in , ,

Bilimkurgu: Hayal Etmenin Gücünü Ortaya Çıkaran Tür

Bilimkurgu türü insanın hayal gücünü sınırsızca kullandığı en önemli türler arasında yer almaktadır. Peki bu türün toplum nezdinde önemi nedir?

Bilimkurgu Hayal Gücü
- Reklam -
- Reklam -

Bilimkurgu, toplum açısından ne ifade eder? Adına kısaca Rönesans denilen aydınlanma çağı bilimin gözle görülenden öte anlamlar taşıdığını ve faydalar sağladığını göstermiştir. Gözlüğün bulunuşu ve bozuk gözleri görür hale getirmesi bile sadece ampirik bilgiyle sağlanan ilerlemenin ne kadar yetersiz kaldığını göstermiştir.

Bu durum hayal etmenin yani bilimkurgunun gücünü ortaya çıkardı. Böylece günlük hayatı kolaylaştıracak şeylerin resimleri çizildi. Bu kitapların ilk sayfalarına baktığınızda yerin metrelerce altından su çeken bir çıkrık, bocurgata bağlanmış basit bir düzenek gözünüze çarpar. Orta Çağ Avrupası’nda her şeyin kol gücüyle yapıldığını düşündüğümüzde sıradan köylülerin günlük işlerini kolayca yapabilecekleri makineler hayal ettiğini hemen ayrımsarız. Adına Makineler Tiyatrosu denilen kitap serisi böyle ortaya çıkmıştır. Bu kitaplardan en önemlilerinden biri Augustino Ramelli’nin yazdığı 1588 tarihli La Diverse et Artificiose Machine’dir. Orijinali Amerikan Kongre Kütüphanesi’nde saklanan bu kitap o yılları düşündüğünüzde hayal gücünün sınırlarını zorlar.

Daha eski tarihlere gözümüzü çevirdiğimizde Romalıların hayal gücünü mühendislikle birleştirmekte ustalaştığını görürüz. Collosuium’un üstüne yapılan gölgelikten şehirlere su taşıyan kemerlere, nehir aşan köprülere kadar Roma mühendisliği çok sayıda önemli yapıyla doludur. Hatay Samandağ’da hâlâ ayakta duran ve limanın dağdan gelen sel suyundan etkilenmemesi için yapılan Titus Vespasianus Tüneli iyi bir örnektir.

- Reklam -

Bazen kralların zorlamasıyla hayal kurarsınız.

Versay Sarayı

On yedinci yüzyılın ikinci yarısında Versay Sarayı’nın susuz kalan çiçeklerini görüp küplere binen 14. Louis, Seine nehrinden saraya su getirilmesini istediğinde Fransız mühendisler ne yapacaklarını şaşırmışlardı. Saray nehre 10 kilometre uzaktaydı ve nehir seviyesinin altındaydı. Mühendisler oturup bir plan yaptılar ve suyu 14 pompayla yamacın tepesine çıkarıp oradan kanallar yardımıyla Versay’a akıtmayı düşündüler. 1681’de başlayan çalışma 1684’te tamamlandı ve Marly Makinesi adı verilen sistem Louis’in bahçesini başarıyla sulamaya başladı. Sulama sisteminden geriye kalan birkaç bina ve kanal bugün bile görülebilir.

Bilimkurgu Edebiyatı ve Sınırsız Hayal Gücü

Kuşkusuz insanın hayal gücünü sınırsızca kullandığı en önemli eserler bilimkurgu kitaplarıdır.

Jules Verne’in 1865’te yazdığı Ay’a Yolculuk romanında geçen olaylar yüzyıl sonra gerçek olmuştur.

Zaman Makinesi gibi olağanüstü bir uzgörünün yazarı H.G. Wells’in Dünyayı Özgür Bırak romanı Amerika’nın Japonya’ya atom bombası attığı tarihten 30 yıl önce nükleer silahların kullanımını anlatmıştır.

George Orwell’in 1984’te hayal ettiklerinin aynısını bugün yaşamadığımızı kim iddia edebilir? Orwell, Büyük Birader metaforuyla günümüzde tüm insanlığı gözetleyen diktatörleri resmetmekle yetinmemiş, Wuhan’dan yayılan virüsü bile öngörmüştür.

Bir başka büyük bilimkurgu yazarı Isaac Asimov’un robot otomobillerden, görüntülü telefonlardan söz ettiği kitapları vardır.

Edward Bellamy 1888’de yayınlanan Geriye Bakış romanında kredi kartlarını hayal etmiş ve yazmıştır.

Arthur C. Clarke’ın 2001: Bir Uzay Macerası adını taşıyan kitabında konuşan bir bilgisayar ve yutulduğunda tok tutan gıda hapları yok muydu?

- Reklam -

Arthur C.Clarke 2001: Bir Uzay Macerası

Oğuz Atay Korkuyu Beklerken adlı öykü kitabında uzaktan eğitimi o yıllarda görmüş ve mektupla doçent, mektupla profesör olmayı düşlemiştir.

Çetin Altan 2027 Yılının Anıları’nda tamamen dijitalize edilmiş bir dünyayı 80’li yıllarda hayal edebilmiş, mobil telefonlarla insanın her şeyi yapabilecek hale geleceğini yazmıştır.

Kuşkusuz örnekler çoğaltılabilir.

Burada önemli olan konu, toplumların serbestçe hayal kurabilecek bir eğitim sistemine sahip olması ve sonrasında hayallerini sınırsızca kullanabileceği bir hukuk sistemiyle yönetilmesidir.

Madalyonun Öteki Tarafı

Sırf hayal ettiklerini söylediği için Sokrates “dine saygısızlık ve ahlaksızlık” suçlamasıyla idam edilmişti. İtalyan filozof Bruno, Roma meydanında “şeytanla işbirliği yaptığı için” diri diri yakılmıştı. Doğu toplumlarında binlerce kitap yasaklandı, insanlar hapse atıldı. Hâlâ hayal kurmanın yasak olduğu Taliban kafasıyla yönetilen onlarca ülke var. Günümüzde bilimkurgunun hiçbir İslam ülkesinde kendine yer bulamadığını söylemek doğru olacaktır. Hayal kurmayınca yalnızca o hayalin temelleri değil o hayalin anlamı ve onu aktaran sözcükler bile fikir uyandırmaz olur. Dilimize eklenen yüzlerce yeni sözcük hayal edilen ve icada dönüşen makineler sayesindedir.

Bilimkurgu Hayal Gücü

John Stuart Mill Düşünce ve Tartışma Özgürlüğü Üzerine kitabında şöyle diyor:

“Bir şey hakkında kuşku veya merak duymuyorsanız onun hakkında düşünmeyi bırakırsınız. Buna ‘karar verilmiş görüşün derin uykusu’ denir.”

Hayal edemeyen, bilim ve kurgu üretemeyen ülkelerin tamamı bugün derin uykudadır.

Sizler bu konuda ne düşünüyorsunuz? Bilimkurgu türüne örnek olarak hangi yazar ve romanlardan bahsedebilirsiniz? Yorumlarınızı ve katkılarınızı Kayıp Rıhtım Forum üzerinden bizlerle paylaşabilirsiniz.

Murat Erdin

1968 İstanbul doğumlu. İstanbul Üniversitesi mezunu. Uzun yıllar gazetecilik yaptıktan sonra akademiye yöneldi. Halen Kadir Has Üniversitesi'nde ders veriyor ve Maltepe Üniversitesi'nde doktorasını yapıyor. Yayımlanmış 14 kitabı var. Çeşitli yayın organlarına yazılar yazıyor.

9 Yorum BULUNUYOR


  1. Avatar for Nefrayto Nefrayto dedi ki:

    Güzel bir, düşünce yazısı olmuş. Emeklerinize sağlık :slight_smile: Yazımla ilgili olarak gözüme takılan iki küçük ayrıntı vardı; “Bilim Kurgu” nun bitişik şekilde yazılmış olması ve “Ay’a Yolculuk” kitap adında ‘Aya’ olarak yazılan kısım ^^’

  2. Avatar for Akahige Akahige dedi ki:

    Bilimkurgu kelimesinin yazımı daha önce forumda uzun uzun tartışılmıştı. Bence bitişik yazmak daha doğru. Kelimeyi türeten kişi olan Orhan Duru bitişik yazma taraftarı. Dil Derneği de bitişik yazma taraftarı. Ayrı yazın diyen tek kurum TDK. TDK’nin kuralları da çoğu konuda bana mantıksız geliyor.

  3. Avatar for isos81 isos81 dedi ki:

    Dil Derneği neden bitişik yazın diyor bilmiyorum ama temelde bitişik kelimelerin mantığı basit: Birleşen kelimeler farklı anlam taşıyor ise bitişik yazılır. Örneğin “dilberdudağı” gibi. Bilim kurgu ise bu kurala uymuyor, o yüzden ayrı yazılmalı.

  4. Avatar for Akahige Akahige dedi ki:

    O zaman altyapı, dershane, bozayı, başbakan gibi sözcükler neden bitişik yazılıyor? TDK diyor ki bunlar kalıplaşmış. Peki neyin kalıplaştığına nasıl karar veriliyor? Mesela alt yazı, ön söz, bilim kurgu, alaca karanlık gibi kelimeler neden kalıplaşmış sayılmıyor? Hadi hepsini geçtim yeşilzeytin neden bitişik yazılıyor? TDK kuralları bütüne bakınca bana pek mantıklı gelmiyor.

  5. Avatar for isos81 isos81 dedi ki:

    Belki de sağlam bir reform gerekiyordur. Ben dil bilimci değilim ama çok fazla farklılık var ve bunları bir kurala uyarlamak çok da zor olmasa gerek.

Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.

4 cevap daha var.

Hellboy Dark Horse Comics Sword of Hyperborea

Yeni Hellboy Çizgi Roman Serisi Sword of Hyperborea Duyuruldu

Titans 4. sezon onayı

Titans 4. Sezonu Onaylandı: HBO Max Dizisi Maceralarına Devam Edecek