İlhamını Carlo Ginzburg ve Evliya Çelebi’den Alan İki Ciltlik Bir Derleme: “Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar”

Ceren Sungur’un editörlüğünü üstlendiği iki ciltlik Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar kitabı, okurla buluşuyor. Eser, Pinhan Yayıncılık etiketiyle yayımlanıyor.

Daha önce İtalyan tarihçi Carlo Ginzburg’un Gece Savaşları: 16. ve 17. Yüzyıllarda Cadılık ve Tarım Kültleri kitabını Türkçeye kazandıran Ceren Sungur, şimdi de yakın bir temaya odaklanan yeni bir çalışmanın editörlüğünü üstlenerek okurların karşısına çıkıyor.

Ceren Sungur, ilk cildin sunuş yazasında bu esere ilham veren Carlo Ginzburg ve Evliya Çelebi’yi şu sözlerle tanımlıyor:

“Yüzyılımızın en özgün tarihçilerinden Carlo Ginzburg ve tarihimizin en sıra dışı isimlerinden seyyah Evliya Çelebi. Ginzburg, 1966’da yayınlanan Gece Savaşları adlı muhteşem çalışmasıyla cadılığın ve Cadıların Şabatı inançlarının ’bütün Avrasya’ya yayılmış kökenleri’ olabileceğini söyleyerek bahsi geçen tartışmayı başlatan kişidir. Evliya Çelebi ise 17. yüzyılda yaptığı geziler ve yazdığı -tamamlanmamış- 10 ciltlik seyahatnamesine, türlü ’acaib ve garaib’ arasında cadılar ve büyücüleri de dahil etmiş, anlattığı olağanüstü hikâyelerin ardında hayal gücünden önce meraklı bir sosyal bilimci zihninin yattığı çok geç fark edilen ve bu özelliği ışığında hâlâ yeterince incelenmemiş bir Osmanlı entelektüelidir.”

Sungur, bu çalışmanın “yeni ilhamlara, fikirlere ve akademik araştırmalara vesile olmasını” diliyor.

İki ciltte toplam 32 yazardan 42 makale yer alıyor. Bu eserlerin en erkeni 1892’ye, en günceli ise 2021’e tarihleniyor. Kitaptaki makaleler farklı çevirmenler tarafından Türkçeye kazandırılıyor.

Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar: Cilt I | Arka Kapak Tanıtımı

“Şaman, insanlık tarihinin alelade bir figürü değildir. O, kültürel normlarının dikte ettiği vazifeleri üstlenmiş bir kişidir.”

İki cilt halinde yayınladığımız ve devamını getirmeyi umduğumuz bu derlemeye ilham veren iki isim var: Yüzyılımızın en özgün tarihçilerinden Carlo Ginzburg ve tarihimizin en sıra dışı isimlerinden seyyah Evliya Çelebi. Ginzburg, 1966’da yayınlanan Gece Savaşları adlı muhteşem çalışmasıyla cadılığın ve Cadıların Şabatı inançlarının “bütün Avrasya’ya yayılmış kökenleri” olabileceğini söyleyerek bahsi geçen tartışmayı başlatan kişidir. Evliya Çelebi ise 17. yüzyılda yaptığı geziler ve yazdığı -tamamlanmamış- 10 ciltlik seyahatnamesine, türlü “acaib ve garaib” arasına cadılar ve büyücüleri de dâhil etmiştir. Umulur ki, merakları, araştırmacılıkları ve özgünlükleriyle bu iki isim, ilham oldukları bu derlemenin ulaştığı herkeste yeni ilhamlara, fikirlere ve yepyeni akademik araştırmalara ve çalışmalara vesile olsun.

İlk cilt toplamda 408 sayfadan oluşuyor. Çalışmanın bu kısmında makaleleri bulunan yazarlar şu şekilde: Carlo Ginzburg, Gábor Klaniczay, V. M. Mikhailovski, V. N. Basilov, Åke Hultkrantz, John Abercromby, Carla Corradi Musi, Marko Nenonen, Tarmo Kulmar, Ülo Valk, Jenő Fazekas, László Kürti, Åke Hultkrantz, Liv Helene Willumsen, Anna Plotnikova, Iveta Todora-Pirgova, Florentina Badalanova Geller, T. P. Vukanović ve T. P. Vukanović.

İlk cildin çevirmenleri de şu şekilde: Emek Akman, Emre Hepdeniz, Oğuzcan Acar, Hakan Mutlu, Erhan Şen, Ceren Sungur, Gökçen İleri, Tuğçe Belkıs Carfi, İlker Artıran, Ceren Deniz, Ahmet Güzel, Derviş Sağırgürgen, Deniz Ege Altınçiçek, Selin Toparlak, Arya B. Zencefil ve Battal Cihan Atmaca.

Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar: Cilt II | Arka Kapak Tanıtımı

“Şamanizmde tehdit dış dünyadan, şamanın, yani doğaüstü bir konuma sahip koruyucunun koruduğu bir topluluğa dışarıdan gelirken; cadı, ‘içerideki düşman’dır.”

Sibirya, “klasik Şamanizmin beşiği”, doğduğu yerdir. Binlerce yıl önce Sibirya-Asya taraflarından boy birlikleri, Karadeniz’in kuzeyine, oradan Balkanlara, Avrupa’nın kuzeyine ve iç kısımlarına kadar göç edip yerleşmiş. Aynı coğrafyadan çıkan Türkler, Altay Dağları çevresinden güneye, buradan İran’a, Anadolu’ya ve Ortadoğu’ya kadar uzanmış. Uzun zaman önce aynı coğrafya ve inanç kaynağından beslendiğimiz kültürlerdense maalesef neredeyse hiç haberimiz yok. Bunların başında Fin, Eston, Saami ve Macarlar olmak üzere Fin-Ugor dilleri konuşan çeşitli halklar geliyor. Sibirya’dan Balkanlara uzanan çok geniş bir hat üzerinde yaşayan çeşitli toplulukların Şamanizm, cadılık ve büyücülük hakkındaki inanışlarını derlediğimiz bu serinin okurlarımızın meraklarını tatmin etmesini, onlarda yeni meraklar uyandırmasını, kültür tarihine, antropolojiye ve folklora ilgiyi artırmasını temenni ediyoruz.

İkinci cilt toplamda 424 sayfadan oluşuyor. Bu ciltte makaleleriyle yer alan isimler şöyle: Carlo Ginzburg, William Monter, Uno Harva, Yu. B. Simçenko, Z.P. Sokolova, Peter Zieme, Roberte N. Hamayon, Dávid Somfai Kara ve László Kunkovács, John Abercromby, L. G. Czigany, Marko Nenonen, Éva Pócs, Rune Blix Hagen, Mirjam Mencej, Adelina Angusheva, Vesna Petreska, Hans Sebald ve Emma Wilby

İkinci cildin çevirmen listesi ise şu şekilde: Emek Akman, İlker Artıran, Hayrettin İhsan Erkoç, Gülşah Göktaş, Ceren Deniz, Dila Elmas, Gökçen İleri, Erhan Şen, Songül Köse, Hakan Mutlu, Emre Hepdeniz, Rana Soydan ve Tuğçe Belkıs Carfi.

Her iki cildin de kapak tasarımları Ebrahel Lurci imzasını taşıyor. Sayfa düzeni ise Özlem Sümbül tarafından hazırlanıyor.

Sibirya’dan Balkanlara Şamanlar ve Cadılar çalışması üzerine yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.