MeToo Hareketine Adanan Medusa Heykeli Tartışma Yarattı

- Reklam -

Geçen günlerde yapılan bir duyuru, son yılların en önemli toplumsal olaylarından MeToo hareketinin bağlamında dikkat çekici tartışmalara sebep oldu.

New York’ta, 14 Ekim 2020–30 Nisan 2021 tarihleri arası, Parklarda Sanat programı kapsamında çeşitli sanat eserleri sergilenecek. Bunlardan birisi de İtalyan sanatçı Luciano Garbati’nin MeToo hareketine adadığı yedi metrelik bronz heykel Medusa with the Head of Perseus.

Heykel, Manhattan Collect Pond Park’ta, MeToo hareketiyle anılan davaların görüldüğü New York Ceza Mahkemesi’nin karşısında sergilenecek.

- Reklam -

Perseus with the Head of Medusa, Benvenuto Cellini

Luciano Garbati ilhamını 16. yüzyıl Floransa’sına ait Benvenuto Cellini’nin ünlü bronz heykeli Perseus with the Head of Medusa’dan almış. Sanatçı 2018’de eserinin ön çalışmalarını yayınlayarak dikkatleri çok önceden çekmiş. Garbati orijinal heykeldeki “asıl mağduru katlederek bunu zafer gibi sunma” gayretinin anti tezini yaratmaya çalıştığını belirtmiş.

Medusa’nın Hikâyesi

Hikâyeye göre Medusa, Athena Tapınağı’nda Tanrıça Athena’ya hizmet eden bir ölümlüdür. Güzelliği dillere destan olan bu kadını hizmet ettiği tanrıça bile kıskanmıştır. Athena’nın eşi tanrı Poseidon Medusa’ya tecavüz edince tanrıçanın kıskançlığı öfkeye dönüşür. Medusa ve diğer iki kardeşi lanetleyerek çirkin canavarlara dönüştürülür. Medusa, kafasında saç yerine yılanlar olan, gözlerine bakanların taşa dönüştüğü ve Poseidon’dan hamile kalan bir varlık olarak yaşamaya mahkum edilir.

Fakat Athena’nın öfkesi dinmez, Zeus’un oğlu Perseus’u Medusa’yı öldürmesi için görevlendirir. Perseus Medusa’yı katleder ve başını Athena’ya sunar. Athena da o başı bir tür koruyucu güç olarak tutar.

Medusa Figürünün Tüm Mağdurlar için Anlamı

Hikâye özetle böyle. Bazı yorumlara göre Medusa’nın kökeni anaerkil eski inançlardaki tanrıçalara uzanıyor. Eski inançların ve ilahların başına ne geldiyse Medusa’nın başına da o geliyor. Yeni tanrılar ve eylemleri kutsanırken, onlara kul edilen eski tanrılar ne olursa olsun canavarlaştırılıp şeytanileştiriliyor ve sonunda cezalandırılıyor.

Dikkatlerden kaçamayacağı üzere, Medusa’nın hikâyesindeki her aşama, cinsel suçların ve zorbalığın mağduriyetin eksiksiz bir temsilini sunuyor. Mağdurun mağdur edilişinden onu katletmeye kadar uzanan süreçlerdeki her ayrıntı, öyle veya böyle, eksik veya değil, maalesef yaşandı ve yaşanmaya devam ediyor.

https://twitter.com/rachelholliday/status/1314580135350337536

Bu ve daha fazlası, Medusa’yı MeToo Hareketi için anlamlı bir figüre dönüştürüyor.

Sanatçı Garbati’nin bu figüre ve hikâyesine getirdiği yeni yorumsa, takdir topladığı kadar çeşitli eleştirileri de beraberinde getirdi.

Garbati’nin Medusa with the Head of Perseus Heykeline Gelen Tepkiler

MeToo hareketine başından beri şüpheyle yaklaşanların getirdikleri yorumlar, genellikle, heykelin orijinalliği, kadın bedeninin sunumu, anti-feminist argümanlar vb. yorumlar üzerinden ilerliyor.

- Reklam -

En dikkat çeken yorumlarsa MeToo taraftarlarından geliyor. Hareketin ve mağdurların temsiliyeti, adalet kavramının tasviri, kullanılan mitin kökeni, ana mesajın aktarımı vb. hususta pek çok tez ve anti tez üretiliyor.

Birkaçı şöyle:

Cinsel saldırı mağdurlarının bir kısmı, Medusa’nın toplum dışı bir intikamcı olarak sunulmasından rahatsız olduklarını belirtti. Özellikle istismar sinemasında -ya da ondan beslenen yapımlarda- mağdurların intikamcı katillere dönüştürülmesinin toplumdaki hali hazırdaki sorunlu mağdur imajını iyice çarpıttığı görüşündeler.

Heykeli kendi kıstasları üzerinden değerlendirenlerse ortaya çıkan işi sanatsal olarak başarılı bulmuş. İlham alınan eserde Perseus’un duruşu, ifadesi, Medusa’nın kafasını ve kılıcını tutuşundaki zafer havasına dikkat çekiyorlar. Garbarti’nin yorumundaysa tam aksi bir durum var: Medusa dingin ama bitap düşmüş vaziyette, Perseus’un başını ve kılıcını taşımak zorunda olduğu yüklermiş gibi tutuyor, duruşu, bir yere doğru ilerliyormuş gibi.

Tabii, Medusa’nın hikâyesine atıfta bulunarak, heykelin mesajını eksik ve hatalı bulanlar da var. Medusa kendisini öldürmeye geleni alt ediyor, asıl suçlular cezasız kalıyor.

Dikkat çeken bir diğer yorumsa MeToo’nun çıkış noktasıyla alakalı. Hareket 2017’den itibaren gündemde olsa da aslında kökeni 2006’ya uzanıyor. Aktivist Tarana Burke, Myspace platformunda, cinsel saldırı, istismar, taciz vb. zorbalıklara maruz kalan ve yardım alamayan azınlık gruplara mensup kadınların dayanışmasını ve rehabilite olmasını sağlamak için hareketi başlatmıştı. Yani hareket, azınlık kesimden bir aktivistin yine azınlık gruplara yönelik girişimi olarak hayat bulmuştu. Buna dikkat çeken kesim de hareketin Avrupa mitolojisinden temsillerle gasp edildiği, azınlık gruptakilerin sürece olan katkısının yok sayıldığı endişesini taşıyorlar.

Bunlar gibi, sanat eseri, mesajı ve yorumuna dair farklı farklı görüşler sunuldu ve sunulmaya devam ediyor.

Tartışmaların ne kadar süreceği ve hangi boyuta taşınacağını ise zaman gösterecek. Konuya dair düşüncelerinizi bizimle Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilirsiniz.