Mehmet Çakıcı
Dünya üzerinde yaşam olduğunu bildiğimiz tek gezegen. Peki, mavi küremiz gerçekten de bize özel mi? Bilim insanları yıllardır yaşamın oluşması için gerekli veya faydalı faktörleri inceleyerek galaksinin diğer köşelerinde de bulunup bulunmadığını araştırıyor.
Bu noktada Dünya’nın ilk yıllarını anlayabilmek için araştırma ekibi milyar yıllar önce gezegenimizin bulunduğu hâli yeniden tasarladı: Kaynayan magma okyanuslarıyla çevrilmiş bir karbondioksit ve nitrojen topu. Tıpkı bugünün Venüs’ü. Peki o noktadan bildiğimiz atmosfere nasıl gelinmiş?
Dünya kadar katı gezegenler birikmeyle oluşuyor. Küçük parçalar birleşerek daha ve daha büyük hâle geliyor, gezegenleri oluşturuyor. Gezegen olacak kadar büyüyemeyen parçalar ise “Planetesimal” olarak adlandırılıyor. Genellikle meteorlara benzeyen bu gezegenimsilerden Güneş Sistemi’nin ilk günlerinde onlarca vardıysa da, bugüne kadar gelebilen sadece Mars kaldı.
Hayatı Koruyan Oksijen
Birikimle oluşan gezegenlerin son aşamalarında birleşen gövdeler çarpıştıklarında ortaya devasa miktarlarda enerji çıkıyor. Dünya’nın oluşumundaki son çarpışmanın Mars büyüklüğünde bir Planetesimal ile gerçekleştiğini düşünüyoruz. Sonucunda Ay gezegenimizden kopuyor ve Dünya da tamamen eriyik bir hâle geliyor. Sonuç olarak gezegen tamamen magma okyanusu dönüşüyor. Bu okyanustan çıkan hidrojen karbon, oksijen ve nitrojenler Dünya’nın Venüs benzeri olan ilk atmosferini yaratıyor.
Milyar yıllar geçtikçe atmosferin etkisiyle magma okyanusu soğuyup git gide gezegenin iç çekirdeğine çekiliyor. Bunun gerçekleşmesindeki anahtar madde ise oksijen. Oksijenin varlığıyla diğer gazların tepkimeleri de değişiyor.
Dünya’nın bu noktasında oksijen az olsa hidrojen, amonyum ve karbon monoksitle dolu bir atmosfere sahip olurduk. Oksijenin bolluğundaysa çok daha yaşamaya elverişli bir atmosfer oluşuyor: Karbondioksit, su buharı ve moleküler nitrojen.
Venüs Niye Dünya Gibi Soğumadı?
Venüs, Dünya’yla aynı şekilde var oldu. Atmosferindeki gazlar birebir aynı. Hatta hemen yanımızdaki bu güzel gezegeni ilk keşfeden bilim insanları gezegenin tamamen Ege kıyısı kıvamında sıcak ve yazlık olduğunu düşünüyordu. Venüs gerçekteyse yanına yaklaşan gözlem araçlarının bile eriyip içinde kaybolduğu bir cehennem. Neden Dünya’nın yaşadığı değişimleri yaşayamadı?
Cevap basit: Güneş’e çok yakındı. Güneş’in yaydığı ısı Venüs’ün yüzeyindeki magma okyanusunun soğumasına asla izin vermedi. Gezegen soğumadıkça atmosferdeki oksijen miktarı hidrojen ve karbonu alt edemedi. Magma okyanusu soğuyup yerini atmosferdeki su buharlarının oluşturduğu normal okyanuslar alamayınca gezegen yaşam üretemedi. Nihayetinde yavaşça fakat kararlılıkla atmosferdeki su buharı uzaya dağıldı ve yok oldu.
Bu keşif hakkında sizin düşünceleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bekliyoruz.
Kaynak: Space
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.