Bilimkurgu Klasikleri 40. Kitabıyla Devam Ediyor: Yaban Diyarlarda Yabancı

Hangi ideolojiden olursa olsun, konu vatandaşlık ve özlük hakları oldu mu, baskıcı otoriteye düşman kesilen Robert A. Heinlein, sistemi sorgulamaktan vazgeçmeyen anarşist tavrıyla tartışmaların konusu oldu. Yeri geldi mi, demokrasiye ve işleyiş mekanizmasına bile şüpheyle bakan yazar, romanına göre faşist damgası da yedi, sosyalist damgası da. Kendisine ve hikâyelerine yönelik haklı ve haksız tüm eleştirilere göğüs gererek, kendi bildiği yoldan otoriteye karşı şüphesini yinelemeye ve bireysel hakların önemini vurgulamaya devam etti.

1961 tarihli Stranger in a Strange Land da, tıpkı önceki romanları gibi çeşitli yorumların hedefi oldu. Kimilerince yazarın boyundan büyük bir işe kalkışarak ortaya koyduğu anlaşılması güç bir felsefe bulamacı diye nitelendirildi; kimilerine de yazıldığı dönemin sorunlarını ve buna karşı çıkan gençlik hareketlerinin ruhunu ve arzularını yansıtan payesi verdi. Bazısı, kadınların sunuluşunu rahatsız edici buldu; bazısıysa, kadına toplumda biçilen rolün klişeleri öne çıkartarak eleştirildiği, görüşünü ortaya attı. Kitabı, toplumun temel değerlerine saldırı olarak niteleyenler de oldu; toplumsal kalıpların gözden geçirilmesi için bir uyarı niteliğinde değerlendiren de. Bunlar gibi pek çok kutuplaşmanın merkezindeydi kitap ve eleştirmenleri ve okurları ikiye bölen her Heinlein romanında olduğu gibi, yıllar boyunca okunmaya ve tartışılmaya devam etti. Üstelik bunu uzunca bir süre yayıncı sansürüne uğrayan versiyonuyla yaptı. Okurlar, kitabın sansürsüz versiyonuna ancak yıllar sonra kavuşabilmişti. Türkiye’deki okurların şansına, romanın bu sansürsüz versiyonu, Yaban Diyarlardaki Yabancı adıyla Artemis Yayınları’ndan Kağan Çam’ın çevirisiyle yayınlanmıştı.

Kitabın Artemis baskısı, kitabevlerinden sahafların raflarına geçtikten sonra, tekrar basılıp basılmayacağı hep merak konusu olmuştu. Tartışmalı ve okurdan okura değişiklik gösteren yorumlara gebe romanın yeni baskısı hakkında uzunca süre ses çıkmadı.

Romanın tekrar basılabileceği umuduysa, İthaki’nin Bilimkurgu Klasikleri’ni duyurmasıyla tekrar yeşermişti. Seri dâhilinde Robert A. Heinlein’ın Türkçeye çevrilmemiş iki önemli klasiğine yer verilmesi (Yıldız Gemisi Askerleri ve Ay Zalim Bir Sevgilidir), romanın kesinlikle bu dizi içerisinde yer alacağına yoruldu. İthaki’de serinin 40. kitabı sıfatıyla en sonunda müjdeli haberi verdi. Roman bu sefer Yaban Diyarlarda Yabancı adıyla yine sansürsüz versiyonu ve Kağan Çam’ın çevirisiyle tekrardan okurlarla buluşmaya hazırlanıyor.

Yeni basımın tanıtım bülteninde şunlar yazıyor:
“Hugo En İyi Roman Ödülü

Prometheus Şeref Kürsüsü Ödülü

“SİZ TANRI’SINIZ, BEN TANRI’YIM VE GROKLAYAN HER ŞEY TANRI’DIR.”

Robert A. Heinlein, Clarke ve Asimov’la birlikte Altın Çağ bilimkurgusuna damga vuran üç büyük ustadan biri. İdeolojisi ve bunu eserlerinde kullanma tarzıyla çağdaşlarından farklılaşan yazarın yalnızca kendi külliyatında değil bilimkurgu türünde yazılmış en önemli, en tartışmalı ve en sıradışı romanlardan biri olan Yaban Diyarlarda Yabancı ise altkültür için bir dönüm noktası.

Mars’ta Marslılarca geliştirilmiş insan Valentine Michael Smith, Arz’a geleli çok olmamıştır. Kendi halkıyla ilk kez tanışan Smith, bu mavi gezegendeki geleneklere, insan ırkının önyargılarına alışmakta zorlansa da –telepati, telekinezi, teleport ve kehanet gibi– zihinsel güçleri sayesinde insanlar arasında âdeta bir mesih gibi dolaşır. En nihayetinde Mars yönetiminin varisidir.

Tüm bir gezegene ve ırka “groklamayı”, sevgiyi ve su paylaşımını öğretecek bu Marslı, otoriteyle ve Mars’ın yönetimini isteyen bürokratlarla uğraşmak zorunda kalsa da yazar Jubal Harshaw’un yardımlarıyla amacına adım adım ilerleyecek ve kendi kilisesini kurarak “serbest aşk”ı yaygınlaştırmaya devam edecek ve en nihayetinde –her mesihinki gibi– kaderiyle yüzleşecektir.

Müfit Özdeş’in önsözüyle

Virginia Heinlein’ın sunumuyla

Neil Gaiman’ın sonsözüyle

Yaban Diyarda Yabancı kısaltılmamış tam metin olarak İthaki Bilimkurgu Klasikleri’nde!”
Eh, şimdiye kadar İthaki Bilimkurgu Klasikleri çerçevesinde Heinlein külliyatının Hugo’lu dört kitabından üçüyle teşrif olduk. Geriye, taklit ettiği ünlü politikacının kişiliğine bürünerek, karakteri değişen bir kahramanın macerasını anlatan Double Star (Uzayda İlk Oyun, Okat Yayınları, 1971; İkiz Yıldız, Metis Yayınları, 1995) kaldı. Roman bu dizi içerisinde çıkar mı, şimdilik bilemeyiz. Çıkarsa da şikâyet etmeyeceğimiz kesin.

Şimdilik okur oburluğunu bir kenara bırakıp, Yaban Diyarlardaki Yabancı’yı karşılamaya bakalım. Şu an için sadece ön siparişe açılmış kitabın resmi çıkış tarihi 9 Kasım 2018. Meraklılarına şimdiden keyifli okumalar dileriz.