Yedi Ulak: Dino Buzzati’nin Dünyasına Hoş Geldiniz

İtalyan yazar Buzzati çok yönlü bir sanatçı olmasının yanında hayatı boyunca pek çok eser vererek üretkenliği ile de dikkat çekti. Özellikle Tatar Çölü adlı romanı (1940) ile Le Monde’un Yüzyılın Yüz Romanı listesine girdi (geçtiğimiz aralıkta Tiyatral Sanatlar Akademisi Vakfı tarafından ülkemizde tiyatro oyununa da uyarlandı). İtalyan edebiyatının önemli yazarlarından Buzzati’nin ilk romanı Tatar Çölü, yazarın en ünlü ve başarılı eseri sayıldı.

Genç teğmen Giovanni Drogo, Tatar Çölü’ndeki Bastiani Kalesi’ne tayin edilir. Başlarda uzun süre kalmak istemediği bu bölgede geçirdiği seneler sonunda, önemli saydığı zafer tutkusunun içi boşluğunu anlar ve tekdüze asker hayatından umduğunu bulamaz. Beklerken hayatını tüketir ve yaşlanır, varlığının anlamı kalmaz.  Tatar Çölü’nün varoluşsal sorgulamaya karmaşık bir boyut katan, zengin bir anlatı olduğunun üstüne basmak gerekir.

Ve öykü seçkisi Yedi Ulak ise 1942 yılında basılıp ilk yılında ikinci baskısını gördü. Söz konusu kitabın incelemesine de lafı çok da uzatmadan başlayayım.

Neler Anlatıyor

Delidolu Yayınevi’nden çıkan eser Buzzati’nin 19 öyküsünü içinde barındırıyor. Özellikle ilk öykülerinin sonunun hep ölüme çıkması kasvetin üzerinize sinmesine neden oluyor diyebilirim. Seçkiye ismini veren Yedi Ulak bir prensin ölümüne dek sürdürdüğü yolculuğu, bu sırada ulakların prense getirmesi ve her ulağın yol uzadıkça gelme sürelerinin artmasını anlatıyor. Öyle ki son ulak prense geri geldiğinde prens yıllardır ölmüş oluyor.

Yazarın birkaç öyküsüne de ayrıca değinmek istiyorum doğrusu. Yedi Kat’ta Giuseppe Corte bir mart sabahı ünlü sağlık merkezinin yolunu tutuyor. Bu merkezde hastalıkların ağırlığına göre derecelendirilmiş yedi ayrı kat var ve baş karakter yolculuğuna en üst katta başlıyor. Ama şartlar gereği Corte, sürekli aşağı katlara alınıyor ve her katta bir önceki katına döneceğine söz veriyor doktorlar. Hoş, tersi oluyor ve tahmin edebileceğiniz üzere karakter en alt katta hayata gözlerini yumuyor. Hastanelerin sürekli çıkardığı hastalıklar ve ortamdan oluşan bir hastalık hastalığı durumu çok iyi verilmiş. İnsanın vücudunun kendiyle olan tartışması, doktorların yıkıcılığı ve aslında bunların daha ötesinde var olan sembolik anlamlar çok ilgi çekiciydi. Yazarın etkilendiği yazarlar arasında sıkça Kafka’dan bahsediliyor, sanırım bu öykü de Buzzati’nin kafkaesk hikayelerinde başı çekiyor…

Ölümcül Günah adının verildiği öykü aslında kendinden önceki öykülere nazaran epeyce iç ısıtan, tatlı bir öyküydü. Ki özellikle kitabın başları bu konuda çok umutsuzken sona doğru ilaç gibi geldiğini söylemeliyim;
Zengin bir fabrikatörün on iki yaşındaki oğlu Domenico Molo, kilisede oturmuş günah çıkarmak için sırasını bekliyordu. Ilık bir bahar gününün öğle saatleriydi ve kilise neredeyse boş görünüyordu.
Bu sevimli öykü küçük bir beyin günah ile ilgili masum takıntılarının onu ölüme dahi götürdüğünü -biraz gergin bir biçimde de olsa- anlatıyor, hikaye o kadar mutlu ve güzel bitiyor ki, insanın yüzünde gülümseme olmaması neredeyse imkansız. Aklımda kalan nadir öykülerden biri oldu.

Yine Buzzati’nin Ejderhanın Öldürülmesi, Askeri Zarafet gibi imza öyküleri de bu kitapta mevcut. Teknik olaraksa Özge Parlak Temel’in çevirisinde ya da Şirin Etik’in editörlüğünde kusur yoktu. Kapakta zaten yazarın bir illüstrasyonu kullanılmıştı. Bu açılardan ele alındığında kitap sorunsuzdu.

Son Olarak

Açıkçası kitap beni ciddi anlamda etkilemedi, eserin arka kapağından dolayı masalsı/fantastik bir anlatım beklerken umduğumu bulamadım. Ama gerek kitabın önsözü gerek sonunda yer alan Buzzati’nin kronolojisi ve kaynakça okuru edebi anlamda doyuruyor. Hem sanatçıyı hem de eserlerini merak ediyorsanız kitabı kesinlikle edinin derim.