15. Yüzyıldan Çocuklara Tavsiyeler: Burnunuzu Karıştırmayın!

İngiltere’de başlatılan Discovering Children’s Books adlı dijitalleştirme projesiyle; yüzyıllar öncesinin pek çok kıymetli eseri internet ortamına taşındı.

Milenyal anne babaların çocuklarından muzdarip olduğu dertler (burun karıştırmak, gürültülü geğirmek) 1400’lerde de ebeveynlerin başından eksik değilmiş gibi duruyor.  500 yıl önce kullanılan ve günümüze ulaşmayı başaran Lytille Childrenes Lytil Boke (Küçük Çocukların Küçük Kitabı) Orta Çağlı anne babaların çocuklarına görgü kurallarını öğretmede başvurdukları ana kaynak.

Orta Çağ İngilizcesinde yazılmış kitabın günümüzde okunması zor olsa da eser içerik olarak geçerliliğini yitirmiş değil. 21. yüzyılda yaşayan bir çocuğun elinden tabletini aldığınızda tıpkı 15. yüzyıldaki yaşıtı gibi burnunu karıştıracak ve kitaptaki “Pyke notte thyne errys nothyr thy nostrellys,” (Burnunu veya kulaklarını karıştırma!) kuralı onun için de aynen geçerli olacak.

Orta Çağ Çocuklarına Bir Çeşit Kılavuz: “Lytille Childrenes Lytil Boke”

Bu tarz adap-ı muaşeret eğitimi kitapları, Avrupa’da 13 ve 18. yüzyıllar arasında zaman zaman kullanılmış başucu kitapları. Lytille Childrenes Lytil Boke’un önemi de asil aileler ve çocukları için değil bütün halk için yazılmış ilk görgü kitabı olmasından geliyor. Kitabın belirsiz yazarı usturupluluğu asalete değil dine bağlayarak, “Edep cennetten gelmedir,” yorumuyla bütün çocukları bu kurallara davet ediyor.

Küçük Çocukların Küçük Kitabı’nın günümüze ulaşmış tek örneğini ise bir kütüphanenin deposunda toz olmuyor. Hayır. Discovering Children’s Books (Çocuk Kitaplarını Keşfetmek) adlı girişimin internet sitesi, yüzyıllar önce yazılmış hikâyeler, şiirler ve adap kurallarını dijital olarak kullanıcılarla paylaşıyor. Lytille Childrenes Lytil Boke’un dijital versiyonuna şuradan göz atabilirsiniz.

Siteyi incelerken ev ödevlerinin yazılı olduğu 2000 yıllık Yunan tabletlerini, 18. yüzyıl İrlandası’ndan heceleme alıştırmalarını, 1800’lü yıllarda Brontë Kardeşler’in yazdığı ve müdirelik yaptıkları okulda öğrencilere zorla okuttuğu kısa hikâye derlemelerini ve günümüze biraz daha yakın bir kayıt isterseniz, 20. yüzyılda pek çok çocuk kitabı kaleme alan Roald Dahl’ın orijinal çizimleriyle paylaşılmış hikâyelerini bulabilirsiniz.

Discovering Children’s Books, Newcastle Üniversitesi’nin girişimleriyle Oxford Bodleian Kütüphanesi ve Victoria & Albert Müzesi’ndeki eserlerin dijitalleştirilmesiyle hayata geçmiş bir proje.

İnternet ortamına aktarılan eserlere buradan ulaşmanız mümkün.

2018’de de benzer bir dijitalleştirme projesi Şikago Sanat Enstitüsü’nden gelmiş ve ilgilisine saatlerce arşivinde dolaşma fırsatı vermişti. Bu tarz projelerin hızla yayılması ve insanlığın ortak mirasına ulaşımın, özel izinle girilen üniversite kütüphaneleriyle sınırlı olmamaya başlaması oldukça sevindirici haberler.

Siz ne dersiniz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizlerle paylaşabilirsiniz.

---

* 700 Yıllık Nadide Pers El Yazmalarına Artık Çevrimiçi

Kaynak: Cnet