Konuk Yazar
Daha çok bilimkurgu türünde kaleme aldığı roman ve öyküleriyle adından söz ettiren Murat K. Beşiroğlu, Rüya Sanatçısı isimli kitabının yazım macerasını kaleme aldı.
2011 yılının son günlerinde karşıma insanların zihninin okunmaya başlandığına dair bir haber çıktı. Haber aslında tam olarak film seyreden kişilerin ekranda gördüklerini yeniden üreten bir algoritmaya dairdi. Makaleyi baştan sona dikkatle okudum; beni haberde yazılı olarak anlatılanlardan çok, insanların gördüğü resimlerle algoritmanın ürettiği resimlerin karşılaştırıldığı görsel etkiledi. Sözünü ettiğim haberin görselini saklamamıştım ancak bu teknolojinin daha gelişmiş bir versiyonu aracılığıyla üretilen resimleri aşağıda görebilirsiniz. En üst satırdaki görseller gerçek resimleri, alt satırlardakiler ise algoritmanın ürettiklerini gösteriyor.
Bir kişinin ne gördüğünü anlamak için araştırmacılar, sinirsel aktiviteyi temsil etmek üzere beyindeki kan akışını manyetik rezonans görüntüleme cihazı aracılığıyla kaydediyorlar. Bu şekilde yapılan binlerce ölçümün verilerini bir yapay zekâ algoritması oluşturmakta kullanıyor ve bu algoritma sayesinde beyindeki görselleri yeniden üretiyorlar.
Aklıma nedense ‘Bu yöntemi kullanarak insanların rüyalarını okusak acaba ortaya nasıl sonuçlar çıkardı?’ sorusu geldi. Bazı insanların rüyalarının diğerlerine kıyasla daha fazla ilgi çekeceği açıktı. Demek ki bir süre sonra ortaya rüyalarını yayınlayarak para kazanan insanlar çıkabilirdi. Bu düşünce beni fazlasıyla heyecanlandırdı ve işim gereği benzer algoritmalarla uğraştığım için bu fikri bir romana dönüştürebileceğimi düşündüm. O sırada edebiyatla henüz hobi olarak uğraşıyordum ve daha ziyade ‘gerçekçi’ edebiyat türünde şeyler yazıyordum. Daha önce birkaç roman denemesi yapmış, yazdıklarımı beğenmediğim için herhangi bir yayınevine göndermemiştim. Konuyla ilgili bir roman yazacaktım. En kötü ihtimalle ne olabilirdi ki? Yayınevlerinin geriye çevirdiği binlerce dosyaya bir yenisi eklenmiş olurdu.
Rüya Sanatçısı Hakkında Araştırmalar
Rüyalarını satarak para kazanan insanları rüya sanatçısı ve yapacakları işi rüya sanatı olarak isimlendirdikten sonra bu sanatın neye benzeyebileceğini zihnimde canlandırmak için rüya meselesini araştırmaya başladım. Rüya yönlendirme, tekrarlanan rüyalar, kaldığı yerden devam eden rüyalar gibi konuları araştırırken yurt dışında rüya konusuna kafasını takmış geniş bir topluluk olduğunu fark ettim. Özellikle lucid dream denilen rüya yönlendirme teknikleri çok sayıda insanın ilgisini çeken bir konuydu. Forumlarda konuyla ilgili detaylı tavsiyeler veriliyor; destekleyici vitamin, mineral ve egzotik gıda takviyeleri konusunda reklamlar yapılıyordu.
Araştırmalarım esnasında karşıma çıkan malzemenin bolluğu beni şaşırtmıştı. Uzak doğuda rüya yogası adında, yerleşik uygulamaları ve felsefi temeli olan bir pratik vardı. Batıdaki araştırma laboratuvarlarında insanlar rüyaları yönlendirmekle yetinmeyip sesler, odanın ısısı, kokular gibi faktörleri kullanarak deneklerin hedefledikleri türde rüyalar görmesini sağlamaya çalışıyorlardı. Rüyasında gelecekte gerçekleşecek olayları gördüğünü ileri süren çok sayıda insan vardı ve bunlardan bazıları gayet eğitimli ve aklı başında kişilerdi.
Malzemenin bol olması iyiydi ancak niyetim rüyalar hakkında akademik bir kitap yazmak olmadığına göre eldeki malzemeyi kullanabileceğim bir kurgu oluşturmalıydım. Eğer polisiye türünde yazarsam rüya sanatının detaylarını kurguya yedirebileceğimi düşündüm. Roman 21. yüzyılın ortalarında geçecekti ve kayıp bir rüya sanatçısının akıbetinin araştırılmasını konu alacaktı.
Türk edebiyatında kayıp kişilerin araştırılması odağında ilerleyen iki kült roman vardır: Tutunamayanlar ve Kara Kitap. Her iki romanı da defalarca okuduğum için Rüya Sanatçısı kitabımda bu romanlara bazı göndermeler yapmaya karar verdim. Rüya Sanatçısı bu yüzden tipik bir polisiye olmaktan çok sevilen kayıp bir insanın arandığı, onun ruh dünyasının, gündelik hayatının ve sanat sırlarının aydınlatılmaya çalışıldığı bir eser oldu.
Basım Süreci
O sıralar yoğun bir iş temposu içinde olmama rağmen hafta sonlarımı ve yıllık izinlerimi ayırarak Rüya Sanatçısı’nı bir buçuk yıl gibi bir sürede yazıp tamamladım ve birkaç yayınevine gönderdim. O zamanlar galiba yayınevleri daha iyi durumdaydı; İletişim Yayınları’ndan aldığım ret yanıtı örneğin kitaba dair oldukça ayrıntılı bir eleştiri içeriyordu. Birkaç A sınıfı yayınevinden daha ret yanıtı almakla birlikte, az bilinen bir yayınevinden kitabımı beğendiklerini, bazı düzeltmeler yaparsam onu basabileceklerini belirten bir geri dönüş aldım. Normalde belki bu teklifin üzerine atlamam gerekirdi, ancak henüz bir yazar adayının ilk kitabının basılmasının ne kadar zor olduğunu bilmediğim için teklifi kabul etmedim. (O sıralar para karşılığı kitap basma furyası başlamamıştı.)
Rüya Sanatçısı’nı böylece kendi kaderine terk edip başka meselelerle ilgilenmeye başladım. Köprünün altından çok sular akıp geçti ve geçen yıl Schrödinger’in Papağanı isimli öykü dosyamı beğenip basmaya karar veren Perseus Yayınevi diğer kitap dosyalarımı da değerlendirmeye karar verdi. Rüya Sanatçısı böylece 7-8 yıl bir köşede bekledikten sonra yeniden gün yüzüne çıkmış oldu. Romanı yıllar sonra yeniden okuduğumda hoşuma giden bölümlerinin yanı sıra zayıf bulduğum kısımları da oldu. Yıllar içinde değişmiş edebi anlayışıma göre kitabı elden geçirdim, ekleme ve çıkarmalar yapıp kendimce son halini vererek yayınevime gönderdim.
Yayınevim kitabın editoryal çalışması, kapak tasarımı ve baskısı konusunda titiz bir çalışma yürüttü ve Rüya Sanatçısı ocak ayının ilk günlerinde piyasaya çıkmış oldu.
Konuyla ilgili bir roman yazmış olsam da, sırlar barındıran sembolik dilleri ve yaratıcı sıçramalar içeren yapıları nedeniyle rüyalar ilgimi çekmeye devam ediyorlar. Kim bilir, belki bir gün bu konuda yeni bir hikâye yazabilirim.
Murat K. Beşiroğlu
Rüya Sanatçısı adlı esere dair görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum üzerinden bizimle paylaşabilirsiniz.
süper yazı bayıldım enfes