Boney M. - Belfast Şarkı İncelemesi: Olası Anlamı ve Hikâyesi

- Reklam -

Hangi neslin bireyi olursanız olun, Belfast şarkısını duymuşsunuzdur. Boney M.’nin Belfast şarkısı 1977 tarihinde piyasaya çıkmış, Love for Sale albümünden ilk çıkış parçası. Kimimiz o zamanlarda yoktuk ancak şarkı yıllara meydana okuyarak bugüne kadar geldi ve hâlâ severek dinliyoruz. En azından aile büyüklerimiz sık sık dinliyorlar biz de bol bol maruz kalıyoruz. Hoşumuza da gidiyor.

Bir disko şarkısının uzun yıllar sonra hâlâ dinleniyor olması çok nadir rastlanan bir özellik. Ancak Belfast şarkısının sözlerine kulak kesilince, bir disko şarkısından beklenmeyecek kadar manidar bir şeyler mırıldandığını fark edeceksiniz.

Şarkının Politik Olması ya da Olmaması, İşte Bütün Mesele Bu!

Belfast tartışmalı bir şarkı. Bir zamanlar politik bir protesto şarkısı diye adlandırılmış. Bunu anlamak için önce şarkının sözlerine bakmak, sonra zamanın Kuzey İrlanda’sını bir değerlendirmek gerekiyor. Zira bildiğiniz üzere Belfast Kuzey İrlanda’nın başkenti, Birleşik Krallık sınırları içerisinde bir şehir. Şarkının ön vokali Marcia Barret vakti zamanında bu konu hakkında Blues & Soul’a şöyle bir beyanda bulunuyor:
“Şarkı katiyen politik değil ve kesinlikle hiçbir anlamda provokatif değil”

- Reklam -

Öyle diyorsa öyledir ama yine de meraklıyız ve şarkının sözlerine bir bakalım diyorum:
“Got to have a believin’/ Got to have belief in.
Bir inancın olmalı…”
Bu sözler ilk anda kulağa umut verici geliyor, birçok yerde bu şarkıyı Marcia bu sözleri söylerken güven verici bir şekilde, göğsünü gere gere söylüyor hatta. Şarkının ilk girişi, arada duyduğumuz tekrar eden “Belfast” sözü ve bu hoş giriş güzel.

Sonra devam ediyor:
“All the people cause the people are leaving…
Tüm insanlar, insanların gitmesine sebep oluyorlar.”
Öyle görünüyor ki bu sözlerle başka bir konuya geçtik. Bu sözlerin ardından manzara koyarsa bu sözlerin inceden bir dokundurma içerdiğini söyleyebilir miyiz? Lafı gelmişken konuyu dağıtmadan manzara koymak ne demek, yazı sonunda bahsedeceğimi buraya ekleyeyim.

Tam Yerine Rast Gelince Manzara Koyuyorlar

Zamanında TRT’de bir takım teknik aksaklıklar çıktığı zaman hemen ekrana manzara koyarlarmış. Olacak O Kadar jenerik müziğinin sözlerinde de geçer ancak saygı değer Levent Kırca, bu hoş cümleye başka bir mana getirerek göndermeler yapar. Ben de yazıda onun kullandığı anlamı kullanıyorum.

Şarkının devamı şöyle:
“When the people believe in
İnsanlar inandığı zaman
All children cause the children leaving
Tüm çocuklar çocukların gitmesine sebep oluyor.”
Son cümleden sonra Belfast, Belfast… diye devam ediyor. Burada manidar bir şekilde gözümüzde Belfast manzarası canlanıyor. O zaman tam yerine rast gelmiş manzara koymuşlar diyebiliriz.

Belfast, Belfast dedikten sonra When the country rings the leaving bell you’r lost, yani: “Ülke ayrılık çanlarını çaldığı zaman, kayıpsınız.”

You are lost ifadesi çoğu zaman geleceği belirsiz kişilere, başına ne gelir bilinmez gibi manalarla söylenir. Hiç hayra alamet bir ifade değildir. Gelecek için hiçbir planı olmayan, kararsızlıklar ve belirsizlik içinde yaşayan kişiler de “I’m lost” diye ifade ederler kederlerini.

Bahsettiği ülke İrlanda ve çanlarla İrlanda arasında bir bağlantı var. Biraz İrlanda Çanları’ndan bahsedelim öyleyse

Ayrılık Çanları ve İrlanda Çanları

İrlanda çanı dedikleri bir bitki var. Fakat bu bahsedilen çan bitki değil, bildiğimiz, çağrı için ses yapan çandır. İrlanda geleneğine göre düğünlerde bir çan hediye verilir. Bunun nedeni çanın iyi şans getireceğine inanmaktır. Evlilikte anlaşmazlıklar olduğunda bu çanın bu sorunlara da iyi geleceğine inanılır. Hatta rivayete göre, çiftlerin arasında nifak varsa bu çanı çalmak bu nifakı yok eder ve çiftler arasındaki aşkı iyileştirirmiş.

Bir de tabii çanı çalmak kesin bir anı haber vermektir değil mi? Bunların hepsi benim yorumum, bir cümleden çok fazla kurmuşsun diyen olursa sorun değil. Hepsi yorum, hiçbir anlamı da olmayabilir.

İşin özü, ülke ayrılık çanlarını çaldığında, kayıpsınız yalnızca bundan sonrası hayra alamet değilden de ibaret olabilir.

Birbirinizin Geçmişi için Nefret Dolduğunuz Zaman…

Şarkı nakaratında Belfast, Belfast dedikten sonra, “When you have the hate for one another’s past,” diye devam ediyor. İnsanlar birbirlerinden geçmişleri yüzünden nefret edebiliyorlar. Aynı ailenin evlatları olmamak bile çok fazla benmerkezcilik ve kurban hissetme damarları kaşındığı zaman nefret sebebi olabilir. Geçmişte biz aslında… diye başlayan ve sizleştiren, ötekileştiren öfke dolu, kurban psikolojisinde kurulmuş cümleler yeterince tahrik sonucunda her tarafa ateşlenebilecek kurşunlara dönüşebilir.

Her neyse bu kadar karartmayalım içimizi. Sonuçta bu bir disko şarkısı. Fakat nefret tehlikeli bir tohumdur.

Bundan sonra şarkı aynı sözlerle devam ediyor. Ancak vurucu bir ifade daha var:
“Dünyaya bunun nedeni söylemeyi deneyebilirsiniz
You can try the world the reason why…
Değişen bir ülke, yalan bir dünya
It is a country that’s changing.
It is a world that’s deceiving.
O bir ülke, değişiyor. O bir dünya aldatıyor.”
Ve yine manzarayı koyup dans etmeye devam ediyorlar, Belfast, Belfast diyerek.
Şimdi şarkıyı daha iyi anlamak için bence o dönemin İrlanda’sında, aslında Kuzey İrlanda’sında neler olduğundan da bahsetmek gerekir.

Sorunlar

The Troubles diye anılan bir dönem var. Bu sorunlar Avrupa’daki etnik kökenlerle ilgili (çok tanıdık yerlere yaklaştık ama manevra yapacağız korkmayın). Ancak yalnızca etnik kökenler sorun değil. İnançlar da sorun, mezhepler de sorun. Belfast şarkısı “bir inancın olmalı” diye başlıyordu, birçok yerde şarkı sözü “belief in” diye yazıya dökülmüş olsa, şarkıdaki kafiye uyumuna bakarsak “believing” diyor. Belief çok genel bir inanç anlamı taşırken, believing için aynı şeyi söyleyemeyiz.

- Reklam -

Ve ne diyordu sonra, insanlar inandığı zaman, bütün insanlar insanların gitmelerine sebep oluyorlar. İnsanlar insanlara inandığı zaman, bütün çocuklar çocukların gitmelerine sebep oluyorlar. Ve bunu bir inancın olmalı sözlerinin ardından, “all” hepsi, tüm sözcüğünü birleştirip söylüyor.

Kendimi bir an için çok gizli örgüt şifrelerini ifşa ediyor gibi hissettim ama devam etmek istiyorum:

“Belfast, Belfast,
Got to have a believing, got to have a believin all”

Bir inancın olmalı, hepinizin bir inancı olmalı ve buradaki all diğer cümleye de ait oluyor, tüm anlamıyla devam etse de tüm insanların bir inancı olduğunda, insanların gitmelerine neden oluyorlar…

Bir şarkı sözünden çok mana çıkarınca kendimi bir anda Süleyman Demirel gibi hissettiğim de oldu ancak gerçekten bu kadar derin, bu kadar üzerine konuşulur cümleler ve sözlerin ortak kelimeleri derin düşüncelere gark ettiren cinsten.

Bu dönem 196o’larda başlar ve Belfast Anlaşması yapılır 1988 yılında sona erer. Tabii ki bu süreçte çıkan çatışmalarda birçok insan yaşamını yitirmiştir ve yaralanmıştır. Bahsedilen sorunların temelinde de Kuzey İrlanda sorunları var. Şöyle ki Kuzey İrlandalı bir kesim kendilerini Britanyalı olarak görürken bir kesim de kendilerini İrlandalı olarak görür. Özet budur.

O yüzden de, “Alıp veremediğiniz nedir, dünyaya anlatmayı bir denesenize” gibisinden sözler ediyorlar.

Yürek Dağlayan Bir Parti Şarkısı Yapmak: Belfast – Boney M.

Herkesin yapabileceği bir iş değil gerçekten. Ancak Marcia’nın dediği gibi politik bir manası olmayan bir şarkı zaten Belfast. Bir Almanya grubunu Kuzey İrlanda merkezli sorunlar çok etkiler mi? Bilinmez, belki de sözlerin çoğu da kafiye olsun diye yazılmıştır.

İşin gerçeği, şarkının hikâyesini ben uydurdum veya algıladım ya da kurguladım. Ancak elimden geldiğince doğru bir çeviri yaptım. Çok fazla kuruntulara kapılmış olabilirim. Çok da aldırış etmeyin, dinleyin, dans edin.

Şayet bu bir protesto şarkısı olsa bile, hayatın tadını çıkartmak herkesin hakkı. Özellikle de gençlerin elinden kaçırmaması gereken ve yaşam sürecinde bir defa yakalanan şanstır yorulmadan dans edebilmek, nefes nefese kalmadan şarkı söylerken… Protesto olsa bile, protestoların en güzelidir… Öte yandan, Rasputin’i de bu grup söylemişti değil mi?