Cem Altınışık
Geleneksel zorbalık fiziksel veya psikolojik olabilir. Basitçe bir insanın diğerine güç uygulayarak, tehdit veya taciz ederek onu baskı altına alması olarak tanımlanabilir. Bu da hem zorbalığı uygulayan hem de mağdur üzerinde olumsuz psikolojik ve davranışsal etkilere sahip oluyor. Ancak söz konusu siber zorbalık olduğunda, işin içine tüm bunların yanı sıra elektronik ortama özgü unsurlar da dâhil oluyor.
Gün geçtikçe teknoloji hızla gelişiyor. Bilhassa internet ortamında olmak üzere farklı farklı iletişim ortamları doğuyor ve büyüyor. Teknolojinin yayılması aynı zamanda oldukça çok insanın evinde bilgisayara ulaşma imkânını da sağlamakta. Çoğu insanın internete ulaşımı mümkün hâle gelmesinin birçok avantajı olsa bile, bunun doğurduğu olumsuz etkileri de kenara atamayız. Bunlardan birisi de zorbalığın yeni formu, elektronik hâle bürünmüşü: Siber zorbalık.
Çağımızla ilgili önemli meselelerden birisi siber zorbalık. İnsanların hayatlarında etkiye sahip mühim bir sosyal problem (Mishna ve ark., 2016). İnternet kullanımının artmasıyla bu problem iyice artıyor. Facebook, Twitter, Instagram, Youtube ve daha nicesi… İnternet ortamında var olan herkes öyle ya da böyle bu acımasızlıktan nasibini almakta yahut bu tehlikenin yakınında yaşamakta. Bu problem sadece gençleri de ilgilendirmiyor. İnternette her yaştan insanın günlük yaşamının önemli bir parçası hâline geldiği ortada.
Gelenekselden farklı olarak siber zorbalık, teknoloji kullanımı aracılığıyla zorbalık yapmak olarak tanımlanıyor (Byrne, Dooley, Fitzgerald ve Dolphin, 2016). İnternetin sağladığı bazı unsurlar var ve bunlar geleneksel zorbalıktan farklı olarak siber zorbalığın şiddetini artırabilmekte. Örneğin ulaşılabilirliğin çok kolay olmasının yanı sıra suçu işleyenin anonim olması, bilginin silinemezliği ve dedikodunun hızlıca yayılması bunlardan bazıları (Chang ve ark., 2015). Sticca ve Perren’e (2013) göre suçu işleyenin anonim olduğu siber zorbalık, yapanın bilindiği geleneksel zorbalığa göre öğrencilerin daha çok çaresiz hissettikleri kötü bir etkiye sahip.
Temel olması açısından öncelikle zorbalık ve siber zorbalık hakkında kısaca bilgiler verdim. Ancak bu yazının son kısmında ve konu hakkındaki sonraki yazılarımda özellikle video oyunlarındaki siber zorbalığı anlatacağım.
Siber zorbalığın anonim ve ulaşılabilirlik gibi olumsuz etkinin şiddetini artıran unsurlarının yanı sıra işin içine video oyunları girdiğinde karşımıza başka nedenler de çıkıyor. Örnek olarak kişinin elektronik ortama özgü bilgisayar bilgisi ve oyundaki seviyesi söylenebilir. Bu da video oyunları bağlamında siber zorbalığı değiştiriyor ve genişleterek bambaşka bir tanıma büründürüyor (Ballard ve Welch, 2015).
Bu konunun insanlar üzerindeki etkileri düşünüldüğünde araştırılması çok mühim. Bu husus hakkındaki farkındalık, çok oyunculu çevrimiçi video oyunlarında kâh zorbalığı yapan kâh da mağdur olanın yanında oyunları hayatının bir köşesine koyan herkes için değer taşıyor. Zira oyunlarda da siber zorbalığın yaşandığı âşikar olmasına rağmen kenara atılıyor yahut önemli bir durum değilmiş gibi görülüyor. Ne bunu yaşayanlar ne de yaşayanların çevresindeki arkadaşları, ebeveynleri, eğitmenler veya sosyal hizmet uzmanları arasında bu durum hakkında bilgi sahibi olan çok az. Farkındalık az ve daha çok yüzeye çıkması lazım.
Bu vahim husus üzerinde daha çok bilinçlenmek dileğiyle… Konuyla ilgili ek okuma yapmak isterseniz yazıda kullandığım kaynaklara göz atabilirsiniz.
Sonraki yazımda görüşmek üzere.
Kaynakça
– Ballard, M. E. ve Welch, K. M. (2015). Virtual warfare: Cyberbullying and cyber-victimization in MMOG Play. Games and Culture, 12(5), 466–491.
– Byrne, H., Dooley, B., Fitzgerald, A. ve Dolphin, L. (2016). Adolescents’ definitions of bullying: The contribution of age, gender, and experience of bullying. European Journal of Psychology of Education, 31, 403–418.
– Chang, F., Chiu, C., Miao, N., Chen, P., Lee, C., Huang, T. ve Pan, Y. (2015). Online gaming and risks predict cyberbullying perpetration and victimization in adolescents. International Journal of Public Health, 60, 257–266.
– Mishna, F., McInroy, L. B., Lucombe-Duncan, A., Van Wert, M., Schwan, K., Birze, A., . . . Johnston, D. (2016). Prevalence, motivations, and social, mental health and health consequences of cyberbullying among school-aged children and youth: protocol of a longitudinal and multi-perspective mixed method study. JMIR Research Protocols, 5(2).
– Sticca, F. ve Perren, S. (2013). Is cyberbullying worse than traditional bullying? Examining the differential roles of medium, publicity, and anonymity for the perceived severity of bullying. Journal of Youth and Adolescence, 42, 739–750.
Üç dört bebenin bana rahat rahat sövmesinden sıkılarak LoL oynamayı bırakmıştım, hem de beş yüz oyunlu skinli mkinli bir hesabımı da önüme gelen ilk kişiye bıkkınlıkla vererek.
Allah razı olsun o bebelerden, ne illet bir şeymiş şu oyun. Üretkenliğim üç dört katına çıktı, oyunu bırakana kadar darmadağınık haldeki kurgu çalışmam 580 sayfalık gayet düzenli bir romana dönüştü. Arkadaş çevrem üç dört katına çıktı, okul notlarım yükseldi, tam kafamda bir kız arkadaş edindim. Bırakın yahu şu oyunları. Hani single-player oyunları anlarım, bir öykü var insan hevesleniyor zira oyunların her bir detayı özenle düşünülmüş. Ama MMO/Moba nedir yahu? Dandik dandik grafikler, hikaye olsa da kimse takmaz, durmadan aynı şeyi yaptığınız bir döngüye giriyor en sonunda.
Oyunlardaki siber zorbalığı destekleyin, siz de oyunlarda birer siber zorba olun. Oyun oynamak artık keyifsiz bir hale geldiyse bırakın yahu şu oyunları, sanki mecbursunuz. Emek verdiniz falan filan da, bir oyun sizi bu denli etkiliyorsa o size zarar veriyor demek.
Gerçek hayatta yüz yüze gelsek bana iki cümle kuramayacak ve derdini anlatamayacak adamlar, online ortamda aileme ve dostlarıma yaratıcı küfürler edinmeyi görev bilmişler. Yazık, ne diyeyim. Tam bir vakit kaybı olduklarının farkında bile değiller.
Eskiden çoğu zaman ya tek kişilik oyun oynardım ya da bir arkadaş grubuyla kendi aramızda oynadığımız oyunları tercih ederdim. Devasa çoklu oyunculu oyunlarda her türlü saçmalık oluyor. Diğer oyunlarda ise tanımadığımız kişilere karşı oynarken oluyor. Genelde hiç tanımadığım insanlarla oyun oynamam.
Fakat yakın zamanda oyun oynamayı neredeyse tamamen bıraktım. Tek kişilik oyunlar oynuyorum. Bilgisayarımda özellikle de satranç, Mahjong vb. oyunlar oynuyorum. Zekâ gelişimi için iyi. Dikkat eksikliğine de iyi geliyor. @Tarbetu’nun da dediklerine tamamen katılıyorum.
90’ların sonlarında internet kafelerde Ultima oynayacaktınız ki asıl zorbalığı o zaman görücektiniz. Şimdi oyunda edilen iki küfürü zorbalık sayıyorlar. İnternet kafe önlerinde savaş çıkardı resmen