Pompeii Faciasından Kurtulanlara Ne Oldu?

İtalya’nın güneyinde yer alan Vezüv Yanardağı günümüzden yaklaşık 2 bin yıl önce, M.S. 79 yılında patladığında insanlık tarihinin en büyük facialarından biri yaşandı. Patlamayla birlikte dağdan çıkan yakıcı moloz parçaları ve zehirli gaz, şimdi antik kentler olan Pompeii ve Herkulaneum civarında yaşayan yaklaşık 2 bin kişinin ölümüne sebep oldu.

Ama patlamada herkes ölmedi, kurtulanlar da oldu. Peki bu kurtulanlar, küle dönen şehirlerin eski sakinleri nereye gitti? Analecta Romana adlı bilimsel dergide yayınlanan çalışmaya göre sorunun cevabı, mağdurların çok da uzağa gitmediği. Kurtulanların çoğu İtalya’nın güney şeridinde kalmaya devam ederek Napoli, Ostia, Pozzuoli gibi yerlere yerleşmiş. Bunda o zamanki ulaşım şartlarının zorluğunun da etkisi olabilir.

Pompeii Faciasından Kurtulanların İzleri Nasıl Sürüldü?

“Mültecilerin izlediği güzergahı tayin etmek, belgelerin eksik ve dağınık olmasından dolayı oldukça meşakkatliydi.” diyor Miami Üniversitesi’nde profesör olan Steven Tuck. İnsanların nereye gittiğini tespit etmek için yazılı kayıt, yapı, doküman gibi tarihi belgeler toplarken, aynı zamanda bazı kriterler oluşturmuş.

Örneğin, Pompeii ve Herkulaneum şehirleriyle bağlantılı olan aile isimlerden bir veri tabanı kurarak, bu isimlerin felaketin yaşandığı yıldan sonra başka yerde görülüp görülmediğini araştırmış. Tuck’ın ele aldığı bir başka kriter ise şehirlerin yerel kültürleri. Yerel halkın inanç beslediği ateş tanrısı Vulcanus ya da Pompeii tanrısı Venus Pompeiana gibi dini figürlerin izlerini sürmüş.

Tuck’a göre o dönemde şehir altyapı projelerinin yoğunluk göstermesi de mültecilik fikrini güçlendiriyor. Bu projeler büyük olasılıkla felaketten kaçanlar için yapılıyordu. Çünkü patlamadan önce Pompeii ve Herkulaneum’da 15-20 bin arası insan yaşıyordu ve nüfusun çoğunluğu faciadan sağ çıkmıştı.

Pompeii’den Sonra Yeni Bir Hayat

Cornelius Fuscus, bu doğal afetten sağ çıkan isimlerden birisi. Fuscus kurtulduktan sonra o zamanki Roma ordusuna katılıyor, ordunun Romanya seferinde ise hayatını kaybediyor. Tuck’un söylediğine göre kendisi için bir kayıt girilmiş ve orada onun Pompeii kolonisinden olduğu, daha sonra Napoli’de yaşadığı ve nihayetinde orduya katıldığı yazılı.

Patlamadan kurtulan isimlere bir diğer örnek ise Sulpicius Ailesi. Ailenin Pompeii yakınlarındaki Cumae şehrinde yaşadığı, oraya gidişlerini ve diğer detayları anlatan belgelerden biliniyor. Faciadan önce Pompeii’de yaşadıklarına delil olarak sunulabilecek şey ise arkeologların şehrin duvarları dışında bulduğu, o zamanın çelik kasası diyebileceğimiz bir kutu. Kutunun içinden aileye ait kira, borç, gayrimenkul dosyaları gibi finansal belgeler çıkıyor. Tuck’a göre ailenin Cumae’de kalmasının nedeni ise şehirde bir iş ağı oluşturmaları.

Araştırması esnasında, Tuck birçok kadın ve serbest köle ismine de rastlıyor. Yeni şehirlere yerleşseler de birçok mülteci birbiriyle evlenmiş. Vettia Sebina adlı bir kadının Napoli’deki mezar taşında yazan ‘Have’ kelimesi ise bizi yine Pompeii’ye götürüyor. ‘Hoş geldin’ anlamına gelen ‘have’, Pompeii halkının yerel dili olan Oscancaya ait bir kelime. Vettia Sebina’nın mezar taşı gibi Pompeii’deki evlerin önlerinde de aynı kelimenin işlendiği yazıtlar görmek mümkün.

Lakin özgün aile isimleri sizi bir yere kadar götürebiliyor. “Faciadan kurtulan Romalı sayısının tespiti konusunda çalışmam hala eksik. Birçok mültecinin ve kölenin isim kaydı yok, bu da onların izini sürmeyi zorlaştırıyor.” diyor Miami Üniversitesi profesörü.

Ölenlerin Parasıyla Kalanlara Hizmet

O dönemde yapılan altyapı çalışmaları göz önüne alınarak, dönemin Roma İmparatoru Titus’un mültecilerin gittikleri şehirlere para yardımı yaptığı tespit edilmiş. Bu paranın kaynağı aslında Pompeii ve Herkulaneum şehirleri. Yani bir bakıma devletten para çıkmamış oluyor. Para faciayla birlikte soyu tükenen ailelerden geliyor. Bu gerçeğe rağmen yapılan projeler için tüm krediyi Titus topluyor.

Krediyi kimin topladığı bir yana, bu çalışmalar patlamadan kaçan mültecilerin yeni yuvalarına yerleşmelerine ve yaşamlarını devam ettirmelerine yardım etti. Pompeii ve Herkulaneum artık tarihten ibaret olsa da, mirasları onlardan arda kalanlarla yeni ufuklarda devam etti.

Facia hakkında bildiklerinizi bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilirsiniz.

Kaynak: Live Sience