Elif Şeyda Doğan
Kalabalık tarihe sahip topraklarda yeryüzüne sızmayı bekleyen gizler vardır. Sınırdaki antik kent Karkamış, üzerinde uçuşan kurşunlar, yere yakın yerleştirilen mayınların arasında suskunluğunu sürdürdü. Sırlarını paylaşmak için yüzyıllardır bekleyen Karkamış Antik Kenti’nde süren çalışmaların çatışmalarla bölünmesinin ardından Örenyeri’ndeki mayınların temizlenmesiyle yeniden başladı.
Tel örgüler arasındaki tarih, Gaziantep topraklarından Suriye topraklarına uzanıyor. Arkeologların ve kazı işçilerin toprağı kaldırmasıyla ortaya çıkan eserler incelenmeye, tasnif edilmeye, korunmaya başlıyor.
Suriye Sınırına Sıfır Noktasındaki Antik Kent: Karkamış
Gaziantep’in Karkamış ilçesinde Suriye sınırına sıfır noktadaki dünyanın en önemli antik kentlerinden biri olan Karkamış, Türk-İtalyan ortak ekibi tarafından yürütülen çalışmalarla arkeolojik kazılara ev sahipliği yapıyordu. Güvenlik sebebiyle ara verilen kazı çalışmaları yeniden başladı.
Gaziantep’in Suriye sınırındaki Karkamış ilçesinde bulunan “Karkamış Antik Kenti“nde yürütülen kazılara başkanlık eden İtalya’nın Bolonya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nikolo Marchetti, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Karkamış Antik Kenti’nin milattan önce 2’nci bin yılda Anadolu’da ve Mezopotamya’da hüküm süren Hititlerin önemli kentlerinden olduğunu söyledi.
Kazı alanında 25 kişilik uzmanın yanı sıra yaklaşık 30 işçinin çalıştığını anlatan Marchetti, antik kentin 65 hektarının Türkiye, 35 hektarının Suriye tarafında bulunduğunu aktardı.
Marchetti, 8 yıldır antik kentte kazı yaptıklarını hatırlatarak, şöyle devam etti:
“Kazılara 2011’de başladık. Geçen yıl güvenlik nedeniyle kazıları yapamamıştık. Bu yıl 3 ay kalacağız. Bu yıl iki imparatorluk dönemi sarayları olan tepedeki büyük saray ve aşağı sarayda çalışıyoruz. Önceki yıl buradan ‘bulla’ adı verilen çok önemli mühür baskılar çıkmıştı. Bu mühür baskılar Karkamış’ın prensleri ve yöneticilerine, idarecilerine ait. Bu yıl da yine saraydaki kazılarımız sürecek. Güney kapı olarak adlandırdığımız bölgede Roma dönemi eserleri bulunuyor. Ama buradaki eserler çok zarar görmüş. Sütunlu cadde var ve burası eski dönemlerde adeta taş ocağı olarak görülmüş. Buradaki taşlar belki Rakka’ya belki Bağdat’a gittiler. Fırat kenarında kazıp götürmüşler. Hitit tabakalarında, kerpiç yapılar var. ”
Hitit İmparatorluğu’nın eyalet krallığı başkenti olmuş Karkamış kazı alanının Türkiye’nin ortaya çıkarılan en geniş alandaki mimari kalıntılara sahip olduğu dikkat çekiyor. Kazı ekibi antik kentteki çalışmalarına tabaka tabaka ilerlediklerini, Toma, Asur dönemi kalıntılarının bulunduğunu aktardı. Asur döneminde yöneticilerin kullandığını tahmin ettikleri bazalt taştan oyulma bir taht da bulduklarını dile getirdi.
Karkamış Antik Kenti’nde Daha Önce Yapılan Kazı Çalışmaları
Karkamış, geçmişi Erken Bakır Çağına dek uzanan ve günümüzde Türkiye ile Suriye topraklarında yer alan antik kent. Hitit ve Asur İmparatorluğu dönemlerinde önemli bir şehir olan Karkamış, Roma döneminden sonra önemini kaybetmeye başlamıştır.
Kargamış’ta, 1878-81 yılları arasında Halep İngiliz elçisi P. Henderson başkanlığında; 1911-12 yıllarında David G.Hogarth, R. Campbell Thompson ve C. Leonard Woolley yönetiminde; 1914 yılında C. Leonard Woolley ve T.E.Lawrence; 1920 yılında C. Leonard Woolley başkanlığında British Museum adına kazı çalışmaları yapılmıştır. Kazı sonuçları, British Museum’un yayımladığı Carchemish adlı üç ciltlik yapıtla arkeoloji dünyasına duyurulmuştur.
Araştırmalara göre, Kargamış antik kenti, Neolitik Çağ’dan (İ.Ö. 8000-5500) Geç Hitit Çağının sonuna dek (İ.Ö. 700) kesintisiz bir yerleşme görmüştür. Kargamış, Anadolu’dan Mezopotamya’ya ve Mısır’a uzanan yolların önemli bir noktasında yer alıyordu.
Kazılardan çıkartılan eserlerin bulundukları yerler: Kazılardan çıkartılan eserlerden kimileri İngiltere’deki British Museum, Almanya’daki Berlin Müzesi, Türkiye’deki Ankara Anadolu Uygarlıkları Müzesi, Adana Müzesi, Gaziantep Müzesinde yer alırken, bilimsel yayınlarda geçen kimilerinin de hangi ülkede ve müzede oldukları bilinmiyor.
Gize’de 4500 Yıllık Bir Lahit Keşfedildi
Açılışına Canlı Yayında Tanık Olduğumuz 4 Bin Yıllık Lahit Hakkında Her Şey
Kaynak: AA, tmo.gov.tr
Karkamış veya bazı kaynaklarda Kargamış olarak adlandırılan şehir Hitit-Asur ticaretinde önemli bir noktada yer alıyor. Hitit Devleti’nin yıkılmasıyla Kargamış bağımsız bir krallık olarak tarihte varlığını sürdürüyor. Kargamış Krallığı en sonunda Asurlular tarafından ele geçiriliyor.
Eğer İngilizler geriye birşey bırakmışsa ,Kargamış ülkemizde Kültepe’den sonra en çok tarihi eser çıkan arkeolojik bölge olabilir.
Arkeoloji ekibinde İtalyanların da olması hoşuma gitti. Bizim yöneticilere kalsa kentin üzerine beton döküp kenti mahvederler.
Yine birileri calar eserleri.