Şamanizm ile Modern Tıbbı Kaynaştıran Çizgi Roman Kahramanları

- Reklam -

Şamanizm ve modern tıp çizgi roman dünyasında hangi noktada kaynaşıyor? Kurgu diyarların şifacıları hakkında konuşuyoruz. Gerçek dünyanın sağlıkçılarını minnetle aklımızda tutarak.

Uzun zamandır kaleme almak istediğim bu yazıyı şimdi şu zor zamanlarda hayatını bizler için tehlikeye atan sağlıkçılara adıyorum.

Tarihin başlangıcından bu yana biliyoruz ki şifa dağıtan kişiler hep kutsal kişiler olmuştur. Bu kişiler ya tanrılarla ya da büyülerle haşır neşir olmuş o şekilde nam salmıştır. Büyük oranda saygı görmüş olsalar da maalesef kadınlar üzerinde kurulan baskıyla da zaman zaman katledilmişlerdir. Şamanlarla şifacı kadınlar (cadılar) çizgi roman dünyasında hayli modern bir şekilde ele alınmışlar. Bu yazı onları temel almaktadır.

- Reklam -

Doktor Olma Ayrımı

Yazımda bir ayrıma dikkat çekmek isterim. Bu yazıda çizgi roman dünyasının tüm doktorlarını ele almayacağım. Örneğin; Thor aslında Dr. Blake’dir ve cerrahtır. Veya Dr. Midnite kostümlü bir kahramandır ama aynı zamanda doktordur ya işte bu tarz karakterlerden uzak duracağım. Bununla birlikte isminde doktor olup “tıp doktoru” olmayanlardan da uzak duracağım. Dr. Shivana, Dr. Faustus, Dr. Doom gibi.

Benim bu yazıdaki odağım büyülü alemlere dalıp çıkıp adında doktorluk unvanı bulunanlar olacak. Bir de son bölümde konudan bağımsız iki hemşireyi ele alacağım. Aylardır haklarında yazı yazılmasını bekliyorlardı şimdi tam zamanı.

Şamanizm Nedir? Niye Şaman?

Efenim, Şamanlar binlerce yıl önce ortaya çıkmış bir iş koludur. Bu kişiler doğaya açılır, onunla bütünleşir, sırlarına vakıf olurlar. Otlar, sular, mineraller, taşlar, kabuklar, böcekler ne bulurlarsa toplar onları işler, dener ve hangi hastalıklara iyi geldiklerini saptayarak kullanırlar. Elbette zehirleri, zararlı nebatatı da yakından bilirler. Bu noktada aklımıza bu denemeleri kimlerin üzerinde yaptıkları sorusu gelebilir. Ya da binlerce yıl boyunca kaç kişi kaç yanlışla öldü veya doğru denemeyle yaşadı da o bilgiler aktarıldı o da sorulabilir. Ancak ortada bir gerçek var o da bu bilgilerin ustadan çırağa yıllarca aktarıldığıdır.

Yalnız atlamamak gerekir ki Şamanlar şifacı olmalarının yanı sıra ruhlar alemiyle iletişim kuran kişilerdir. Onlar ruhlarla veya tanrılarla doğrudan konuşabilmektedirler. Haliyle becerileri arasında bulunan hemen her numara bir bakıma onları büyüsü-sihirbaz statüsüne de sokmaktadır. Üzerlerinde ruhunu temsile ettikleri hayvanın bir parçası, tılsımlar, müzik için çeşitli vurmalı çalgılar, toz keseleri bulunmaktadır.

Bu kişiler geceleri ateş başına toplanan kalabalığa seslenir, onlara gaipten haberler verir, dans eder, şarkı söyler, şiir okur, etkili bir konuşma yapar ve ateşe gizlice attığı tozlarla farklı renkler veya sesler patlatarak efektler yapar.

Ki bir üst paragraftan anlaşılacağı üzere Şamanlar aslında dilde usta birer hatip, ozan, şarkıcı, müzisyen, dansçı, taklitçi ve illüzyonisttirler.

Burada odak noktamız sihir, büyü, ruh ve şifacı olmalarıdır.

Bu tanıma en iyi uyan örnek Asterix dizisindeki Büyüfix’tir. Veya Büyülü Rüzgar çizgi romanındaki Topal At’la kahramanın kendisi. Bu iki örnekte de bilimsel şifacılıkla sihir arasındaki ince çizgi bir gider bir gelir. Ama çizgi romanlarda bu sınır birleştirilir. Veya daha da ilginci bilinçli olarak kaynaştırılır.

Çizgi Roman Alemi ve Benim Tıpçı Şamanlarım

Doktorlukla “şamanizm”in karıştığı ilk karakterden başlayalım. Ya da daha doğrusu en bilinenlerden gidelim. Kim bilir çizgi roman aleminin çöplüklerinde unutulan yığınla karakter arasında daha kimler vardır…

DR. FATE

Kendisi çocukken karşılaştığımda hayranlıkla okuduğum kahramanlardan biridir. Nedendir bilinmez kostümüne de her daim hayran olmuşumdur. Hem de hemen her tasarım değişikliğinde. Bu arada belirteyim kendisinin alt benliklerinden biri hariç hiçbiri tıp doktoru değildir. Doktorluk kısmı büyü dolayımıyla doğrudan “şamanizm”e bağlanmış gibidir.

Doctor Fate, benim kendisiyle tanışmamdan yaklaşık 40 yıl kadar önce, Mayıs 1940 tarihinde yaratılmış. More Fun Comics adlı dizide ortaya çıkan kahramanın yaratıcıları Gardner Fox ile Howard Sherman.

Bu kahramanın olayı şu: İşte antik Mısır’da Nabu adlı bir şaman varmış, bu kişi Düzen Lordlarının yeryüzündeki temsilcisiymiş. Ölmüş. Ruhu ve gücü Dr. Fate’in başına taktığı miğfere aktarılmış. Daha sonra bu miğferi takan kim olmuşsa Nabunun rehberliğinde gücü kullanarak kahramanlık yapmıştır. Daha sonra görevi devreden de miğferin içindeki ruhlar alemine geçerek orada var olmayı sürdürmüşlerdir.

Ve elbette ki bu miğferi takan veya bir dönem farklı silahlara dönüştürerek mahfeden kişi dahil herkes Amerikalıymış. Yani çok şükür son bir eleman hariç. Alternatif evrende de olsa iki Mısırlı bu miğferi takınca inandırıcılığı artmış olayın. Ama konumuz o değil.

Farklı zamanlarda farklı yaratıcılar tarafından geliştirilerek ortaya çıkan Dr. Fate kimlikleri yorumlarımla şunlardır:

Kent Nelson ilk Dr. Fate’dir. Gizemlidir ve keyiflidir.

İnza Nelson ilk zamanlar eşinin yanındaki kadınken daha sonra miğferi takan kişi olur.

Eric – Linda Strauss dönemi benim en sevdiğim dönemdi. Birincisi toplumsal olaylara el atılan bir dizisi olmasıdır. Kongreye çıkar konuşma yapar kahraman mesela. Ayrıca aynı bedeni kullanarak Dr. Fate olan çift bir zaman sonra erkeğin bedeni yerine kadınınkini kullanmaya başlar. Bir de kahraman küçük insana dokanır güçleriyle, örneğin; yetkililerin ölümlü kazalara rağmen tamir ettirmedikleri trafik lambalarını düzeltir büyüleriyle. Ayrıca Justice League’nin en komik ve siyasi döneminde de ekibe katılmıştır ki okunmaya değer.

Jared Stevens tam bir fiyaskodur benim gözümde. Miğferin farklı alet edevata dönüştürüldüğü bu dönem bir hırsızın kahramana dönüşmeye çalışması ve öldürülerek ortadan kaldırılmasına şahit oluyoruz.

Hector Hall dönemi benim için adeta bir milattır benim için. 1999 yılında başlayan JSA dizisinde aranan bir bebektir Hector. Bulunur ve kendisi yetişkinliğe geçerek Dr. Fate’e dönüşür. Babasıyla annesi ölümsüz ve Nabu’yla aynı hikâyeyi paylaşan ruha sahip Hawkman’le Hawkwoman’dir. Bu dizi de iyiydi Fate de hayli aktif ve başarılı işlenmişti.

Kısa süreliğine bir akrabası olan Doktor Kent V. Nelson Dr. Fate oluveriyor.

Derken geliyoruz yakın tarihlere…

Khalid ve Khalid Nassour…

Khalid alternatif bir evrende Mısır-ABD melezidir ve Kent Nelson’un akrabasıdır. İşte, Dr. Fate olur o evrende. Daha sonra bu karakter ana evrene dahil edilerek Justice League Dark de görev alır.

DR. STRANGE

Örümcek Adam sayfalarında her göründüğünde heyecanlandığım ikinci büyücü karakterdir. Leopar desenli eldivenleri, metalci işareti yapan parmakları falan hep hoşuma giderdi. Gerçi kendi dizilerini okuyunca ciddi hayal kırıklığı yaşamıştım. Hatta başında olduğu Defenders grubu da buna dahil. Bir türlü keyif alamadım kendi işlerinden. Ama konuk oldu mu kendimden geçmişimdir hep.

Dr. Strange (gerçek adı Stephen Strange) Temmuz 1963 tarihinde efsanevi Steve Ditko ve Stan Lee ikilisi tarafından yaratılmış. Kendisi Dr. Fate’in aksine gerçek bir tıp doktorudur.

İlk zamanlar sıradan bir kara büyü ustasıyken zamanla “Sorcerer Supreme” seviyesine yükseltilmiştir.

Yalnız araştırma yapan çıkarsa diye söylüyorum bu isimle birçok karaktere rastlayabilirsiniz. Örneğin; benim anlatamayacağım kadar çok sevdiğim bir Hugo Strange vardır ki onu tanımanızda yarar görüyorum. Kendisi bir psikologtur. Batman’in 1940’lı sayılarında boy göstermiş de olsa bence en etkili olduğu dönem Batman’in gerçek kimliğini bulmaya çalıştığı dönemdir.

DR. STRANGEFATE

- Reklam -

Ya şöyle ki, işte iki insanımsı bedenli iki evren varmış birbirinden habersiz. Bunlar bir gün birbirlerinin farkına varmışlar. Demişler “sadece birimiz kalmalı” başlamışlar dövüşmeye. Sonra da demişler “kahramanlarımız dövüşsün”. Ortaya DC Comics – Marvel Comics kapışması çıkmış. Sonra bir gün bu iki evren de kalsın diyen bir genç kozmik güçlerini kullanarak bu iki evreni kaynatırmış. Haliyle ortaya aynı güçleri kullananların birleştiği karakterler çıkıvermiş. Dr. Strangefate anladığınız üzere bu dizinin karakteri. AMALGAM Comics olarak çıkmıştı zamanında. Almancasından okuyup çok eğlendiğim bir fikirdir.

DOCTOR OCCULT

Superman’in yaratıcıları olan Jerry Siegel’la Joe Shuster’ın çizgi roman dünyasına New Fun Comics dizisi içinde kazandırdığı kahramanın ortaya çıktığı tarih Ekim, 1935.

Ben kendisiyle yine konuk misafir olarak tanışmıştım. Çeşitli kahramanlara konuk olup onlarla büyüler alemine dalıyordu. Uzun pardösüsü ve şapkası, elinde büyülü tılsımı…

Tıp doktoru olmayıp doğrudan şamanik sihirle özdeşleştirilen bir doktor çeşidi.

BROTHER – DOCTOR VOODOO

Yine Örümcek Adam’a konuk olduğu bir maceradan tanıdığım kahramanlardan biridir Brother Voodoo. İsminden de anlaşıldığı üzere siyahi kesimin inancından alır adını ve gücünü. İlk zamanlar adı “brother – kardeş”tir. Zaman içinde büyü yapan kişiler kervanına sokulur, doktorluğa geçiş yaptırılmıştır. Doktor ismine Gerekli Şeyler Yayıncılık’ın bastığı Avengers’lerde gördüğümü hatırlıyorum.

Stan Lee, Roy Thomas, Len Wein ve John Romita Sr. dörtlüsü tarafından yaratıldığını öğrendiğim kahraman Strange Tales dizisi 169. sayısı Eylül, 1973 tarihinde ortaya çıkmış.

Daha sonra 2009 yılında The New Avengers dizisi 53. sayısında Dr. Strange’ın yerine Sorcerer Supreme olduğunda doktorluğa geçiş yapmıştır.

DR. DRUID

Muhteşem usta John Buscema elinden çıkan Avengers dizisinde karşılaşmıştım Dr. Druid’le. Bir türlü ısınamamıştım. Zaten yitti de gitti galiba bilinç altında bir yerlere.

Dr. Druid gerçek bir tıp doktorudur. Psikiyatristtir. Ortaya ilk çıktığında adı Doctor Droom ve Druid imiş. Zaman içindeyse bildiğimiz hale evrilmiş. Stan Lee’yle Jack Kirby’nin ortak yaratısı olarak 1961 yılı Amazing Adventures’in ilk sayısında okurla tanışmış.

SHAMAN

Shaman’ı ilk olarak efsanevi Rom dizisinde görmüştüm. Grubu Alpha Flight’ı da onu da çok sevmiştim. Ancak daha sonradan kendi dizilerine geçtiğimde aradığımı bulamadığımı itiraf ediyorum. Bolca tekrar ve dram kasmışlardı.

Shaman, yukarıda tarif ettiğim Şamanik özelliklerin tümüne sahiptir. Doğadan aldığı güçleri kullanmaktadır ve belinde taşıdığı küçük çantadan malzeme çıkarmaktadır. Ruhlar alemi, şifa, sihir, müzik aleti kullanma, tılsımlar hepsi bir aradadır. Ancak “şaman” kavramının kökeninin Türkçe olduğu gerçeğini bir yana bırakırsak bu karakterin Kanada kökenli Kızılderili olduğunu hatırlatmak gerekir. Benzerlikler hayli evrenseldir. Veya Kızılderililer Türktür falan… Benzerlik bundan.

Gerçek adı Michael Twoyoungmen olan karakterin unvanı doktordur. Ancak açık söyleyeyim ne doktoru olduğunu bulamadım.

THE DOCTOR

The Authority grubunun üyelerinden biriydi Doktor. Hafif hippivari bir görüntüsü vardı ve sihir yaparak teröristleri veya kötü adamları avlıyordu. Güçleri tamamıyla dünyadan geliyordu. Dünya elementlerini kullanarak sihir yapıyordu.

Hikâyeye göre ne zaman biri Doktor seçilse kendisi dünyayı korumakla görevlendirilen biri olarak seçilir ve kendisine hemen şamanik güçler aktarılırmış. Yani zamanın başından bu yana hep seçilmiş bir şaman-doktor varmış.

İlk ve ama hiç okumadığım Doktor siyahiymiş ve öldürülmüş. Yerine benim bildiğim Jeroen Thondike geçmiş. O da ölünce yerine Müslüman Filistinli bir intihar bombacısı genç olan Habib bin Hassan seçilmiş.

Yalnız belirtmeliyim, diğer Dr. karakterlerinin yanında bu Doctor ciddi bir psikopattır. Hiç acımadan öldürebilmektedir. Belki de bu yüzdendir, onu diğerlerinden daha çok seviyorum.

Veeee Hemşireler

Sağlık çalışanları sadece doktorlar değil elbet. Madem bu yazıyı sağlıkçılara adıyorum o halde fedakar hemşire dostlarımızı da yazıma dahil edeyim.

NIGHTNURSE

Yakın zamanda hangi macerada olduğunu hatırlamadığım bir Gerekli Şeyler yayınında rastlamıştım Nightnurse’a. Veya başka bir macerada emin değilim. Süper kahramanlarla ilgilenen özel biriydi kendisi. O günlerde hikâyesine bakmıştım hemen. Çok da şaşırmıştım.

Night Nurse aslında yeni bir karakter değilmiş. Alman Dili ve Edebiyatında okuduğum dönemlerde adı geçen “hastane draması” türünün çizgi roman versiyonundan bir karaktermiş.

İlk ortaya çıkış tarihi 1961. İlk ortaya çıktığı dizinin adı “Student Nurse”muş. (Burada yüzümde kocaman bir gülümseme oluştu bilinsin.) Çünkü sonradan 1972’de mezun olup iş bulan Linda Carter “Night Nurse” comics dizisinde baş rolde görülmüş. 2004 yılındaysa Marvel evreninde aktif göreve döndürülmüş. Bu da sanırım DC Comics’i harekete geçirmiş.

NIGHTMARE NURSE

Bir aralar ucuz bulduğum Phantom Stranger fasiküllerinden almıştım diziyi tanımak için, işte gerçek adı ASA olan Nightnurse’la orada karşılaştım.

2013 yılında çizgi roman aleminde ortaya çıkan Nightmare Nurse, asa, her tür mistik ve sihirsel etkilenmeyi, hastalığı iyileştirebilmektedir. Bu gücünü daha sonra katıldığı Justice League Dark grubunda kullanmayı sürdürmüştür.

SONUÇ

Kurgusal dünyayı binlerce kurtaran ve bir şekilde hep hayatta kalan çizgi roman sağlık çalışanlarını sevsem de asıl saygı duyduklarım kanlı canlı insan olanlardır. Değerli doktorlar, hemşireler ve tüm sağlık çalışanları hepinizi saygıyla selamlıyor sizlere sevdiklerinize sağ salim ulaşmanız için dualarımı gönderiyorum.