Konuk Yazar
Eda İşler yeni kitabı Görünür Bir Yerde hakkında konuştu. İşler, Everest Yayınları tarafından yayımlanan eserinin ortaya çıkış sürecini Kayıp Rıhtım okurlarına anlattı.
Kitabın hikâyesi, yazarın onu yazma serüveni, öykülerin ortaya çıkış sebepleri ile başlayan sevinçli soruların cevabının Görünür Bir Yerde’de olduğunu sanmıyorum ama yine de onun varoluşundan, boşlukta kapladığı yerden kısaca bahsetmek isterim.
İlk kitabım çıktıktan kısa süre sonra, büyük bir tamamlanmamışlık duygusu kapladı içimi. Güzel bir filmi, romanı bitirdiğinizde veya çok istediğiniz bir yere gittiğinizde size de olur bu. Daha çoğunu görmek, onun gibi başka metinler okumak, boğulana kadar kendinizi yeni ama ona benzeyen şeylerle doldurmak istersiniz. Heyecanla mükemmeli, daha çoğu ararken kaybolursunuz. Ben de ilk kitaptan sonra hızlıca daha iyisini yapabilme arzusuyla doldum ve vakit kaybetmeden ikinci kitap hazırlıklarına başladım. Kafamda bir harita çizdim, onu takip etmeye başladım, hatta kısa sürede büyük yol da kat ettim.
Görünür Bir Yerde: Plana Sadık Kalmak ve Ters Giden Şeyler
Kitabın ismi, teması, öykülerin sıralaması, karakterlerin neye benzeyeceği, günde ne kadar yazacağım, yazmayı ne zaman noktalayacağım belliydi. Bir yere kadar bu plana sadık kaldım. Buradan sonra bir terslik olduğunu hissettiğinizi sanıyorum. Oldu. Yazdıklarımdan teknik olarak tatmin olsam da içten içe bazı eksiklikler duymaya başladım. Anlattıklarıma gerçekten inanmadığımı, öykülerin ruhumu doyurmadığını anladım. Birilerinin hikâyesini anlatarak kendimi saklıyordum ama bu kadar çok saklanarak metnin ruhunu öldürüyordum. Bu yüzden yazmakta olduğum şeyi bir anda yarım bıraktım. Bir süre okumak dışında hiçbir şey yapmamaya, yazma hevesimi çeviriyle oyalamaya karar verdim. Sonra birdenbire hayat başka bir biçimde aktı. Başkalarında olup bende bulunmayan bazı hisler bana her zamankinden fazla görünür olmaya başladı.
Bunlardan biri aitlik duygusuydu. Ani bir arzuyla yaşadığım yerden göç etmeye karar verdim. Bulunduğum mekânı değiştirirsem kabuklarımı soyup geride bırakabilecek, yenilenen derimin altındaki benle barışabilecektim. İşler öyle olmadı. Hiçbir şey daha kötü veya daha iyi gitmedi. Aynı da kalmadı. Değişikliğe alışmam, yeniden sertleşen derimle baş edebilmem zaman aldı. Ben de onu hızlandırmak için yeniden yazmaya başladım. Hikâyenin çıkış noktası, burası.
Görünür Olmak İsteyen İnsanların Hayatları
İçeriğe gelecek olursam, Görünür Bir Yerde, isminin birçoklarına çağrıştırdığı gibi görünür olmak isteyen insanların hayatlarından oluşuyor. Öyküler, çoğunlukla, kendi dünyalarından uzakta barınan ötekileri cılız bir sesle yanlarına davet edenleri ve onların yaşantılarını içeriyor. Uyumsuzlar hakkında söylenecek hemen hemen bütün sözlerin söylenmiş olduğunu bildiğim için özellikle bu konuyu genişleterek sayfaları bilindik bir evrene hapsetmek gibi bir niyetim yoktu önceleri. Fakat, dosyayı oluşturmaya başlamış olmamdan kısa süre sonra hayatıma yeni tanıştığım bir kavram olan ‘yas’ girince, kendi başınalığı, yitirilmişliği, boş masaları, bazen taşa dönüşen ekmekleri, kırıntıları, artıkları ve mutsuz sonları bir kez daha ama bu sefer başka bir gözle anlatmak istediğimi anladım. Günün her saatini, belki her anını, önceden planlayan biri olarak, bu kitabın planla değil de beni bulan hikâyelerle ortaya çıktığını sanırım bu yüzden bir daha söyleyebilirim. Ve önceleri hiç ihtimal vermediğim hâlde, yalnız bu nedenle onu çok sevdiğimi de ekleyebilirim. Hikâyelerin bazılarından bahsederken beni bu süreçte besleyen kaynaklara da değineyim.
İlk öykü, Bir Boşlukta Doğar Gibi, İstanbul’a taşınmayı planladığım dönem şehrin mimarisi, tarihi üzerine okuduğum ansiklopedik bilgiler içeren kitaplardan, dinlediğim podcastlerden sonra ortaya çıktı. Bu süreç, Foucault üzerine çalışmalarım, yasla beraber gelen mide kramplarım, bulantılar, baş ağrılarım ve belleğin güvenilmezliğine olan inancım, aklıma ilişkin endişelerim, gelecek hakkındaki vehimlerimle kesişince kahramanların veya onlardan birinin nasıl biri olacağı da belirlenmiş oldu kafamda. Melankolinin yaşanılan yerle ilintisini ima eden bir metin yazmaya uzun süredir meyilli olduğum için neticede kurgu aşaması beni bütünüyle zorlamamış oldu. Yer, İstanbul. Zaman, yetmişler. Sonracığıma, ucundan kıyısından delirmiş biri, veya birileri.
Yedi Mehmet’in Yeleği, ki ondan muhakkak bahsetmek isterim, babaannemin, babamın cenazesinden kısa süre sonra aile büyükleriyle bir arada otururken ortaya mırıl mırıl döktüğü kısa hikâyelere dayanıyor. Eskiden komşusu olduğu, artık mezardaki arkadaşının gençken bir türlü doğuramadığı kızı ile henüz kaybettiği kendi oğlu arasında ilişki kurması, ona özgü bir anlatıcı ustalığıydı. Ben de belki onun ağzından, o öyküyü yazdım.
Bazı öyküler, çeviri yaparken etkilendiğim, seyahat ederken yaşadığım anılarla birleşiyor. Bazıları, bütünüyle tuhaf diyebileceğim bir anda kulağıma fısıldanan fikirlerden oluşuyor. Süreyya Boşluğu, elime kalemi verip bir buçuk saatte bana kendini yazdıran bir hayaller yumağı. İnsan, çocukken sahip olduğu bir bez bebeğin otuzlu yaşlarında ona bir öykü yazdıracağını bilemiyor.
“Ben, Boş ve Çoraktır”
Freud, meşhur ‘Yas ve Melankoli’ makalesinde, “Yasta dünya boş ve çorak bir görünüm sergilerken melankolide ‘ben’ boş ve çoraktır,” der. Görünür Bir Yerde’de kahramanların her birinin kaybettiği bir nesneye, kişiye, uzva, hevese, gençliğe, geçmişe karşı yas tutuşu, bu cümleye ve benim herkesin uzağında deneyimlediğim yastan ne anladığıma dayanıyor. Çünkü, evet, yas sahiden de herkesten uzakta yaşanıyor. O, başınıza geldiğinde içinde yaşadığınız dünya kelimenin tam anlamıyla boşalıyor. Bu, yalnızca insanların başkalarının kaybına konu kendilerini şanslı saymak veya hâllerine şükretmek olmadığı müddetçe ilgi duymaması yüzünden değil. Şahsen ben de, bu gerçekle ilgilenmiyorum zaten. Aslında yas tutanın buna ihtiyacı olduğunu da sanmıyorum. Yasla başa çıkmayı öğrenenlerin, hiç ölmeyecekmiş veya bir şeyi hiç yitirmeyecekmiş gibi yaşayan insanların saflığına bakıp geçtiğini biliyorum. Ama bu beni, muhtemelen bizi, onu anlatma isteğinden alıkoymuyor. Büyük olasılıkla kendimiz için yapıyoruz bunu. Ben de kitabı kendim için yazdım çünkü.
Görünür Bir Yerde’nin büyük bir kısmını sakinliği iyiden iyiye hissettiğim anlarda kurduğum için kahramanların geneli başkalarına isyan etmiyor, bağırmıyor veya birilerini suçlamıyor; yalnızca oldukları, belki de dönüştükleri şeyden söz ediyor, ölürken de kaybederken de umutsuzluğa düşerken de sakin kalıyor.
Son olarak, bana katılır mısınız bilmiyorum, kitabın ilgilendiği bir başka mesele, öncekinde olduğu gibi can sıkıntısı ve esnemiş, incele incele neredeyse kaybolmuş zaman. Almanca, ‘can sıkıntısı’ anlamına gelen sözcüğün -Langeweile- Türkçe karşılığı, zamanın uzamış olması demek. Beni yola çıkaran motivasyonu biraz da burada buluyorum. Zamanın herkes için aynı hızda akmayışındaki sırla ilgileniyorum. İnsanların birbirlerini ilgilendirmeyen konular hakkında karşılıklı konuşabilme arzularına şaşırarak geçmeyen bir günüm bile yok. Bir köşede oturup onları, karşısına oturup zamanı sıklıkla seyrediyorum. Onunla ne yapmam gerektiğini anlamaya çalışıyorum. Görünür Bir Yerde’de belki de zamanı esnetmekle kalmayıp onu bütün bütün yok sayıyorum.
Eda İşler
Görünür Bir Yerde hakkındaki yorumlarınızı bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilirsiniz. Sitemizdeki diğer yazar maceralarına ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.