Eda Aydın
2023 Nobel Kimya Ödülü kazananları duyuruldu. Ödül, kuantum nokta teknolojisindeki çalışmalarından ötürü Moungi Bawendi, Louis Brus ve Alexei Ekimov’un oldu.
2023 Nobel Kimya Ödülü, LED ışıklar ve TV ekranlarının yanı sıra cerrahlar tarafından kanserli dokuyu çıkarırken kullanılan kuantum noktalarını keşfetmek ve geliştirmek için çalışan üç bilim insanına layık görüldü.
Moungi Bawendi, Louis Brus ve Alexei Ekimov, bugün İsveç’in başkenti Stockholm’de ödülü açıklayan Nobel Kimya Komitesi tarafından “nano dünyanın keşfinde öncü isimler” sözleriyle anıldı.
Komite Başkanı Johan Aqvist, başarıyı şu sözlerle tanımladı:
“Uzun bir süre boyunca hiç kimse bu kadar küçük parçacıklar yapılabileceğini düşünmedi. Ama bu yılki ödül sahipleri bunu başardılar.”
2023 Nobel Kimya Ödülü’nü Kazananlar Kuantum Noktalarıyla “Devrim” Yaptı
Kimya komitesi üyesi Heiner Linke, törende ödülü kazanan bilim insanlarının çalışmalarını devrimci kılan şeyin ne olduğunu şöyle açıkladı:
“Kuantum noktalarıyla ilgili temel şey, sadece boyutlarını değiştirerek özelliklerini, örneğin renklerini değiştirmenizdir. Bu tamamen alışılmadık bir durum.
“Örneğin tişörtleri kırmızı, yeşil, sarı ve mavi renklerle boyamak istediğinizi hayal edin. Bu renklerin her biri için farklı bir molekül kullanırsınız. Farklı takımyıldızlardaki farklı atomlar size farklı renkler verir – kimya tamamen bununla ilgilidir.”
Bilim insanlarının nanoteknoloji alanındaki çalışmaları sayesinde kuantum noktaları, “Aynı takımyıldızlarda tam olarak aynı atomları kullanmamıza ve sadece boyutu, kaç tane atomunuz olduğunu değiştirmemize ve yeni renkler ve yeni başka özellikler elde etmemize” olanak tanımaya başladı.
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde profesör olan Bawendi ile Columbia Üniversitesi’nden emekli olan profesör Brus Amerikalı. Ekimov ise Rus ve merkezi New York’ta bulunan Nanocrystals Technology Inc. şirketinde görev alıyor.
Bugün Televizyondan Kansere Müdahaleye Dek Birçok Alanda Kullanılıyor
“Nano dünyada” madde milimetrenin milyonda biri ile ölçülmeye başlıyor. Bu seviyede, “kuantum etkileri” adı verilen garip olaylar meydana geliyor.
Kuantum noktaları sadece birkaç bin atomdan oluşuyor. Toz halinde üretilen noktalar, TV’lerin ve diğer ekranların arkasında mavi ışık yayan bir diyot plakasının üzerine yerleştiriliyor. Mavi ışık, boyutlarına bağlı olarak kendi renklerini yayan kuantum noktalarını aydınlatıyor.
Noktalar tıbbi teşhislerde de yaygın olarak kullanılıyor. Doktorlar bunları, kendilerini kanser tümörlerine bağlayabilen molekülleri aydınlatmak için kullanıyor ve bu teknoloji, cerrahın sağlıklı dokuyu hastalıklıdan ayırt etmesine olanak sağlıyor.
Nobel komitesi, bilim insanlarının çalışmalarının kuantum noktalarının geliştirilmesine nasıl yardımcı olduğunu açıkladı.
Ekimov 1980’lerde renkli camda boyuta bağlı kuantum etkileri yarattı. Birkaç yıl sonra Brus, bir sıvı içinde serbestçe yüzen parçacıklarda boyuta bağlı kuantum etkilerini kanıtlayan ilk bilim insanı oldu.
1993 yılında Bawendi, kuantum noktalarının kimyasal üretimini değiştirerek komitenin “neredeyse mükemmel parçacıklar” olarak adlandırdığı bir sonuç elde etti. Bu gelişme, noktaların uygulamalarda kullanılmasına olanak sağladı.
“Olağanüstü”
Amerikan Kimya Derneği Başkanı Judith Giordan, laboratuvar ortamında bir olgu olarak başlatılıp yıllar içerisinde kontrollü bir şekilde üretimde kullanılabilen keşif için, “Bu kadar geniş dalga boyu ve renk yelpazesini mümkün kılmak kesinlikle olağanüstü,” tanımlamasını yaptı.
2023 Nobel Kimya Ödülü’ne değer bulunan araştırmacılar, Nobel madalyasının yanı sıra 11 milyon kron (yaklaşık 26.5 milyon TL) para ödülünün de sahibi oldu.
Pazartesi İsveç’te Tıp Ödülü ile başlayan Nobel Ödülleri sezonu edebiyat, ekonomi ve barış dallarında açıklanacak ödüllerle devam edecek.
2023 Nobel Kimya Ödülü kazananları hakkında sizin görüşleriniz neler? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google Haberler’den takibe alabilirsiniz.
Kaynak: CNN
Henüz yorum yok. Forum'a gelip sohbete katıl.