Cem Altınışık
1901’de başlamak üzere her yıl İsveç Akademisi aracılığıyla verilen Nobel Edebiyat Ödülü’nü hepimiz biliyoruz ve yakından takip ediyoruz. Hem yazarlar hem de okuyucular arasında büyük ses getirdiği de hepimizin malumu. Her sene büyük heyecanla açıklanması bekleniyor ve sonucunda çeşitli tartışmalara da neden olabiliyor. Hatırlarsanız 2016’da ödül Bob Dylan’a gittiğinde hepimiz şaşkına dönmüştük, bazı kesimlerce bu karar saçma bulunurken bazılarınca yenilikçi tavır övgüyle karşılanmıştı. Aynı şekilde geçen yılın kazananı Kazuo Ishiguro da çeşitli tartışmalara vesile olmuştu.
Ancak bu sefer kurum içinde yaşanan skandal dikkatleri İsveç Akademisi heyetine doğru çevirdi. Görünen o ki film yapımcısı Harvey Weinstein’a karşı taciz suçlamalarıyla başlayan, sonrasında çok büyük bir çapta dalgaya dönüşen #metoo skandalı, burayı da vurdu.
Olaylar ilk olarak, İsveç’te yayınlanan günlük gazete Dagens Nyheter’daki haberle başladı. Paylaşılana göre, 18 kadın akademiyle yakın ilişkileri olan Jean-Claude Arnault’u cinsel taciz iddiasıyla suçladı. Sonrasındaysa Arnault’un avukatı Bjorn Hurtig, “Müvekkilim Arnault, kendisine karşı yapılan tüm suçlamaları reddediyor,” şeklinde demeç verdi.
Peki akademiyle bu hadisenin bağlantısı nerede başlıyor? Arnault’un şair olan karısı Katarina Frostenson ile birlikte işlettiği Forum adında kültürel bir özel kulübü var. Dananın kuyruğu burada kopuyor. Bu kulüp Akademi tarafından finansal olarak destekleniyor, aynı zamanda da Frostenson, İsveç Akademisi’nin 18 kişilik heyetinin üyelerinden biri.
Polis konuyla ilgili geçtiğimiz Aralık ayında soruşturma başlattı. Ne yazık ki Mart’ta sorgulamalar birtakım yasal sınırlılıklarından dolayı bitirildi. Sonrasında bu iddiaların halka açık şekilde paylaşılmasıyla, kurul Arnaut ile arasındaki tüm bağlantıları kesti. Bunlarla birlikte, heyet Aralık’ta bir avukat bürosuyla her üyenin ilgili şahısla arasındaki bağlantının araştırılması için anlaştı. Büro söz konusu kültürel kulübe karşı polis raporu doldurulmasını önerdi, ancak Svenska Dagbladet adlı gazetenin aktardığına göre Akademi buna yanaşmadı.
Tüm bunların sonucunda kriz iyice harlandı ve kurul içindeki ayrılıklar başladı. İlk olarak Klas Ostergren, ardından Kjell Espmark ve Peter Englund artık ortaklaşa çalışmak istemediklerini dile getirerek ayrıldıklarını açıkladılar, Sara Stridsberg ise bırakmayı düşündüğünü söyledi. Akademinin daimî sekreteri Sara Danius konuyla ilgili, “Kendi kurallarımıza karşı geldik,” dedi. Katarina Frostenson ise henüz açıklama yapmadı.
Ancak kriz bununla da bitmiyor. Heyetin tüm üyeleri hayatları boyunca bu görevi yapması için seçiliyorlar ve herhangi bir istifaya karşı alınmış bir önlem yok. Yani bir ayrılma durumunda, ölümlerine kadar koltukları boş kalacak. Şu anda zaten üç kişi hâlihazırda heyette artık bulunmuyor, bir üye ise ayrılmayı düşündüğünü söylüyor. Eğer bu rakam ilerleyen günlerde artarsa, buna karşı önlem almak bile ayrı bir krize dönüşebilir. Komite yeni üyelerin oylanması için yeterli çoğunluğu sağlayamayabilir.
Nobel Ödülü Komitesi başkanı Per Wästberg, şu an ödül için herhangi bir tehlike olmadığını söyledi.
“Bunun için oy çoğunluğunu elde etmeniz yeterli ve 8 kişi olduğunda yeterli çoğunluk sağlanıyor.”
Uzun süredir büyük yankı uyandıran cinsel taciz skandalının İsveç Akademi’sine de sıçraması hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Nobel’in geleceği tehlikede mi?
Kaynak: The New York Times
Örnekleri var. Knut Ahnlund, ödülü protesto edip koltuğunu bıraktı. 2012 yılında vefat edene kadar koltuğu boş kaldı. Skandalla birlikte yaşanan ayrılıkların yanı sıra şu an bile 2 tane aktif olmayan üye vardı ve koltukları boş duruyordu. Sistem farklı işliyor, göreve ilk geldikleri zaman yaşam boyu seçiliyorlar ve ölene kadar heyette yerlerine yeni birisi gelmiyor. Ancak bu denli bir kriz büyürse ve ödül için yeterli çoğunluk sağlanamazsa farklı yollara gidilebilir tabii. Göreceğiz.
Evet, bir süreliÄine iptal edildi gerçekten.
Evet, alternatif organizasyon kuruldu. ^^