Devrim Beyaz
Kolombiyalı yazar Gabriel García Márquez, Miguel de Cervantes’in tahtını elinden almayı başardı. Büyülü gerçekçilik türünün öncüsü, 21. yüzyılda eserleri İspanyolcadan farklı dillere en çok çevrilen yazar olarak tarihe geçti.
Yüzyıllık Yalnızlık’ın yazarı, bu yüzyılda 10 dile en çok çevrilen yazarlar listesinde Don Kişot’un yaratıcısını geçerek ilk sıraya yükseldi.
Márquez’in Cervantes’i geride bıraktığı bilgisi dünyada İspanyol dili ve kültürünü tanıtan Cervantes Enstitüsü tarafından hazırlanan Dünya Çeviri Haritası aracılığıyla ortaya çıktı.
Avrupa’nın ilk modern romanı olarak kabul edilen Don Kişot’un ilk bölümü 1605, ikinci bölümü 1615 yıllarında yayımlanmıştı.
Enstitü, İspanyolca yazan yazarların en çok 10 farklı dile (Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Japonca, Portekizce, Rusça ve İsveççe) çevrildiğini ortaya çıkartmak için WorldCat adlı bibliyografi kütüphanesinden faydalandı. Kütüphanede 483 dilden 554.858.648 bibliyografik kayıt yer alıyordu.
Gabriel Garcia Marquez, 21. Yüzyıl Verilerinde Cervantes’i Geride Bıraktı
Bu veriler aracılığıyla 1950’den günümüzde İspanyolcadan farklı dillere çevrilmiş eserlerin bir haritasını çıkartmak mümkün oldu. Başlangıç tarihi ise Gabriel García Márquez, Mario Vargas Llosa, Carlos Fuentes ve Julio Cortázar gibi Latin Amerikalı yazarların 1960’larda ve 1970’lerde dünya çapında beğeni toplayan eserleri gözetilerek seçildi.
Cervantes Enstitüsü’nün başkanı Raquel Caleya, haritanın gelecek yıllarda mümkün olduğu kadar çok dili içerecek şekilde genişletileceğini söyledi.
Caleya şunları kaydetti:
“Araştırmacılara ve diğer herkese bu denli geniş çaplı bilgiyi daha verimli analiz etmeleri ve görselleştirmeleri için yardımcı olmak istedik. Bu çalışma insanların ne okuduğunu ve 1950’den beri İspanyolcadan çevrilmiş kitapları kitlelere ulaştırmak için çabalayan tüm çevirmenlere saygılarımızı sunmamıza imkân verecek.”
2000’den 2021’e kadar 10 dilde en çok çevrilen 10 yazara bakıldığında ilk sırada Gabriel García Márquez yer alırken onu Isabel Allende, Jorge Luis Borges, Mario Vargas Llosa, Cervantes, Carlos Ruiz Zafón, Arturo Pérez-Reverte, Luis Sepúlveda, Roberto Bolaño ve Javier Marías takip etti.
“Tüm Zamanlar” Listesinde Cervantes Hâlâ Önde
Harita tüm zaman dilimleri üzerinden okunduğunda ise sonuçlar oldukça farklı görünüyor. Cervantes, García Márquez’i küçük bir farkla geçmeyi başarırken onları Nobel ödüllü son Kolombiyalı Isabel Allende, Borges, Vargas Llosa, Federico García Lorca, Pablo Neruda, Fuentes, Pérez-Reverte ve Ruiz Zafón takip ediyor.
2000-2021 haritası diller arasındaki ilginç farklılıkları da gözler önüne seriyor. Şilili-Fransız film yapımcısı ve yazar Alejandro Jodorowsky, Fransızcaya en çok çevrilen İspanyolca dilini kullanan yazarken, İngilizceye en çok çevrilenler Allende ve İspanyol çocuk yazarı Isabel Sánchez Vegara oluyor.
Caleya, Allende’nin listede iyi bir sıralamada olmasına rağmen haritada kadınların çok az temsil edildiğini de ifade ediyor. Listede en çok çevrilen 10 kadın yazar şu şekilde sıralanıyor: Allende; Sanchez Vegara; Ávila’lı Aziz Teresa; Laura Esquivel; Alma Flor Ada; Anna Llimós Plomer; Almudena Grandes; Paloma Navarrete; Rahibe Juana Inés de la Cruz ve Zoé Valdés.
Nobel ve Oscar Etkisi
Caleya ayrıca Nobel Edebiyat Ödülü’nün çeviri oranlarını ciddi şekilde etkilediğine dikkat çekerek Mario Vargas Llosa’nın Nobel’den sonra neredeyse her eserinin tercüme edildiğini kaydetti.
Bununla birlikte Pedro Almodóvar’ın Talk to Her filmiyle Oscar kazanmasının da İspanyolca yazan yazarlara ilgiyi dönemsel olarak artırdığı belirtiliyor.
Bill Clinton, Gabriel García Márquez’in Satışlarını Artırmış
Caleya ayrıca politik figürlerin açıklamalarının da yazarların tanıtımında önemli olduğunu vurguluyor:
“Yüzyıllık Yalnızlık başlı başına bir fenomendi. Ancak Bill Clinton, Gabriel García Márquez’in en sevdiği yazarlardan biri olduğunu söylediğinde bunun da çevirilere etkisi oldu. Bu biraz Clinton’ın dünyadaki en iyi gün batımının Granada’da olduğunu söylemesi ve Granada’nın Amerikalılarla dolup taşmasını andırıyor.”
Dünya Çeviri Haritası, Cádiz’de çarşamba günü gerçekleştirilecek 9. Ulusal İspanyol Dili Kongresi’nde tanıtılacak.
Caleya’nın Don Kişot hakkındaki sözleri ise şu şekilde:
“Don Kişot evrensel bir klasik. Ancak yüzyılımızda İspanyolca yazan yazarların eserlerinin birçoğu da evrensel klasikler hâline gelmeye başladı. Ki bu çok hoş bir şey. Ama Don Kişot yenilmezdir. Karşısındaki kaç tane Nobel alırsa alsın bu her zaman öyle kalacak.”
Gabriel García Márquez hakkında sizin görüşleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’a katılarak paylaşabilir, içeriklerimizden daha hızlı haberdar olmak için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: The Guardian
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.