M. Yusuf Kaba
Jüpiter yörüngesinde tarihi bir gözleme imza atıldı. Erendiz’in yörüngesinde dönen 12 yeni uydunun keşfedilmesiyle Jüpiter, toplamda 92 uyduyla Satürn’ü gerisinde bırakarak Güneş Sistemi’nin en çok uydu sahibi gezegeni oldu.
Jüpiter, artık yalnızca Güneş Sistemi’ndeki en büyük gezegen değil. Yeni keşfedilen uydular, onu yörüngesi uydu açısından en kalabalık gezegen konumuna getirdi.
Bugüne dek keşfedilmemiş olan 12 uydunun yörüngeleri Smithsonian Astrofizik Gözlemevi bünyesinde faaliyet gösteren Küçük Gezegen Merkezi tarafından yayımlandı. Sayıları bir düzineyi bulan bu uyduların keşfi, Jüpiter’in uydu sayısında %15’lik bir artış anlamına geldi. Bu sayede en Güneş Sistemi’nin dev gezegeni; rekorun bir önceki sahibi Satürn’ü ekarte etmeyi başarmış oldu.
Bilim insanları Güneş Sistemi’ndeki en büyük ikinci gezegen olan Satürn’ün etrafında şu ana dek 83 uydu keşfedildi. Bununla birlikte gökbilimcilerin gezegen çevresinde 3 kilometre genişliğe kadar inen bir sürü kaya bulduğu ve bunların henüz detaylı gözlemlenmediği biliniyor. Gerekli araç gereçlerin kullanılabilir olması ve bu küçük uyduların gözlemlenebilmesi hâlinde Jüpiter yeni elde ettiği unvanı Satürn’e iade etmek zorunda kalabilir.
Yeni Jüpiter Uyduları Yaklaşık İki Yıldır Gözlemleniyordu
Washington Carnegie Enstitüsü’nden gökbilimci Scott Sheppard, 2021-2022 yılları arası yapılan gözlemleri yayımlayarak yeni bilgileri paylaştı. Yeni uyduların gözlemlenmesi ve doğrulanması arasındaki gecikme, uyduların ilk keşfedildiği tarihte uydu olarak tescil edilmeyip 2022’ye kadar sürecin uzaması, gök bilimcilerin emin olmak için bu uzay kayalarını gezegen etrafında tam tur atana dek gözlemlemek zorunda olmasından kaynaklanıyordu.
Yeni keşfedilen uyduların tümü gezegenin yüzeyinden oldukça uzakta konumlanmış durumda ve gezegen çevresinde yörüngelerini tamamlamaları 340 Dünya gününden fazla sürüyor. Bu 12 uydudan dokuzu gezegene geriye kalanlara kıyasla çok daha uzak ve tamamlanması 550 günden fazla süren yörüngelere sahipler. Aynı zamanda bu 9 uydunun görece küçük oldukları söylenebilir: Yalnızca 5’inin 8 kilometreyi aşan bir çapa sahip olduğu düşünülüyor.
Bu 9 uydu, retrograt bir yörüngeye sahip yani gezegenin dönüş yönünün aksi yönde hareket ediyor. Jüpiter’in iç uyduları ise gezegenin dönüşüyle aynı yönde bir yörüngeye sahip. 9 uydunun retrograt yörüngesi, bu uyduların daha büyük bir cismin parçalanmasıyla ortaya çıkmış ve gezegenin devasa yerçekiminin etkisine girmiş olabileceğine işaret ediyor.
Gezegenin dönüş yönüyle uyumlu hareket eden diğer 3 uydunun ise Jüpiter çevresinde vücuda geldiği düşünülüyor. Bu uyduların tespiti, retrograt harekete sahip dış uydulara kıyasla daha zordu. Sheppard bunu, “Jüpiter’e daha yakın olmaları ve gezegenden yayılan ışığın muazzam olması,” ile açıklıyor.
Yeni keşfedilen uyduların bazıları, Avrupa Uzay Ajansı’nın nisan ayında başlayacak JUICE görevi ve NASA’nın Ekim 2024’te başlaması planlanan Europa Clipper’ı da dahil olmak üzere Jüpiter uçuşlarını barındıracak ileri tarihli görevler için ideal hedefler hâlini alabilirler.
Siz yeni uydu keşifleri hakkında neler düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazla güncel bilim haberi için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Space
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.