Ölüm Can Düşmanım: Geçmişe ve Geleceğe Ölümün Penceresinden Bakabilmek

Elias Canetti’nin ölüm düşüncesi üzerine 1942’den itibaren tuttuğu notlar Ölüm Can Düşmanım adıyla kitaplaştırıldı. Nobel ödüllü yazarın satırları ölüme bir meydan okumayı içerdiği gibi herkesi ona güçlü bir itirazda bulunmaya çağırıyor.

Canetti’nin notları ölümün tüm dünyada kol gezdiği İkinci Dünya Savaşı yıllarında başlıyor. Bu nedenle kitapta onun savaş ve diktatörler hakkındaki düşüncelerini de okuyoruz. Günümüze yaklaştıkça Körfez Savaşı ve Bosna Savaşı gibi kanlı mücadeleler de Canetti’nin kalemine takılıyor ve bu savaşların çağrıştırdığı ölüm hikâyelerini görüyoruz. Ölüme karşı çıkarken zorbaların ölümünü destekliyor. Körfez Savaşı’nı çıkaran Irak diktatörü için acımasızca ölüm isteyen yazar, notlarında şunu diyor:

“Ben her türlü cinayete karşıyım. Körfez’de tek çözüm yolu Saddam’ın öldürülmesi. Ben bu cinayetten yanayım.”

Elias Canetti’nin ölüme dair görüşleri zaman zaman felsefi bir derinliğe ulaşırken bazen ölümü ve ölümsüzlüğü aynı kefede değerlendirerek tüm ölümlülerin yaşadığı zihinsel karmaşıklığı ortaya seriyor. Şöyle yazıyor örneğin:

“Ölüm yaşama içkin değildir, o yaşama dönüşmez. O belirgin, apaçık ve verimsizdir, kandırılıp ikna edilemez. Basit hayat ölümü tanımaz. İki değişik hayat vardır. Ölümsüz ve ölümlü. Ölümsüz olan basit hayattır.”

Ölüm Can Düşmanım: Ölüme Karşı Ölümden Taraf Olmak

Canetti notlarında çok sayıda yazar ve edebiyatçının ölüm hakkındaki yazılarına da yer veriyor. Dante’nin Cennet ve Cehennem’inde boy gösteren ölümlülerin hepsinin ölümsüzlüğe ulaştığını vurgularken “Onlar ölü oldukları için inanılmaz derecede canlılar,” diye yazıyor.

Canetti’nin annesinin ölümü üzerine yazdıkları hayli etkileyici. Tüm yazarlar gibi o da ölümsüzlüğe ulaşmak isterken çevresini, ailesini ve diğer yakınlarını unutmuyor. Bir ölüyü anımsamak onu yeniden hayata döndürme çabasıdır, bunu biliyor ama tabii ki başaramıyor. Annesini hayata döndürmek isterken “nefesimi ona ödünç veriyorum. O benim bacaklarımla yürüsün,” diye yazmış.

Elias Canetti İkinci Dünya Savaşı’nı görmüş her Yahudi aydın gibi farklı Avrupa kentlerinde yaşadı. Öğrenimini Zürih ve Frankfurt’ta tamamladıktan sonra Viyana’da doktora yaptı. En bilinen eseri olan Körleşme romanı Nazi Almanyası tarafından yasaklandı. Canetti Avusturya’nın Nazilerce işgalinden sonra Londra’ya ve ardından Zürih’e taşındı. Hayatının büyük bölümünü İngiltere’de geçirmiş olsa da eserlerini hep Almanca yazdı.

Canetti’nin 304 sayfadan oluşan Ölüm Can Düşmanım kitabını Ahmet Arpad Türkçeleştirmiş. Bugünden geçmişe ve geleceğe ölümün penceresinden bakabilmek için okunmalı.

Elias Canetti imzalı hangi eserleri okudunuz? Ölüm Can Düşmanım’ın konusunu nasıl buldunuz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum üzerinden bizlerle paylaşabilirsiniz.