İlhan Berk 100 Yaşında

18 Kasım 1918, Manisa doğumlu İlhan Berk yaşasaydı bugün 100 yaşında olacaktı. İlkokul ve ortaokulu Manisa’da okuyan Berk, liseyi Balıkesir’de Necatibey Öğretmen Okulu’nda okudu. İki yıl boyunca Giresun, Espiye’de ilkokul öğretmenliği yaptıktan sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’ne girdi ve 1944’te Fransızca bölümünden mezun oldu. 1945-1955 yılları arasında Zonguldak, Samsun ve Kırşehir’de çeşitli ortaokul ve liselerde Fransızca öğretmenliği yaptı. 1956’da Ankara’da T.C Ziraat Bankası’nın Yayın Bürosu’na girdi ve 13 yıl boyunca çevirmenlik yaptı. Burada Rimbaud ve Ezra Pound’dan şiirler çevirip kitaplaştırdı.

Yayın Bürosu’nda çalıştıktan sonra Berk, kendini tamamen yazmaya vererek, bir anlatı kitabı dışında yalnızca şiir ve şiirle ilişkili yapıtlar yazdı. Ancak ilk şiirlerini çok daha önce, 1935’te, Manisa Halkevi’nin dergisi olan Uyanış’ta yayımlamıştı. Henüz 17 yaşındayken ilk şiirlerini “Güneşi Yakanların Selamı” adıyla kitaplaştırdı. Bu ilk şiirlerinde dönemin genel karamsar havası ve genel dili hâkimdi. O yüzden günün edebiyat ortamındaki diğer şairlerin arasından çok fazla sıyrılamadı. Üstelik bu ilk şiirleri hece ölçüsü kullanarak yazmıştı.

İlk kitabının üstünden henüz 5 sene geçmişken 1940’lı yıllarda Garip şiiri, Orhan Veli ve arkadaşları ortaya çıktı. İlhan Berk de bu şiire kendini hemen kaptırdı. Serbest vezinle yazmaya başladı. Uyanış, Servet-i Fünun, Ses, Yığın, Yeryüzü ve Kaynak dergilerinde yazdı. 1950’li yıllarda Garip şiiri kaybolmaya yüz tutunca İlhan Berk çoktan kendi imgesel dilini oluşturmaya başlamış ve onlardan ayrılmıştı.

Bu dönemde birbirlerinden habersiz bir biçimde Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever, Sezai Karakoç ve Ülkü Tamer ile yolları olmasa da edebiyatları kesişti. Altısının şiirleri de birbirleriyle benzerlik gösteriyordu ve dönemin edebiyat eleştirmenleri tarafından “İkinci Yeni” adında birleştirildiler. İmgeleri, şiirlerinin gittikleri yol ve sözcüklere verdikleri anlamlar birbirine yakındı.

Berk, 1979 yılında Kül adlı yapıtıyla Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü, İstanbul adlı yapıtıyla 1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü, Deniz Eskisi kitabıyla Yeditepe Şiir Armağanı’nı, Güzel Irmak’la ise 1988 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü kazandı.

Şair 28 Ağustos 2008’de, Bodrum’da 90 yaşındayken hayatını kaybetti. Cenazesi ise yaşadığı son şehir olan Bodrum’da defnedildi.

Yazıyı İlhan Berk’in dizeleriyle bitirelim:
“Yazmak mutsuzluktur, mutlu insan yazmaz.
bu yeryüzünü olduğu gibi görmeme engel olan
ve bana bu yeryüzünü cehennem eden
bu yazmak eyleminden kurtulduğum,
mutlu olduğum bir tek şey var: resim yapmak”