Elmas Sutra: Dünyanın En Eski Basılı Kitabı Hakkında Her Şey

Dünyanın en eski “basılı” kalıp kitabı Elmas Sutra ile tanışmaya hazır olun. 868 senesinde Çin’de basılan bu eserin adı bilgeliğin mükemmelleştirilmesi anlamına geliyor.

Hiç kimse Wang Jie’nin kim olduğunu ve Diamond Sutra’yı neden bastığını bilmiyor. Ama biz biliyoruz ki milattan önce 868 yılında (ya da Jie’nin zamanına göre 9. Xiantong yılının 4. ayının 13. günü) Wang Jie 5 metre uzunluğundaki Budist metnin kopyasını çıkartmak için baskının başına geçti.

Bugün bu taslak İngiliz Kütüphanesi’nde yer alıyor ve dünyanın basılmış en eski kitabı olarak anılıyor.

Gutenberg İncili (Gutenberg Bible) hakkında muhtemelen az çok bilgiye sahipsinizdir. Taşınabilir türden olmasıyla dikkat çeken bu baskı kitap Elmas Sutra’dan yaklaşık 600 yıl sonra ortaya çıkmıştı. Kitapseverler Book of Kelss, The Domesday Book ve Shakespeare’in İlk Folyo’su gibi diğer ünlü eserlere dair detaylara da sahip. Ancak Elmas Sutra’nın, bu saygıdeğer çalışmalar arasında yer alması için hayli zaman gerekti.

Elmas Sutra’nın gözden kaçışı, kökeni, içeriği ve diğer detaylarına birlikte göz atalım!

Elmas Sutra: Kökeni

Metin ilk olarak 1900 yılında Çin’in Dunhuang şehrinde Gobi çölünün uçsuz bucaksız topraklarında bir keşiş tarafından keşfedildi. Bu sayede Sanskritçeden Çinceye çevrildi. Çeviri “Bin Buddha’nın Mağarası’nda” saklanmış 40.000 taslaktan birisi hakkındaydı. Bu gizli kütüphane 1000’li yıllarda komşu krallıklar tarafından tehdit edilince mühürlenmişti.

1907 yılında İngiliz-Bulgar arkeolog Marc Aurel Stein ilk kez bu gizli kütüphaneyi duyduğunda İpek Yolu’nu haritalamak üzere keşif seferindeydi. Mağaradan sorumlu keşiş, grubunun baş keşişine rüşvet vererek içinde Elmas Sutra’nın da bulunduğu binlerce belgeyi gizlice aldı. Uluslararası Dunhuang Projesi bu belgeleri ve Doğu İpek Yolu’nda bulunan 100.000 diğer belgeyi dijitalleştirmeye başladı.

İçeriği

The Diamond Sutra görece kısa, sadece 6.000 kelime ve “sutralar”dan (ya da Mahayana Budizmi’nde -Çin, Japonya, Kore ve Kuzey Asya’da en yaygın olan Budizm inanışı- kutsal metinler olan nakaratlardan) oluşuyor. Çoğu uzman Mahayana Sutralarının direkt olarak Buddha tarafından söylendiğine ve Elmas Sutra’nın Buddha’nın oğlu Subhati ve onun ustası arasında geçen diyaloglardan oluştuğuna inanıyor.

Peki Neden “Elmas”?

Metnin tam çevirisi ‘İllüzyonu Kesen Elmas’. Dunhuang Projesi’nin yöneticisi Susan Whitfield’ın açıklamasına göre kitap dünyayı ve onun illüzyonunu algılamamıza yardım ediyor. Whitfield durumu şöyle açıklıyor:
“Sadece bireyler olarak var olduğumuzu düşünüyoruz. Ama aslında tam bir ikiliksizlik durumundayız: Bireyler yok, hissedebilen varlıklar yok.”

Neden Wang Jie Bu Görevi Üstlendi?

Whitfield’a göre, Budist inanışta Buddha’nın sözlerini ve görüntülerini kopyalamak Jie’nin kültüründe sevap işlemenin ve erdemli olmanın bir yolu. Muhtemelen keşişler normal şartlarda bu taslağı açacak ve sutrayı sesli bir şekilde söyleyecekti. Whitfield, eğer birden fazla kopya çoğaltılırsa ve daha fazla kopya dağıtıma girerse Buddha’nın sözlerinin de daha fazla yayılacağını ve böylelikle dünyaya daha fazla erdem yayılmış olacağını söylüyor. Böylelikle Budistler yeni teknoloji olan matbu baskıyı daha hızlı keşfettiler.

Elmas Sutra’dan Bilmeniz Gereken Bir Alıntı

Sutrayı kelime kelime çevirmek ve aynı anlamı yakalamak bir hayli zor. Ama yine de bu nakarat kısmı Bill Porter tarafından İngilizceye çevrilmiş. Bu bölüm, kitabın da en popüler kısımları arasında:
“Böylece bu fani dünyayı görmelisin
Şafaktaki yıldızı, akarsudaki kabarcıkları,
Yaz bulutundaki şimşeğin çakmasını
Titrek ışığı, hayali ve rüyayı.”

Elmas Sutra hakkında siz neler düşünüyorsunuz? Basılmış en eski kitabın bir Buddha anlatısı olmasına neler diyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşmayı unutmayın.

Kaynak: Smithsonian Mag