Anime Nedir? Animeler Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Anime izliyorsun, seviyorsun ve birkaçı çoktan favorilerinin arasına girdi bile. Favori 10 anime listelerini araştırıyorsun. Sosyal medyadan veya websitelerinden konuyla ilgili listelere göz atmış da olabilirsin. Peki animeler hakkında genel bilgin ne durumda? Terimlerine ne kadar hakimsin? İşte bu yazımızda bilinmesi gereken genel bilgilerden bahsedeceğiz. Ve ardından birkaç tavsiyede bulunacağız.

Anime Nedir?

Anime kelimesi aslında ilk defa Fransızcada “dessin anime” şeklinde kullanılmıştır. İngilizcede ise “animation” olarak kullanılmıştır. Anime tanımı için Japon menşeili ve Japonlara özgü kendine has bir üslubu olan çizimlerin canlandırılmasıdır, diyebiliriz. Bu canlandırma dizi gibi uzun bölümler de sürebilir, film gibi uzun metraj da olabilir. Animeler genellikle mangalardan uyarlansa da manga dışı pek çok kaynağı da vardır.

Manga Nedir?

Japon çizgi romanlarıdır fakat yine anime-çizgi film farkı çok olduğu gibi bunda da aynısı geçerli. En büyük farkı ise sağdan sola okunmasıdır. Manga yazarlarına ise mangaka denir. Çin yapımı çizgi romanlara manhua Kore yapımı çizgi romanlara manhwa denir. Basımı olmayan sadece dijital ortamlarda okunabilen Kore menşeili renkli çizgi romanlara webtoon denir.

Anime ile Çizgi Film Arasındaki Fark Nedir?

Animeler çoğu kişinin sandığı gibi çocuklara hitap eden çizgi filmler değildir. Hemen her yaşta insana hitap eder ve konuları çok geniştir. Teknik olarak çizgi film demek yanlış olmasa da çizgi filmle farkı yok demek kesinlikle yanlıştır. Çünkü ilk başta Japon menşeili olmakla birlikte sadece çizimlerine bakarak bile farkını anlayabilirsiniz. Çizgi filmlerin konuları genelde çok basit olurken animelerin konularının sınırı yoktur, uçsuz bucaksızdır. Yine de haksızlık etmeyelim. Rick and Morty gibi yetişkinlere hitap eden çizgi filmler de var. Bu türün hâlâ çizgi filmlerle aynı olduğunu düşünenlere her bölümden sonra “bu bölümden ne anladım” sorusunu sorduran Serial Experiments Lain izlemelerini tavsiye ederim.

Animelerin Hitap Ettiği Yaşlar

Animeler yapım aşamasında belli yaşları hedef alsa da buna çok takılmayın derim. Her yaşta izlenebilir.

Kodomo: Kelime anlamı “çocuk”tur. Çocuklara hitap eden çoğumuzun küçükken izlediği anime türüdür. Pokemon, Digimon, Beyblade, Heidi ve Sonic X en bilinenleridir. Myanimelist’te “kids” olarak geçer.

Shounen: Kelime anlamı “genç erkek”tir. 13-17 yaş arası erkeklere hitap eden türdür. Anime dünyasındaki en popüler türdür. En bilinen örnekleri Naruto, One Piece ve Bleach.

Seinen: Kelime anlamı “yetişkin”dir. 17 yaş üstü erkeklere hitap eden türdür. Buna örnek olarak seinen türünün hakkını sonuna kadar veren Monster derim.

Shoujo: Kelime anlamı “genç kız”dır. 13-17 yaş arası kızlara hitap eden türdür. Genellikle bu tür animelerde romantizm olur. Ara ara aksiyon ve komediye de yer verir. Benim tabirimce shoujo animeler “erkeklerin anlam veremediği kızsal düşünceleri” işler.

Josei: Kelime anlamı “kadın”dır. 17 yaş üstü kadınlara hitap eden türdür.

Sürekli Kullanılan Anime Terimleri

OVA: Anime bittikten sonra yayınlanan ek bölüm veya bölümlerdir. Animeden animeye değişmekle birlikte konusundan bağımsız, alakasız bir bölüm olabilir, bahsi geçen bir olayla ilgili ek detay bölümü veya kaldığı yerden devam eden bölümler olabilir. Steins Gate ve Darker than Black yapımlarında OVA bölümleri oldukça önemlidir.

Special: Kelime anlamı özel demek. OVA’lara benzer tek farkı süreleridir. Genelde 3-4 dakika uzunluğunda olurlar.

Seiyuu: Japon seslendirme sanatçılarına verilen isimdir.

Fansub: Altyazı hazırlayan gruplara denir.

Filler: Kelime anlamı doldurucu demektir. Animeler uyarlandığı mangaların güncel bölümlerine yetiştiği zaman manganın ilerlemesi için fazladan bölümler yapar. İzlenmeleri zorunlu olmasa da keyif alınan örneklerine rastlanabilir.

Chibi: Karakterlerin maksimum iki kafa boyunda çizildiği, gözlerin büyük olduğu şirin bir çizim tarzıdır. Himouto! Umaru-chan bu çizim tarzına örnek olarak verilebilir.

Moe: Şirin, tatlı ve sevimli gibi anlamlara gelir. Karakter tipi olarak da geçer. Moe karakterler anime serilerinin reklam yüzüdür aslında. Aklıma Kyoto Animation’ın meşhur animeleri geliyor. Mesela K-On. Ciddiyeti azalttığı için gereksiz abartıldığını düşünenler olduğu gibi moe karakterleri çok seven hayranlar da vardır.

Kawai: Şirin, tatlı ve sevimli demek. Moe ile benzer noktaları bulunsa da bu kelime Japoncada sıfat olarak kullanılır.

Fan service: Daha fazla seyirci çekmek adına yapılan, konuya hiçbir etkisi ve yararı olmayan, çeşitleri olsa da genellikle erkeklere hitap eden erotik sahnelerdir. Cinsel ilişki yoktur. Fan service yüzünden Sword Art Online gibi yapımlara çöp diyenler olabiliyor. Bu sahneler için diziye devam edenler olduğu gibi nefret edenler de bulunmaktadır.

Trap: Kelime anlamı tuzak demektir. Animelerde karşımıza kadın gibi görünüp giyindiği halde erkek olan karakterler olarak çıkar. Tabii tam tersi durum da olabilir.

Loli: Gerçek yaşları büyük olduğu halde görünüm olarak küçük gösteren anime karakterleridir.

Dementia: Kafa karıştıran hikâyelerin olduğu anime türüdür.

Slice of Life: Türkçeye hayattan kesitler olarak çevirebileceğimiz gerçek hayata en çok benzeyen anime türleridir. Türün örnekleri için buraya göz atabilirsiniz.

Light Novel: Türkçeye tam olarak anlamını vermese de hafif roman şeklinde çevrilebilir. Genellikle 200 sayfayı geçmeyen ve içinde illüstrasyonlar bulunduran kısa romanlardır. Light novel konusunda Çin, Japonya’dan daha ünlüdür ve Çin yapımı olanlar kısa bölümlü uzun hikâyelerden oluşur.

Otaku: Geniş bir anlamı olsa da biz burada anime otakusundan bahsedeceğiz. Otaku demek anime ve mangaları saplantı derecesinde seven, hayatının merkezine koyan, Japonya’ya gitmeyi ve Japon yemekleri yemeyi hayal eden kişilere denir. Otaku kelimesi ülkemizde anime uzmanı anlamında kullanılsa da bu yanlıştır. Japonya’da otaku olmak hastalıkla eşdeğerdir. Kendini eve kapatan, sürekli anime izleyen asosyal kişilere denir.

Cosplay: Anime ve manga karakterlerinin kostümlerini giymek, görünüşlerini taklit etmektir. Ülkemizde yapılan etkinliklerde de cosplay örneklerine bolca rastlanabilir.

Mecha: Yüksek teknoloji robot ve makineleri işleyen bilimkurgu öğeleri içeren anime türüdür. Bu animelerde genellikle dev savaş robotları, gelişmiş makineler, savaş gemileri ve uzay gemileri olur. Örnek anime olarak Code Geass.

Yokai: Kelime anlamı doğaüstü canavarlar, ruhlar ve iblisler olarak geçer. Animelerde genelde insana benzeyen ama insan olmayan varlıklar şeklinde tanımlanır.

Isekai: Kelime anlamı “başka bir dünya”dır. Animelerde kendi dünyamızdan başka bir dünyaya geçiş vardır. Her zaman bu geçişi göstermez de. Oyun dünyasına veya paralel bir dünyaya geçiş olabilir. En bilinen örnekleri Re:Zero ve Sword Art Online.

Animelerin Diğer Köşeleri

Anime türlerine bakarsanız çok fazla çeşit olduğunu görebilirsiniz. Her sektörde olduğu gibi animelerde de tamamen fantaziye göre yapılan yapımlar da var.

Harem: Bir erkeğin etrafında birçok kadın veya bir kadının etrafında birçok erkeğin olduğu anime türüdür.

Ecchi: Kelime anlamı “çıplaklık”tır. Kadın karakterin vücutları genellikle abartılı ölçülerde çizilir. Üstü kapalı cinsel espriler çoktur. Cinsel ilişki yoktur, fan service vardır. Her fan service olan anime ecchi kategorisine girmez ama her ecchi olan animede fan service vardır. Myanimelist bazen bu anlamı daha dar kullanarak sadece belaltı diyalog ve espriler olarak alır. Bu nedenle ecchi olduğu açık ve net olduğu halde myanimelist’te Elfen Lied ve Mirai Nikki animelerinde tür bilgisinde ecchi yazmaz.

Hentai: Japoncada kelime anlamı “dönüşüm” veya “metamorfoz” olarak belirtilir. Kelime, sapkın bir cinsel arzu olan hentai seiyoku’nun kısaltmasıdır. Açıkça cinselleştirilmiş karakterler, müstehcen görüntüler ve olay örgüsü içeren Japon manga ve anime türü olarak tanımlanabilir.

Shounen ai: Ai kelimesinin anlamı aşktır. Shounen ise genç erkek demek. Bu anime türünde erkek erkeğe aşk hikâyeleri işlenir.

Yaoi: Shounen ai’nin ileri versiyonu. Erkek erkeğe cinsel ilişki teması olan anime türüne verilen addır.

Shoujo ai: Kadın kadına aşk hikâyelerinin işlendiği anime türüdür.

Yuri: Shoujo ai’nin ileri versiyonu. Kadın kadına cinsel ilişki teması olan anime türüdür.

Lolicon: Yetişkin olmasına rağmen küçük yaştaki kızlara ilgi duyanlara denir. Animelerde genellikle komedi amaçlı kullanılır. En ünlülerinden biri de Gintama’daki “Lolicon ja nai feministo” repliğidir. Fakat komediyi geçip pedofili içeren türleri de vardır.

Shotacon: Lolicon türünün erkek versiyonu.

Siscon: Kız kardeş düşkünü demektir. Normal kardeş sevgisi ve korumacı olmaktan daha da ileri seviyede kız kardeşlere güçlü bir bağlılık ve takıntı hali vardır.

İsimlere Gelen Hitap Ekleri

Japonlar hitap eklerine çok önem verir. Hitap eki kullanmamak o kişilerin çok samimi olduğunu gösterir. İzinsiz yere hitap eki kullanmamak ise saygısızlık olarak algılanır.

-tan: Bebekler için kullanılan hitap ekidir. Fakat farklı kullanımları da vardır. Mesela Mio-tan denilince Mio bebeğim gibi aşırı samimi bir anlam içerebilir.

-chan: Küçük çocuklar için kullanılan hitap ekidir. Kızlar için ve âşıklar arasında da sevgiyi ifade etmek için de kullanılabilir.

-kun: Yaşça veya mevkice küçük ve eşit olanlara karşı kullanılan sevgi ve samimiyet içeren saygı ifadesidir.

-san: Türkçede beyefendi/hanımefendi şeklinde kullandığımız saygı ifadesidir.

-sama: Karşı tarafa saygı duyduğunu açıkça belli etmek için özellikle kullanılır.

-dono: Lord anlamına gelir. Genelde tarihsel animelerde geçer.

Senpai: Bir grup içerisinde kendinden büyük veya tecrübeli kişilere karşı kullanılır. Genellikle okullarda kullanılır.

Kohai: Senpai’nin tam tersi. Yani büyüklerin küçüklere karşı kullandığı bir ektir. Fakat çok yaygın olmadığı için daha çok -kun eki kullanılır.

Sensei: Usta, uzman, öğretmen anlamlarına gelir.

Peki Siz Hangi -dere’siniz?

-dere kelimesini Türkçeye “sevdalı” olarak çevirebiliriz. Animelerde her sevdalı aynı olmuyor. Pek çok türü var bunun.

Tsundere: Animelerde en çok işlenen, Japonların en sevdiği dere türüdür. Sevgilerini belli etmemek için soğuk davranan hatta bazen nefret ediyor gibi göstermeye çalışan fakat aslında utangaç karakterlerdir. “Sakın yanlış anlama! Seni sevdiğim için değil şu sebeple yapıyorum bunu.” Tarzında sürekli savunmaya geçerler. Toradora’daki gibi ağır tsundere karakterler biraz sıkabilir ama Blend S‘deki gibi hafif tsundere karakterleri izlemesi oldukça eğlencelidir.

Yandere: Yanderedeki “yan”, “yanderu” kelimesinden gelmektedir. Yanderu ise “akıl sağlığı yerinde olmayan” anlamına gelir. Bu tip karakterler sevgilerini belli etmekten çekinmezler. Aşkı için gerekirse savaşır, başkalarını bile öldürebilirler. Yani “ölümüne” severler. Buraya kadarı yine normal kabul edilebilir. Fakat beslediği aşktan karşılık almazlarsa en büyük tepkiyi yine bunlar verirler hatta öldürebilirler bile. Türkçede biz buna “ya benimsin ya kara toprağın” diyoruz. Mirai Nikki’deki Yuno Gasai en ünlü yandere örneklerinden bir tanesidir.

Kamidere: Kami Tanrı demektir. Kamidere karakterleri de Tanrı kompleksi olan karakterlerdir. Tüm dünya benim kafasında gezerler. Aşırı kibirli olurlar ve gerçekten güçlüdürler. Akla gelen ilk örnekleri Death Note’dan Yagami Light ve Code Geass’dan Lelouch.

Deredere: Herkese mutluluk saçan, sürekli pozitif ve enerji dolu olan karakterlerdir.

Dandere: Kibar, iyi kalpli, sessiz ve utangaç karakterlerdir. Sosyal iletişim konusunda çok kötü durumdadırlar. Konuşacağı zaman ne diyeceklerini bilemezler. Fakat bazen kendilerinden hiç beklenmeyen şeyler yapabilirler.

Kuudere: Çok sakindirler. Genelde hiçbir şeye tepki vermezler. İfadesiz suratları vardır. Az konuşurlar veya hiç konuşmazlar.

Undere: Sevdiği kişinin her dediğini yapan, sonuçlarını düşünmeyen veya umursamayan biraz da salak olan karakterlerdir.

Yangire: Yandereye benzerler fakat şiddet uygulamak için sebebe ihtiyaç duymazlar.

Himedere: Prenses gibi davranan ve sevdikleri tarafından kendisine öyle davranılmasını isteyen karakterlerdir. Büyük bir egoları vardır bence çok sinir bozucudurlar.

Oujidere: Himederenin erkek versiyonu.

Mayadere: Karşımıza düşman olarak çıkan fakat sonradan duyguları sebebiyle taraf değiştiren karakterlerdir.

Animelerde Din Olgusu

Japonya’da Şintoizm ve Budizm olarak iki din hakimdir. Japonya’nın milli dini Şintoizm olarak geçse de halkı buna pek önem vermez. Kültürleri sebebiyle dini geleneklerini yine de sürdürürler. Animelerde ağaçlara ip bağlamak, dilek yazmak, yılbaşında tapınağa gitmek ve tütsü yakmak şeklinde görebiliriz.

Birkaç Anime Tavsiyesi

Anime sevdası belki de çoğumuzda küçükken izlediğimiz Pokemon ile başladı. Sonra kendini Pikachu sanıp pencereden atlayan bir çocuğun haberiyle popüler anime Türkiye’de yasaklandı. Tamamı olmasa da Japonya’da bile yasaklanan bölümleri var. Hatta bir bölümü tüm dünyada yasak. Çünkü o bölümde Pikachu’nun yaptığı saldırı sonucu oluşan görsel şölen Japonya’da yaklaşık 700 çocuğun nöbet geçirmesine ve hastalanmasına yol açmıştı. (Ben meraktan izledim bir şey olmadı) Aslında animenin tabii ki böyle bir etkisi yok. Bir günde o kadar vaka olunca işler karıştı ve medya da hastalık ve nöbet algısı oluşturdu.

Benzer şekilde Sailor Moon animesinin orijinal Japon yapımında pek çok karanlık sahne ve argo konuşmalar vardır. Fakat çocuklara hitap etmesi için İngilizce dublajında birçok sahnesi kesilmiş ve replikleri değiştirilmiştir.

Bu ilginç bilgilerden sonra birkaç anime tavsiyesine geçelim. Tür tür anime tavsiyesi vermek istiyorum. Bazı animeler birden fazla türe girdiği için tekrar yazmadım. Öne çıkan türü neresi ise oraya yazdım. Slice of Life ve okul türü farklı olsa da aynı başlığa yazdım ama komedi ve dram olarak ayırdım.

Zeki karakterleri ile beni büyüleyen animeler

• Death Note
• Code Geass
• Psycho Pass
• Dr. Stone
• Ghost in the Shell Stand Alone Complex
• Yakusoku no Neverland
• Classroom of Elite
• Hyouka
• Subete ga F ni Naru

Farklı konusu, bol karakterleri ile

• Baccano
• Durarara

Beyin yakan

• Ergo Proxy
• Steins;Gate

Aksiyon türünde

• Shingeki no Kyojin
• Akame ga kill
• Zetsuen no tempest
• Angel Beats
• Sword Art Online
• 91 days
• Fullmetal alchemist brotherhood
• Fate Zero (önce Fate UBW izlenmeli)
• Gungrave
• Re:Zero
• Cowboy Bebop
• Vinland Saga
• Black Lagoon
• Ansatsu Kyoushitsu

Spor türünde

• Haikyuu!!
• One Outs
• Hajime no Ippo
• Slam Dunk
• Yowamushi Pedal

Psikolojik türde unutulmaz animeler

• Monster
• Shinsekai Yori
• Boku Dake ga Inai Machi
• Parasyte the Maxim
• Serial Experiments Lain
• Haibane Renmei
• Mahou Shoujo Madoka Magica
• Zankyou no Terror
• Yojouhan Shinwa Taikei
• Kuuchuu Buranko

Slice of Life/okul-komedi animeleri

• K-On!
• Himouto! Umaru-chan
• Hyouka
• Kaguya-sama Love is War
• Bakuman

Slice of Life/okul-dram animeleri

• Violet Evergarden
• Shigatsu wa Kimi no Uso
• Hibike! Euphonium
• Ano Hana
• 3 gatsu no lion
• Koe no Katachi (film)
• Kimi no Suizou wo Tabetai (film)
• Hotaru no haka (film)
• Kimi no na wa (film)

Hayao Miyazaki Filmleri (Yıllara göre sırayla tavsiye ederim)

• Kaze no Tani no Nausicaa (1984)
• Tenkuu no Shiro Laputa (1986)
• Tonari no Totoro (1988)
• Kurenai no Buta (1992)
• Mononoke Hime (1997)
• Sen to Chihiro no Kamikakushi (2001)
• Howl no Ugoku Shiro (2004)
• Kaze Tachinu (2013)
• Karigurashi no Arrietty (2010)(bu filmde yönetmen değil)

Not: Bazı animeler diğerlerinden kat kat daha iyi olduğundan izledikten sonra sıradaki animeye geçerken beklenti ister istemez yükseliyor. Bu nedenle çok anime izlerim diyorsanız tavsiyem o animeleri daha sonra izleyin. En azından 20 anime barajını geçtikten sonra izleyin derim. Bahsettiğim sonra izlenmesini tavsiye ettiğim animeler:

• Shingeki no Kyojin
• Shigatsu wa Kimi no Uso
• Steins;Gate
• Code Geass
• Death Note
• Fate Zero
• Fullmetal Alchemist: Brotherhood
• Ergo Proxy
• Monster

Böylece yazımızın sonuna geldik. Bu yazıda sizlere anime tanımını ve anime izlerken aşina olmanız gereken kelimelerin anlamlarını vermeye çalıştık. Son olarak da yeni başlayanlar için türlere göre birkaç anime tavsiyesiyle bitirdik. Şimdiden iyi seyirler.

Sizler de bu yazıda olmadığını düşündüğünüz bilgileri Kayıp Rıhtım Forum’da bizlerle paylaşabilirsiniz. Bir dahaki yazıda görüşmek üzere.

---

Daha fazla anime içeriği için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.