Ethem Yekta Ulaş
How Do You Live? incelemesi ile Hayao Miyazaki’nin yeni filmi hakkında merak edilen bazı sorulara yanıt arıyoruz.
Miyazaki’nin herhangi bir reklam kampanyası yürütmeden izleyicilerle buluşturma kararı aldığı filmi geçen hafta Japonya’da gösterime girdi. Heyecanla beklenen yapım şimdiden aldığı olumlu yorumlar ile dünyanın geri kalanını merakta bırakmayı başarıyor.
Filmin Türkiye vizyon tarihi henüz belli olmasa da, Amerika’da bu yılın sonlarına doğru The Boy and the Heron (Çocuk ve Balıkçıl) adıyla çıkış yapacağı belirtiliyor. Haliyle How Do You Live? için Japonya dışındaki izleyicilerin filmle kavuşması için bir süre daha beklemesi gerekiyor. Ancak yine de filme dair spoiler içermeyen ilk incelemeler, yapımın Miyazaki’nin emekliliği için harika bir iş sergilediğini gösteriyor.
Anime dünyasıyla ilgili kapsamlı içerikler sunan Anime News Network sitesinden Richard Eisenbeis da filmi izleyenler arasında. Bizler de Eisenbeis’ın uzun süredir beklenen filmle ilgili olarak genel görüşlerini içeren spoiler’sız inceleme yazısını sizlerle buluşturuyoruz.
How Do You Live? İncelemesi
Anime dünyasının tartışmasız en ünlü anime yönetmenlerinin başında gelen Hayao Miyazaki’nin uzun metrajlı bir film çekmesinin üzerinden 10 yıl geçti. 2013’te Miyazaki, Rüzgâr Yükseliyor filmiyle emekliye ayrılmış ve o zamandan beri yönetmenlik koltuğundan uzak kalmıştı. Peki, How do You Live? filminin ortaya çıkmasının sebebi neydi? Artık 82 yaşında olan bu adamı yönetmen koltuğuna geri döndüren etken ne olabilirdi?
Filmin yapımcısı Toshio Suzuki’nin 2017’de Japon TV programı Nichiyobi Bijitsukan’a yaptığı açıklamaya göre film Miyazaki’nin torunu için yapılmıştı. “Büyükbaba yakında aramızdan ayrılacak, ancak bu filmi geride bırakıyor,” demenin bir yoluydu. Ve gerçekten de filmin temel odak noktası burada yatıyor; sevdiğiniz birinin kaybını yaşamak ve bu kayıpla başa çıkmak. Sevilen birinin ölümünü deneyimlemek ve bununla yüzleşmek. Sadece basit bir, “Nasıl yaşarsın?” sorusu değil, daha çok, “Sevdiğin biri sonsuza dek gittiğinde nasıl yaşarsın?” sorusu üzerine düşündürüyor.
Hikâyemizin kahramanı Mahito iyi bir çocuk; itaatkâr ve kibar. Ancak teyzesine ve onun baktığı sayısız yaşlı insana karşı saygılı olsa da, içten içe çözülmemiş sorunlarıyla boğuşuyor. İstediği şey, Tokyo’da babası ve annesiyle yaşadığı eski hayatı. İstemediği şeyse kimseyi tanımadığı ve babasının halasıyla bir aile kurduğu bu yeni hayat.
Başlangıçta kendine saldırıyor, okulun ardından bir kavgaya karışıyor ve sonra geri dönmek zorunda kalmamak için kafasına bir yara açıyor. Sonra ise karşılık veremeyeceği bir varlığa saldırıyor: Komşu gölde yaşayan mavi bir balıkçıl kuşuna. Buradaki mesaj açık: Mahito, içindeki sıkıntıları açıkça dışa vuruyor, hem geçmişte hem de şu anda. Acı ve üzüntü, herkesin yaşadığı evrensel duygulardır ve yardıma ihtiyacı olanlara ulaşmak için bu belirtileri tanımak önemlidir.
How Do You Live?: Güçlü Temalar, Tahmin Edilebilir Anlatı
How Do You Live? fantastik öğelerle dolu olsa da aslında Mahito’nun hâlâ sahip olduklarını kabullenmeye başlamasının ve ondan daha fazlasının alınmaması için savaşmasının hikâyesini anlatıyor. Tematik açıdan güçlü bir anlatı ve mesajını iletmek için diyaloglardan çok görsel hikâye anlatımını kullanıyor.
Ancak temalar ne kadar güçlü olursa olsun, filmin çoğu zaman fazlasıyla tahmin edilebilir olduğu da bir gerçek. How Do You Live?’ın tematik şeklinin ne olacağı, Mahito’nun serüveninin nasıl gelişeceği daha en başından belli. Başlıca olay örgüleri de -özellikle Mahito’nun macerası boyunca karakterlerin gerçek kimlikleri- aynı şekilde açık.
“Animasyon Şaheseri”
Tahmin edilebilir olmayan ise diğer her şey. Mahito’nun seyahat ettiği dünya, Miyazaki’nin diğer benzer filmlerinde bile daha önce görülmemiş bir yer. Devasa canavar balıklarla dolu okyanuslardan insan yiyen papağanlarla dolu şehirlere kadar; filmin bir sonraki adımının nereye gideceğinden ya da Mahito’nun orada kiminle karşılaşacağından asla emin olamıyorsunuz. Kesin olan tek şey Mahito’nun bir hedefi olduğu ve bunu gerçekleştirene kadar eve dönmek istemediği.
Elbette fantastik öğeleri bu kadar güçlü kılan şeyin yarısı animasyondan oluşuyor. Gerçekten de hayranlık uyandırıcı. Bu filmin her karesi ayrı bir sanat eseri gibi hissettiriyor, sadece daha büyük bir bütünün parçası olarak bir araya getirildiğinde daha büyük hâle geliyor. Yüzlerce defa izleyebileceğiniz ve herhangi bir sahnenin arka planında hâlâ yeni şeyler keşfedebileceğiniz bir film. Küçük görsel ayrıntıların filmi nasıl gerçek olmaktan çıkartıp gerçeküstü hâle getirdiğini anlatmaya kelimeler yetmez; balıkçıl kuşun dişlerini gösterdiği an ya da sempatik bir kahkaha atar gibi titreşen tahta bebekler gibi. Bu, son on yılda görülen hiçbir şeye benzemeyen bir animasyon şaheseri. Müziğe gelince, görsellere mükemmel bir şekilde uyuyor. Joe Hisaishi bir kez daha bir Studio Ghibli filmine kendi tarzını getirerek hem neşeli hem de gerilim dolu bir müzik yaratıyor.
Özetle How Do You Live? olmaya çalıştığı şeyi başarıyor; sevilen birinin kaybıyla başa çıkmanın fantastik bir masal içinde işlendiği bir yol haritası. Bu tür duyguları yaşayanlara yalnız olmadıklarını gösterirken, aynı zamanda değişen dünyada nasıl anlam bulacaklarına dair bir rehber oluyor. Zaman zaman tahmin edilebilir olsa da, her sahnesi Miyazaki’nin filmlerinden beklenen görsel şöleni sunuyor ve şüphesiz önümüzdeki on yıllarda bir klasik hâline gelecek. Sonuç olarak Miyazaki’nin filmlerinin mutlak zirvesi olmasa da, yine de harika bir yapım ve kariyerinin finali için kesinlikle kötü değil.
Richard Eisenbeis
İnceleme sonrası How Do You Live? filminden sizlerin beklentileri neler? Türkiye’de vizyona girdiği gibi izlemeyi düşünenlerden misiniz? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, anime dünyasından yeni içerikler için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Sorgusuz izlenir, listeme ekledim.