaklaşık 240 milyon yıl önce orta Triyas döneminden, yaklaşık 150 milyon yıl sonra geç Kretase döneminde soyları tükenene kadar dünyanın dört bir yanındaki ormanlarda yaşamışlardı. Bazılarının boyu 15 santimetreye kadar uzuyordu. Günümüzdeki ağustosböceklerin yaklaşık iki kat daha büyük olan bu canlılar, muhtemelen ağaç özsuyuyla besleniyorlardı.

Dev Ağustosböcekleri Hakkındaki Gizem Aydınlatılıyor

Araştırmacılar daha önce Triyas ve Jura dönemlerinde yaşayan dev ağustosböceklerinin kanatlarının Kretase’de yaşayanlardan farklı bir şekle sahip olduğunu fark etmişlerdi. Ancak bunun nedeni bugüne kadar gizemini koruyordu. Nanjing Jeoloji ve Paleontoloji Enstitüsü’nden paleoentomolog Bo Wang ve ekibi bu sırrı çözmek için yola çıktı.

Araştırmacılar, hem erken hem de geç Palaeontinidae’ye ait 88 türden 73’ünü temsil eden örneklerin fosilleşmiş kalıntılarını fotoğraflamak ve ölçmek için dünyanın dört bir yanındaki müzeleri ziyaret etti. İlk dev ağustosböceklerinin geniş, yuvarlak ön kanatlara ve belirgin arka kanatlara sahip olduğunu, daha sonra yaşayan Kretase örneklerinin ise günümüz ağustosböceklerine benzer şekilde daha üçgen ön kanatlara ve önemli ölçüde daha küçük arka kanatlara sahip olduğunu buldular.

Ekip ayrıca ölçümleri, bu şekillerin üç uçuş parametresini (hız, verimlilik ve manevra kabiliyeti) nasıl etkileyeceğini hesaplamak için kullandı. Bu hesaplamalar, uçaklar ve diğer uçan hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardan elde edilen köklü aerodinamik ilkelere dayanıyor. Genel olarak Kretase ağustosböceklerinin daha üçgen ve daha dar kanatlarının, Jura dönemi akrabalarına kıyasla %26’ya kadar daha az enerji kullanırken, yaklaşık %20 daha fazla güçle neredeyse %40 daha hızlı uçmalarına izin verdiğini buldular. Tüm bunların bu canlıların daha yüksek hızlara ulaşmalarını ve daha hızlı manevralar yapmalarını sağlamış olabileceğini düşündürüyor.

Cornell Üniversitesi’nde biyofizikçi olan Jane Wang, çalışmanın analizinin oldukça basit olmasına rağmen, böcek kanatlarının hangi yönlerinin onları daha iyi uçurmak için seçildiğini belirlemeye başlamak için iyi bir başlangıç noktası olduğunu söylüyor:

“Nasıl uçtukları hakkında gerçekten pek fazla fikrimiz yoktu.”

Dev Ağustosböceklerinin Kanat Şekilleri Neden Değişmişti?

Araştırmacılar, kanat şekillerine dayanarak bu böceklerin birbirleriyle büyük olasılıkla nasıl ilişkili olduklarını yeniden yapılandırdıklarında, yaklaşık 145 milyon yıl önce, kuşlar gökyüzüne hakim olmaya başladığında büyük bir geçiş olduğu sonucuna vardılar. Bu da ağustosböceklerinin kanat şeklindeki bu değişikliklerin, aç gagaları alt etmek için yapılan bir “hava silahlanma yarışından” kaynaklandığını gösteriyor.

Amerikan Doğa Tarihi Müzesi’nden paleoentomolog Jessica Ware, bu bulgunun “uçuş davranışının evrimini anlamaya çalışmak için elimizdeki zaman makinesine en yakın şey” olduğunu söylüyor. Ancak Ware, daha çevik kuşların yükselişinin yanı sıra, diğer böceklerle rekabet de dahil olmak üzere başka faktörlerin de rol oynamış olabileceğine dikkat çekiyor.

Bo Wang şüphecilikten rahatsız olmadığını söyleyerek evrimsel değişim için “başka bir açıklama yok” diyor.

Ware, bu çalışmanın böcek uçuş evrimi üzerine daha fazla fosil temelli çalışmayı teşvik edeceğini umduğunu söylüyor. Bilim insanı, soyu tükenmiş yusufçukların ya da dantel kanatlı türlerin kanat şekillerinin incelenmesinin, günümüzde uçan modern versiyonlara hangi koşulların yol açtığına dair anlayışı geliştireceği savunuyor.

“Bu sadece ağustosböcekleri için değil, tüm uçan böcekler için geçerli.”

İlginizi Çekebilir: Ünlü Norveç Destanı Gerçek Çıktı

Siz böceklerin evrimsel süreçlerine dair neler düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: Science