Eda Aydın
Kitaplara yüzde 30’luk yeni bir zam daha yolda. Türkiye’de yayıncılık dünyası, birçok sektörde olduğu gibi ciddi bir krizin ortasında. 2021’in son aylarında Türk lirasında yaşanan ciddi değer kaybı, neredeyse tamamen dışa bağımlı olan bu pazarı derinden etkiledi. Yeni yılda gelen elektrik, doğalgaz, vergi ve akaryakıt zamlarından sonra, hâlihazırda döviz dengesizliği nedeniyle önemli ölçüde zamlanan kitaplara bir zam daha geleceği açıklandı.
Aralık 2021’de, 30 liralık bir kitabın etiket fiyatının 70-80 TL’ye çıkacağı haberini paylaşmıştık. Yılın son ayında, kitap fiyatları öncesine kıyasla neredeyse iki-üç kat daha pahalı etiket fiyatlarına ulaşmıştı. Yılbaşında çeşitli alanlardaki yeni zamların ise mevcut etiket fiyatlarını yüzde 30 oranında yukarı taşıması bekleniyor.
Cumhuriyet Gazetesi’nden Ali Can Polat’ın haberine göre, yayıncılık sektörünün temsilcileri 2022’de basılan kitap sayısındaki azalmanın süreceği, önümüzdeki mart ayında ise birçok yayınevinin iflas tehlikesiyle yüzleşeceği ifade ediliyor.
Öncesinde Koronavirüs pandemisi nedeniyle ağır yara alan yayıncılık sektörü, Türk lirasının hızlı değer kaybı ve sonrasında yeni gelen 2022 zamlarından sonra içinde bulunduğu krizi artık daha derinden hissediyor. Şu anda 80 bin kişiye istihdam olanağı sağlayan yayıncılık pazarı artık resmen ölüm kalım mücadelesi veriyor.
Kitaplara Gelen Zamların Arkası Kesilmiyor
30 TL etiketli bir kitaba artık 50 TL fiyat koymak zorunda kaldıklarını ifade eden Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk şu açıklamayı yaptı:
“Fiyatları yeniden en az yüzde 30 artırmak zorundayız. Yılbaşında kargocular yüzde 30 zam yaptı ki devamı da gelecektir. Eskiden vadeli olarak aldığımız kâğıtları satıcılar vadeli satmıyor. Artık satışından emin olunamayan kitaplar basılmıyor. Yeni kitaplar da çok azaldı bu yüzden.”
Avrupa Birliği (AB) dışındaki ülkelerden ithal edilen kâğıttan alınan yüzde 10’luk fonun kaldırılmasını talep ettiklerini öne süren Kocatürk sözlerine şöyle devam ediyor:
“Rekabeti kısıtlıyor, diğer ülkelerden fiyat alamıyoruz. Ayrıca kâğıtta KDV’nin de kaldırılmasını istiyoruz ama bürokrasi bunun çok zor olduğunu söyledi bize. Türkiye’nin kâğıt endüstrisini tekrar kurması gerek.”
Mart 2022 itibarıyla yayın sektöründeki iflasların başlamasından endişe duyduklarını belirten Kocatürk, azalan üretime ve sektördeki 80 bin istihdamın risk altında olduğunu kaydetti.
Baskı Maliyetleri Son Bir Yılda Yüzde 250 Arttı
Maliyetlerinin bir yılda yüzde 250 arttığını söyleyen matbaa işletmecisi Erhan Şahin ise şunları aktardı:
“Geçen sene 3 avro olan boya şu an 3.6 avro oldu. Bir de dövizdeki artışı hesaplayıp bu rakamları TL’ye çevirin. Kalıbın metrekaresi 3.15 dolardı, şu anda 4.5 dolar oldu. Elektriği söylemiyorum bile. Biz fiyatları o kadar artıramıyoruz çünkü zaten piyasada iş yok, daralma var. İstihdamda düşüş bekleniyor. Biz taşımaya çalışıyoruz ama bu da sürdürülebilir bir durum değil”
Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (YAYBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Aksoy ise 2021’de ilk kez basılan kitap sayısında 1505 adet, bandrol sayısında ise 5 milyon 890 bin 848 adet azalma meydana geldiğini söyledi. Aksoy, yapılan tahminlere göre söz konusu tablonun değişmeyeceğini ve sektörde belirsizliğin ve daralmanın devam edeceğini öngördüklerini belirtti.
Aksoy, yaptığı açıklamada yeni eser ve bandrol sayısındaki düşüşün kültür dünyasındaki zayıflamayı hızlandıracağını, yazılı kültürün korunması ve geliştirilmesini olumsuz etkileyeceğini söyledi. Aksoy, üretimin yerelleşmesi, kitap satışlarında sabit fiyat yasasının Meclis’ten geçmesi, kâğıt ithalatındaki KDV’nin kaldırılması ve yine ithalatta AB’ye uygulanan imtiyazların diğer ülkelere de uygulanması gibi önlemlerin acilen hayata geçirilmesinin şart olduğunu vurguladı.
Bağımsız Kitapçılar Kapanıyor
Geçen eylül ayında İstiklal Caddesi’nin köklü kitapçısı Denizler Kitabevi’nin caddeden ayrıldığını duyurmuştu. İzmir’deki Tante Rosa Kitabevi ise yeni yılı kapanma haberi ile karşılamıştı.
2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişten sonra yaşanan döviz krizi sonrasında, yayınevlerine geleceği sormuş ve karanlık yanıtlar almıştık. Görünen o ki içinde bulunduğumuz tablo her geçen gün daha da karanlık bir hâl alıyor.
Siz bu krize dair ne düşünüyorsunuz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Cumhuriyet
Bu teknolojiyi bulursak biz buluruz.
Yerli kitap 2023’de raflara geldi mi kriz mriz kalmaz. Kitap olmadı kağıt oldu, o da olumlu.
Kütüphaneyle yola devam edeceğiz anlaşılan.
Kitap mitap okumayıp yarı cahil gezmemizi, sözcük dağarcığımızın aşağı yukarı 300 ile sınırlı olmasını, zihnimizin kendilerininki gibi kapkaranlık kesilmesini ve böylece bir koyun sürüsü gibi sadece başımızı sallayıp yaşamamızı(!) isteyen bir takım mihrakların çok işine gelir bu. Biz de burada öylece oturup sızlanmak dışında bir şey yapmayız. Her zaman olan şey. Peh.
Kağıt endüstrisini desteklemek yerine biraz dilimizi sıkıp e-kitap, dijital dosya, tarzı şeylere destek verilse hem yayınevleri rahatlar hemde hemen hemen her sektörde (matbaa hariç) istihdam artar. Tabi korsan kitap fazla olur ama Amazon tarzı bir sistem gelirse ve fiyatlar uygun olursa yine çoğunluk e-kitaba yönelir diye düşünüyorum. Devlet, avukatlık,okul vs her alandaki kağıtları minimuma çekip elektronik sisteme geçmemiz lazım. Estonya sanırım bu sistemin en büyük uygulayıcısı/destekçisi bizde tamamen elektroniğe geçmek yerine en azından %50-50 elektronik, basılı hale geçse baya rahatlar.