Hakan Tunç
Uzun süredir Türkçeye çevrilmesi beklenen Iain M. Banks’in Kültür Serisi, İthaki Bilimkurgu Klasikleri kapsamında nihayet dilimize geliyor. Serinin ilk kitabı “Phlebas’ı Hatırla” raflardaki yerini almaya hazırlanıyor.
Bilimkurgu türünün en sert ve karmaşık hikâyelerinden birine sahip olan Kültür Serisi 10 kitaptan oluşuyor. Dilimize çevrilen ilk kitabın hikâyesi Horza adlı bir ajan üzerinden gidiyor. Horza, Kültür adlı, humanoidler, uzaylılar ve çok gelişmiş yapay zekaların birlikte yaşadığı sosyalist ve ütopik bir topluluğun içine gönderilir. Amacıysa insandan katbekat daha akıllı bir yapay zekayı ele geçirmek ve nihayetinde Culture topluluğunu ortadan kaldırmaktır. Banks’in yarattığı dünya ve mitoloji ile olaylar hiç de beklediğiniz gibi gitmeyecektir.
Eserin tanıtım metni şu şekilde:
Bilimkurgu edebiyatının en önemli destanlarından Kültür Serisi nihayet Türkçe!
“Banks’in kitaplarından hiçbirini okumadıysanız, birini okuyun. Sonra bir başkasını… Kötü kitapları bile iyidir, iyileriyse hayret vericidir.” – Neil Gaiman
“Banks bir fenomen… alışık olmadığımız caziplikte bir enerji ve zarafetle, katıksız bilimkurgu yazıyor.” – William Gibson
Hem spekülatif kurgu hem de ana akım edebiyat sahasında eserler veren Iain M. Banks, ütopyacı bilimkurguyu Kültür Serisi kitaplarıyla devasa bir oyun sahnesine taşısa da ideolojilerle ilgili derdini, tarihsel bakış açısını asla kaybetmedi. Her ne kadar kariyerindeki ilk büyük çıkışını 1984 yılında yayımlanan Eşekarısı Fabrikası adlı kitabıyla yakalasa da döneminin en önemli yazarlarından biri olmasını sağlayan eserleri bilimkurgularıydı. Phlebas’ı Hatırla ile başlayan Kültür Serisi ise birçoklarınca sadece uzay operasının değil bilimkurgunun en önemli yapıtlarından biri olarak kabul edilir.
Savaş galaksiye yayılmıştı. Kayıp milyarlarcaydı. Uydular, gezegenler, yıldızlar mahvoluşun eşiğindeydi. Hepsinin ardında ise tarihin başlangıcından beri birbiriyle kavgası devam eden fikirler vardı. İdirliler inançları için savaşıyorlardı; Kültür ise varoluş hakkını korumak için. Bu savaş prensiplerin savaşıydı. Teslim olmak söz konusu olamazdı.
Bu kozmik çatışmanın ortasında kalan ve bir Değişçin olan Horza ise belki de hayatının görevindeydi. Terk edilmiş bir Ölü Gezegeninin labirentlerinde, kaçak bir Zihin saklanıyordu. İdirliler de Kültür de sofistike bir yapay zekâ birimi olan Zihin’in peşindeydi. Horza makineler ve insanlardan oluşan bir mürettebatla o Zihin’i bulmak zorundaydı. Onun ve milyarların hayatı buna bağlıydı. Tek bir kişi koca bir galaksinin seyrini değiştirebilecek miydi?
Phlebas’ı Hatırla, cevabı kolay olmayan soruların kitabı.
Ayrıca kitabın giriş kısmını içeren ÖN OKUMAsına da hemen BURAYA tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Banks’in eserlerini daha önce çeşitli yayınevlerinden ve çeşitli türlerde okuma fırsatı bulmuştuk. Rock Laneti, Eşekarısı Fabrikası ve Cebirci yazarın Türkçede gördüğümüz eserleri arasında.
İthaki Yayınları etiketiyle çıkan kitabın çevirisini M. Boran Evren, yayına hazırlığını Emirhan Burak Aydın ve düzeltisini de Alican Saygı Ortanca üstlenmiş. Kitap önümüzdeki hafta itibarıyla raflardaki yerini almış olacak. Fakat şimdiden sipariş verebilirsiniz.
Iain M. Banks Kimdir?
İskoç yazar Iain M. Banks, 1954’te doğdu. 11 yaşında yazar olma kararını almıştı. Özellikle 1984’te yayımlanan Eşekarısı Fabrikası adlı kitabıyla geniş kitlelerce tanındı. Arthur C. Clarke, Asimov ve Heinlein gibi yazarlardan etkilenen Banks’in ilk bilimkurgu romanı Phlebas’ı Hatırla, 1987’de yayımlandı ve böylece onun bir bilimkurgu ustası olarak kabul edilmesini sağlayacak Kültür adlı serisi de başlamış oldu. Banks, bilimkurgu kitaplarında soyadının önüne Menzies’in M’sini ekledi ve Iain M. Banks ismini kullandı.
Toplamda 27 romana imza atan Banks, birçok eseriyle ödül aldı ya da ödüle aday gösterildi. The Times, Banks’i 1945-2008 yılları arası yazan en iyi 50 Britanyalı yazardan biri olarak gösterdi. Usta yazar, 2013’ün Nisan ayında kanser olduğunu ve çok kısa bir ömrünün kaldığını açıkladı. 9 Haziran 2013’te hayata veda etti.
Bak işte bu seri hoşuma gidecek gibi duruyor.
İthaki bir başka boyuta taşıyor bizi. Kültür serisi diye bir BK seri varmış. Özellikle adına kriz demesek de ekonomik zorlukların olduğu bu dönemde böyle yeni ve adını ilk defa duyduğum kitaplar basmak istemesinden dolayı tebrik ediyorum İthaki’yi. Ama serinin diğer kitaplarının hangileri olduğundan da söz edilseydi daha iyi olurdu. Böyle bir seriyi kaçırmak istemem doğrusu…
Kurgunun neden “sert” olduğunu bilen var mı?
İşte O Adam sertti bence. Yaban Diyarlardaki Yabancı da bazı kişiler için sert kaçabilir. Peki Kültür’ün bu özelliği almasındaki etmen nedir? Bilgi sahibi olup paylaşan olursa çok sevinirim
Sosyal bilimleri daha çok konu edinen bilim kurgu eserleri soft sci-fi diye geçerken fen ve matematiği teknolojiyi konu edinenler hard sci-fi diye geçiyor. Bunu zaten biliyorsunuz. Benim kafama takılan hard sert, soft da yumuşak anlamına geliyor ise o zaman Fahrenheit 451 ve Cesur Yeni Dünya gibi eserler neden yumuşacık pamuk gibi bilimkurgu diye tanıtılmadı?
Kafamda deli sorular 
Hard science fiction ve bilimum bilimkurgu türlerini biliyorum
Benim kast ettiğim kurgunun sertliği. Eğer bu haberde hard science fiction “sert” olarak geçiyorsa ben yanlış anladım. Ama sanki kurgunun sertliğine dair gibi geldi. İşin içinde ideolojiler de var çünkü.
Kurguya örnek olarak da yukarıdaki isimleri verdim aslında.