“Ay’ın Çevresinde Seyahat”in 1870 Baskısı, İlk Bilimsel Uzay Tasvirlerine Sahip

Daha önce bilimkurgunun iki “baba”sından biri olarak atfedilen H.G. Wells’in Dünyalar Savaşı adlı eseri için 1906 yılında çizilmiş ilk illüstrasyonları sizlerle paylaşmıştık hatırlarsanız. Wells o zamanlar yazdıklarını fantazya olarak gördüğü için bu çizimler de bilimsellikten bir o kadar uzaktı. Yazar kendi eserlerine fantastik derken, bunu kendisini Jules Verne’le kıyaslayarak söylüyordu elbette. Ona göre, Verne’ün yaptıkları bilimsel dayanakları olan, bugün gerçekleşmiş yahut gerçekleşebilecek öngörülerdir ve gerçekleştiğinde doğabilecek sonuçları anlatırlar. Kendi yazdıklarıysa hiçbir zaman gerçekleşemeyecek hayallerdir… Hatta Wells bir derlemesinin önsözünde Verne için, “büyük Fransız” der. İşte şimdi de size o diğer “baba”nın, Jules Verne‘ün Ay’a Yolculuk ve Ay’ın Çevresinde Seyahat adlı kitaplarında yer alan ve dönemini aşmış bilimsel illüstrasyonlarını getirdik.

Ay’a Yolculuk, 1865’de ilk kez basıldığında kahramanlarımızın kaderi kitabın sonunda bir muamma olarak kalmış ve okuyucular bir devam kitabı için tam beş yıl beklemek zorunda kalmışlar. Ve beklenen an nihayet geldiğindeyse buna fazlasıyla değmiş; çünkü bu kitabın içinde Émile-Antoine Bayard’ın akıllara durgunluk veren uzay ve Ay çizimleri bulunuyormuş. Aşağıdaki iki çizimin henüz Ay’a dair herhangi bir uydu fotoğrafının bile çekilmediği bir dönemde, 1870’te çizildiğini belirtsek ne demek istediğimizi daha iyi anlayacaksınız muhtemelen.

   

Daha önce de uzayla ilgili çeşitli tasvirler ve illüstrasyonlar bulunuyormuş elbette fakat Bayard’ınkilerin bilimsel yönü hepsini geride bırakmış. Öyle ki sanatçının çizdiği illüstrasyonlar günümüzde “ilk gerçekçi uzay tasvirleri” olarak değerlendiriliyor ve dönemin bilimsel gerçeklerini yansıtıyorlar. Ay’a Yolculuk ve Ay’ın Çevresinde Seyahat daha sonra tek cilt olarak birleştirilmiş ve Jules Verne bu çizimlere ek olarak zamanın önde gelen selenografi uzmanlarından Beer ve Maedlerm’e Ay’ın haritasını çıkarttıracak kadar ileri gitmiş.

  

Verne’in tasvirleri ve Bayard’ın çizimleri, “özel efektin öncüsü” kabul edilen Georges Méliès’e de ilham vermiş. Méliès’in 1902’de çektiği Ay’a Yolculuk, sinema tarihinin ilk senaryolu filmi ve bilimkurgu filmi unvanına sahip olmakla birlikte Verne ve Bayard’ın etkileri açıkça görülebilir.

Bilimkurgu sadece bilime yön vermekle kalmıyor; sanata da yön verebiliyor. O yüzden, iyi bilimkurgu sadece iyi edebiyat değil ­ayrıca iyi sanattır da.