Hakan Tunç
Fare klonlama için dünyada ilk defa dondurularak kurutulmuş deri hücrelerinden klonlanmış yavrular üretildi. Bilim dünyası adına önemli olan bu gelişme, genetik kaynakların ucuz ve güvenli bir şekilde saklanmasına olanak tanıyacak. Nesli tükenmekte olan türlerin azalan popülasyonlarını canlandırma işi bu şekilde sağlanabilir.
Yeni buluş, hücrelerin gelecekte yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalmaları durumunda türlerin genetik çeşitliliğini artıran klonlar oluşturmak için kullanılabildiğinden, ülkelerin bir sigorta poliçesi olarak hayvanlardan deri hücrelerini saklamasının yolunu açıyor.
Nesli tükenmekte olan pek çok tür için genetik çeşitliliğin kaybı, hayvanları diğer tehditlere karşı daha savunmasız hale getiriyor. Bilim insanları, bu tür durumlarda nesilleri korumak adına klon üretme yöntemine gidiyor ve bunun için de dondurulmuş hücreleri kullanıyor. Ancak söz konusu hücreler, pahalı ve riskli olan sıvı nitrojende tutuluyor. Yani herhangi bir elektrik kesintisi anında veya sıvı nitrojenin düzenli olarak doldurulmadığı durumlarda, hücreler eriyor ve kullanılamaz hale geliyor. Yeni yöntem, bu sorunun önüne geçmeyi amaçlıyor.
Japonya’daki Yamanashi Üniversitesi’nde fare klonlama çalışmasını yöneten Profesör Teruhiko Wakayama konuyla ilgili olarak şunları söyledi:
“Bu hücreler sıvı nitrojen olmadan korunabilirse, dünyanın dört bir yanından gelen genetik kaynakların ucuz ve güvenli bir şekilde saklanabilir. Gelişmekte olan ülkeler kendi değerli genetik kaynaklarını kendi ülkelerinde depolayabilirler. Ayrıca, sadece erkeklerin hayatta kaldığı nesli tükenmekte olan türlerde bile bu teknoloji sayesinde söz konusu türleri canlandırmak için dişiler yaratılabilir.”
Fare Klonlama Başarı Oranı Şu An için Yetersiz Seviyelerde
Yapılan son çalışmada araştırmacılar, fare kuyruklarından kurutulmuş deri hücrelerini dondurdu ve klonlamaya başlamadan önce 9 aylık bir süre boyunca -80 derecede sakladılar. Dondurarak kurutma işlemleri hücreleri öldürdü, ancak bilim insanları ölü hücreleri kendi çekirdekleri çıkarılmış fare yumurtalarına yerleştirerek erken aşamada klonlanmış embriyolar yaratabileceklerini fark ettiler.
Blastokistler olarak bilinen bu erken evre fare embriyoları, başka bir klonlama turundan geçirilen kök hücre stokları oluşturmak için kullanıldı. Kök hücreler, kendi çekirdeklerinden arındırılmış fare yumurtalarına yerleştirildi ve taşıyıcı farelerin yerine geçen embriyolara yol açtı. Adını Doraemon adlı manga serisindeki kavun ekmeğini seven bir robottan alan Dorami adlı ilk klonlanan fareyi 74 tanesi daha takip etti. Klonların sağlıklı doğurganlığa sahip olup olmadığını kontrol etmek için normal farelerle birlikte dokuz dişi ve üç erkek yetiştirildi. Bütün dişiler yavrulamaya devam etti.
Yine de elde edilen başarıya rağmen sürecin verimsiz olduğu gözlemlendi. Sağlıklı dişi ve erkek fare yavrularının üretimindeki başarı oranı sadece %0,2 ile %5,4 arasında kaldı. Bazı hücrelerde Y kromozomu kayboldu, bu da erkek hayvanlardan elde edilen hücrelerden dişi farelerin doğmasına neden oldu. Bu durumu avantaja da çevirebileceklerini düşünen araştırmacılar Nature Communications’a şunları söyledi:
“Yalnızca erkeklerin hayatta kaldığı nesli tükenmekte olan türlerde dişi üretmek ve türleri doğal yollarla korumak mümkün olabilir.”
Soldaki siyah fare Dorami, dondurularak kurutulmuş deri hücrelerinden ve onun yavrularından klonlanan ilk fare. Beyaz fare, çiftleşme için normal bir erkek fare ve küçük kahverengi fareler, Dorami’nin yavruları.
Hertfordshire Üniversitesi’nden Dr. Alena Pance, genetik materyali depolayabilmenin, tür örneklerini ve ayrıca genetik varyasyonlarını korumak için “olağanüstü derecede önemli” olduğunu söyledi. Etkili bir uzun vadeli çözüm sağlayacaklarsa dondurularak kurutulmuş hücrelerin süresiz olarak saklanabileceğini göstermenin “önemli” olduğunu dile getirdi.
Yeni fare klonlama yöntemi konusunda sizler neler düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum üzerinden bizlerle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: The Guardian
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.