Metin Kibar
Bugüne kadar animelerin sadece mangalardan uyarlandığını sanıyorsanız büyük bir hataya düşüyorsunuz demektir. Görsel Roman (Visual Novel) da animeler adına önemli bir kaynak görevi görüyor. Peki Görsel Roman nedir?
Myanimelist’te anime yapımı için kullanılan kaynaklar şöyle geçiyor:
Manga / 4-koma manga / visual novel / original / novel / Video games / other
Şahsi görüşüm anime kaynaklarında bir sıralama yapacak olsam:
Novel>Visual Novel>Light Novel>original>manga>video games
Bu yazımızda Türkçeye görsel roman olarak çevrilen “visual novel” konusunu ele alacağız.
İlk başta istatistikleri vereyim. Animelerin yaklaşık %10’u görsel romanlardan yola çıkarak hazırlanır. Fakat görsel romanların yaklaşık %90’ı eroge (yani yetişkinlere yönelik unsurlar) içerdiği için sadece %10’u animeye uygundur. Sizin anlayacağınız tüm görsel romanların sadece %1’i animeye uyarlanır. Bu nedenle görsel romanlardan yapılan animelerin değerini bilin. En ünlüleri arasında Steins Gate, Clannad ve Fate Stay Night yapımları yer alır.
Görsel roman çalışmalarına ne yazık ki Türkiye’de pek değer verilmiyor. Görsel roman deyince aklımıza resimli kitap tarzı çizgi roman veya manga geliyor olabilir. Kesinlikle değil! Görsel roman için bilgisayar, PlayStation veya akıllı telefon gibi teknolojik ürünler gerekiyor. Grafikleri oyunlarda olduğu gibi animasyon şeklinde değil illüstrasyon olarak hazırlanır. Fakat karakterler seslendirilmiştir. Genellikle başrol gösterilmez hatta sesi de olmaz. Bunun sebebi kendimizi başrol yerine koymayı kolaylaştırmaktır. Her görsel romanda olmasa da hikâyeye kendiniz yön verebilirsiniz.
Bir görsel romanda 5-6 farklı karakter, farklı yollar izleyebilir. Tek bir yolu takip etme şartı yoktur. Ancak merak etmeyin, oyunu kaydet özelliği var. Her yol ayrımında kaydedip devam edebilirsiniz. Yani isterseniz bütün yolları deneyebilirsiniz. Mesela ünlü Fate Stay Night’ta 5 gerçek son ve 40 küsur kötü son var. Yine başka bir örnek Higurashi When They Cry bölüm sonu ekran görüntüsü böyle:
Oyun mu Roman mı?
Görsel Roman, macera oyunlarının bir alt kolu kabul edilir. Fakat oyundan çok romanı anımsatır. Ama işte oyun desek tam olarak oyun değil, roman desek tam olarak roman değil. Bu nedenle görsel roman okunur mu, oynanır mı bu kararı biraz da size ait. Diyalog ağırlıklı macera oyunu olarak da düşünebiliriz. Manga ve animenin birleşmiş hali bile diyebiliriz. Müzikler ve seslendirmeler atmosferi güçlendirir, adeta içinde gibi hissederiz. Şahsen görsel roman okurken içindeymiş ve başkarakter benmişim gibi hissediyorum.
Görsel Roman Rotaları
Bazı görsel romanlar kitap gibi tek bir hikâyeyi anlatır. Bazıları ise aynı hikâyeyi farklı açılardan yaşamanızı sağlar. Bazıları ise seçimlerinize göre iyice dallanıp budaklanır ve öykü bambaşka yerlere gidebilir. Bir zamanlar Macera Tüneli (Choose Your Own Adventure Series) vardı. Belki bilirsiniz. Açıklamasında şu yazar:
“Kendi Maceranızı veya Gizli Yol Kitaplarınızı Seçin, her hikâyenin ikinci bir bakış açısından yazıldığı, okuyucunun rolünü üstlendiği ve ana karakterin eylemlerini ve arsalarını belirleyen seçimler yapan bir dizi çocuk oyun kitabıdır.”
Görsel romanlar da buna benzer ama yetişkinlere hitap eder. En küçüğü için hazırlanan görsel romanlarda bile 15 yaş üstü sınırı vardır.
Görsel Roman Nasıl Oynanır?
Çoğu oyunda oynanış önemli, hikâye ikinci plandadır. Hikâyesi olmayan, anlatımı zayıf olsa da iyi olan oyunlar vardır. Fakat görsel romanlar öyle değildir. Görsel romanda hikâye her şeydir.
Gördüğünüz üzere oynanış kısmı cümleler arasında fareye tıklamak veya klavyede bir tuşa basarak oyunu ilerletme ve görsel romanın sayfasını değiştirmedir yani. Japonya menşeili olduğu için çizimleri anime tarzı olur ve müzik olmazsa olmazdır. (Bu arada çok komik olabilir ama ben ilk başta tam ekran yapmayı bilmiyordum. Meğer çok kolaymış: ALT+ENTER)
Ekran Görüntüleri Önemli
Eğer Steam üzerinden oynuyorsanız ekran görüntüsü almanın hızlı bir yolu var: F12 tuşu. Böylece Print Screen tuşuna basmak ve Paint’i açıp kaydetmekle uğraşmaya gerek yok. Kayıt dosyası ise şurada:
“C:\Program Files (x86)\Steam\userdata\{Your Steam ID}\760\remote\{The Game’s ID}\screenshots”
Görsel Romanların Tarihi
80’li yılların sonuna gitmemiz gerekecek. Eroge’ler yani cinsel içerik taşıyan oyunlar ünlüydü o zamanlar. Aslında ilk eroge 1992 yapımı Dokyuusei olarak geçer. Görsel roman isminin doğuşu ise 1996’da Shizuku ve Kizuato ile başladı.
Bütün eroge’ler görsel roman değildir ama görsel romanların çoğu bir eroge’dir. Eroge, erotic game’in kısaltması olsa da günümüzde cinsel içerik taşıyan fakat çoğunlukla hikâye odaklı, karakter gelişimine önem veren yapımları anlatır. Kısacası porno (veya hentai) oyunu diyebiliriz. Görsel romanların Japonya dışına çıkmakta zorlanmasının en büyük sebebi budur.
Neyse ki Key Stüdyosu’nun yaptığı Kanon, Air ve Clannad gibi şaheserler çıkıp popüler olduktan sonra görsel romanların cinsel dürtülere hitap eden yapımlardan, doğrudan kalbimize hitap eden duygusal yapımlara evrimi başladı.
Görsel Roman Türleri
Kinetic novel dedikleri okuyucuya herhangi bir seçim sunmayan, dolayısıyla tek bir sonu olan görsel romanlar olduğu gibi birden çok sonu olan görsel romanlar da var. Komedi, gerilim ve aksiyon gibi pek çok tür var.
Çeviri Sorunları
Şu anda hemen hemen tüm ülkelerde resmi çevirilerden çok fan çevirileri mevcut. Resmi kurumlar bu alanlara girmediği için maalesef Türkçe çevirileri de çok az. Bu nedenle her alanda karşımıza çıkan İngilizce burada da karşımıza çıkıyor. Yine de İngilizce çevirisi bile olmayan yine hayranların emekleri ile çevirisi devam eden pek çok görsel roman var. Ama üzülmeyin. Türkçe çevirisini veya bu durumda Türkçe yamasını bulabileceğiniz güzel yararlı bir site var. Animelerde nasıl myanimelist, filmlerde nasıl IMDb varsa, görsel romanlarda da vndb adlı bir site var. Bu siteden tüm görsel romanların bilgilerini bulabilirsiniz ve ne kadar dile çevrilmiş takip edebilirsiniz.
Görsel Romanlar Neden Türkiye’de Az Biliniyor?
Bunun cevabı basit. Japonya’da düzenli kitap okuma oranı %14 iken Türkiye’de %0.01. Okumayı seven bir toplum değiliz. Hele bir de uzun saatler bilgisayar üzerinden okumak gerekiyorsa bu oran daha da düşecektir.
Görsel Roman Tavsiyesi
Bu kadar yazdıktan sonra tavsiye vermesek de olmaz tabii ki. Görsel romanlara başlangıç için iyi bir tercih olan sadece 30 dakika sürecek bir görsel roman “Tekrar Görüşmek Üzere“yi tavsiye ederim.
Tekrar Görüşmek Üzere görsel romanlara başlamak için güzel bir adım. Piyano severler, klasik müzikseverler bu görsel romanı çok sevecektir. Müzikleri o kadar güzel ki görsel roman bittikten sonra biraz araştırma yaptım. Müzikleri de görsel romanı yapanlar yapmış. Bazı müziklerini buldum, bazılarını bulamadım. Bu nedenle ara sıra yine açar bakarım. Aynı siteden Kıpırtılar adlı görsel romana da bakabilirsiniz. Steam’den bedava olarak indirebileceğiniz Higurashi When They-Cry Onikakushi’yi de şiddetle tavsiye ederim.
Son olarak Android bir telefona sahipseniz Google Play’den “Carpe Diem Visual Novel”a da göz atabilirsiniz.
Sizler görsel roman okuyor veya oynuyor musunuz? Kayıp Rıhtım Forum’dan yorumlarınızla bu türe olan ilginizi ve önerilerinizi belirtebilirsiniz.
Eklemekte fayda var (oyunseverler için hiç değilse): Bu türün akıllıca kullanmış en güzel örneklerinden biri Doki Doki! Literature Club’dır.
Güzel bir yazı olmuş
.
Phoenix Wright Ace Attorney ve Danganronpa serilerini şiddetle tavsiye ederim. Bu iki seri, insana görsel roman türünü sevdirecek seviyededir. Hatta bunları oynadıktan sonra aynı tatta başka bir görsel roman bulmakta zorlanacağınız için uzun süreli boşluk bile hissedebilirsiniz