Çatalhöyük Yerlileri Ölülerini Kendi Evlerine Gömüyorlardı

- Reklam -

Konya’nın Çumra ilçesinde merkeze 10 kilometre uzaklıkta bulunan tarihi Çatalhöyük yerleşimiyle ilgili yeni detaylar ortaya çıktı. Szczecin Üniversitesi Arkeoloji Fakültesi öğretim üyesi Dr. Katarzyna Harabasz’ın başını çektiği yeni araştırmalar dönemin yaşam ve ölüm stiline ışık tuttu.

İç Anadolu bölgesinde bulunan tarihi şehir, M.Ö 7.100-6.000 arasında bin yıldan uzun bir süre insan yerleşimine ev sahipliği yapmıştı. En gelişmiş zamanlarında birkaç hektarlık alanı kaplayan şehirde binlerce insanın yaşadığı tahmin ediliyor.

Arkeolojik çalışmalar bütçe ve zaman gibi kaygılar göz önünde bulundurularak genellikle küçük ve spesifik bir konuyu merkez alarak yapılır ve çok nadiren geniş ufuklu incelemelerde bulunulur. Dr. Harabasz bu kurala bir istisna yaratarak sadece kazdıkları iskeletleri değil ayrıca iskeletleri buldukları gömü alanlarını da incelediler. Buldukları kalıntıların M.Ö 6.700-6.500 arasından kalma olduğu tahmin ediliyor.

- Reklam -

Eski araştırmalardan dönemin adetinin ölüleri evlere gömmek olduğunu biliyoruz. Lakin şimdiye kadar insanların yaşadıkları evlere mi gömüldüklerini yoksa mezar olarak kullanılan özel evler mi yapıldığını bilemiyorduk. Araştırmacılar bir kadın iskeletinden (35-50 yaşları arasında ölmüş) kurum kalıntıları bulduklarını açıkladı. Bu keşifleriyle ilgili konuşan Dr. Harabasz şunları söyledi:

“Bu durum kadının yaşarken evdeki ocaktan gelen dumanı soluduğunu gösteriyor. Vücudun dumana uzun süre maruz kalması da akciğer dokusunu değiştirebilir, bunun sonucunda da solunum yetmezliği görülür.”

Çatalhöyük’te evler birbirine bitişik olarak yapılmışlardı. Kuş bakışı olarak arı kovanını andıran bir görüntü oluşuyordu. Bitişik evler söz konusu olduğunda da odaların etkili bir şekilde havalandırılması mümkün değildi. Yani bulunan iskeletin yaşadığı durum o kadar da istisnai değil. Harabasz sözlerine şöyle devam ediyor:

“Kalıntıları bulduğumuz evde ocak etkili havalandırmayı engelleyecek bir pozisyondaydı. Bu yüzden mevtaların kendi evlerine gömülmüş olabileceklerini düşünüyoruz.”

Çatalhöyük Yerleşiminin Cenaze Alışkanlıkları da Araştırıldı

Doktor Harabasz daha sonra ölünün sığ oyuklara yerleştirildiğini ve sonra üstünün kapatıldığını belirtildi. Arkeolojik çalışmalarda doğal olmayan şekillere bürünmüş pek çok cesetle karşılaşılıyor, bu da cesedin ölümden sonra oynandığını gösteriyor. Dr Harabasz’ın bu konudaki açıklamaları şöyle:

- Reklam -

“Bazı vücut parçalarını çıkarmak için mezarların açıldığını biliyoruz. Bazı evlerde de cenaze prosedürleri düzenli olarak tekrarlanırdı; bu da cesetlerin yerinin oynatılması demek.”

Harabasz ayrıca buldukları kadının 1.54 metre uzunluğunda olduğunu ve geçimini sepet yapımından sağladığını öğrendiklerini açıkladı. Sepet yapımı bilgisini iskeletin üst dişlerinde görülen ve ip kesmek sonucunda oluşabilen hasarlarla kanıtladılar. Ayrıca kadının yaşarken şiddete maruz kaldığı da alnında iyileşmiş hasarlar görülerek saptadılar.

Çatalhöyük Neolitik Kenti 1960’larda James Mellaart’ın çalışmalarıyla keşfedildi ve 2012’den beri de UNESCO Dünya Kültür Mirası listesinin bir parçası.

Ülkemizin ilk yerleşimcilerinin hayatlarıyla ilgili bilgiler öğrenmek sizi de heyecanlandırıyor mu? Çatalhöyük hakkında başka hangi detayları biliyorsunuz? Kayıp Rıhtım Forum’da yorumlarınızı bekliyoruz.

* * *