60 Yıl Önce Tesadüf Eseri Bulunmuştu: Anadolu’nun En Büyük Yeraltı Şehri Derinkuyu Neden İnşa Edildi?

Derinkuyu yeraltı şehri, bugünden 60 yıl önce Nevşehir’de bir adamın bodrum katındaki duvarı yıkmasıyla ortaya çıktı. Bu hamle yerin 280 metre altına kadar uzanan 18 kat derinliğinde, içinde şapeller, okullar ve ahırların da bulunduğu devasa bir yeraltı şehrinin keşfedilmesiyle sonuçlandı.

1963 yılında Nevşehir’de yaşanan bu şaşırtıcı keşfin ardından 60 yıl geçti ve Derinkuyu yeraltı şehrine dair birçok gizem hâlâ aydınlatılmayı bekliyor.

Derinkuyu olarak bilinen bu şehir 60 yıl önce yeniden gün yüzüne çıkartıldığında uzun zamandır terk edilmiş durumdaydı.

En parlak döneminde yaklaşık 20.000 kişinin yaşadığı tahmin edilen kentteki hayatın Milattan Önce 8 ila 7. yüzyıllarda arasında başlamış olabileceği düşünülüyor. Öte yandan bu yeraltı şehri, bölgenin tek örneği değil. Kent, bir dizi tünel aracılığıyla Kaymaklı adlı bir başka yeraltı şehrine bağlanıyor.

Yeraltında sekiz kat boyunca uzanan Kaymaklı, Derinkuyu’ya göre biraz daha küçük. Kullanıldığı dönemde yaklaşık 3.000 kişiyi barındırabiliyordu. Kaymaklı’da en üst kat ahır olarak kullanılırken ikinci katta kiliseler, mezarlar ve yaşam alanları; üçüncü katta ise mutfaklar, depolama alanları ve şarap mahzenleri bulunuyordu. Akıllara distopik bilimkurgu konseptlerini getiren bu yerleşkelerde daha varlıklı aileler yüzeye daha yakın katlarda yaşıyordu.

Derinkuyu Yeraltı Kenti Yüzyıllar İçinde Genişlemeye Devam Etti

İlk olarak M.Ö. 7. yüzyıl civarında yumuşak volkanik kayanın kazılmasıyla inşa edilen Derinkuyu, yüzyıllar boyunca genişlemeye devam etmişti. 780 – 1180 yılları arasındaki Arap – Bizans savaşları sırasında Hıristiyanlar tarafından saklanmak için kullanılan kentin en üst katlarında; düşmanların girişlerini engelleyecek bir dizi kaya bulunuyordu.

Yeraltı şehrinin kökeni ve kuruluş amacı hâlâ tam olarak bilinmiyor. Kültür Bakanlığı’nın tahminlerine göre şehrin inşası yaklaşık 2.800 yıl öncesine, Demir Çağı’nda yaşamış ve mimarlık yetenekleriyle dikkat çeken Hint-Avrupalı bir halk olan Frigler tarafından gerçekleştirildi.

Derinkuyu’nun İlk Versiyonu Frigler Tarafından Yapılmış Olabilir

Florida Eyalet Üniversitesi’nde Klasik Dönem Çalışmaları alanında doçent olan Andrea De Giorgi BBC’ye yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:

“Frigler Anadolu’nun en önde gelen erken imparatorluklarından biriydi. M.Ö. birinci binyılın sonlarında Batı Anadolu’da gelişmişler ve kaya oluşumlarından oyulmuş olağanüstü yapılara imza atmışlardı. Bulunması zor olsa da krallıkları, Derinkuyu bölgesi de dahil olmak üzere Batı ve Orta Anadolu’nun çoğunu kapsayacak şekilde yayılmıştı.”

Şehri Frigler inşa etmiş olsa da, kent daha sonra Bizans döneminde Hıristiyanlar tarafından genişletilmişti. Derinkuyu’nun alt katlarında yer alan kiliseler bu teoriyi destekliyor.

Bununla beraber şehrin ve tünellerin 20. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndan kaçan Gayrimüslimler tarafından bir kez daha geçmişteki amacına benzer bir şekilde kullanıldığı da düşünülüyor.

Derinkuyu Yeraltı Şehri Hakkında Çeşitli Teoriler Var

Derinkuyu’nun kökenine ilişkin alternatif teoriler de bulunuyor. Bazı tarihçiler şehrin aslında M.Ö. 15. yüzyılda Anadolu Hititleri tarafından düşmanlarından kaçmak için inşa edildiğini varsayıyor. Diğerleri ise mağaraların Göbekli Tepe ile aynı dönemde, yaklaşık 14.500 yıl önce Erken Dryas Devri (iklim kaynaklı bir yok oluş olayı) sırasında kullanıldığını öne sürüyor.

Bu teoriye göre bir kuyruklu yıldız Dünya atmosferinde parçalanmış; yaydığı toz ve kurum aylarca Güneş’i engellemiş ve dünyayı bir Buzul Çağı’na sürüklemişti. Bu nedenle, eski insanlar yeryüzündeki soğuk iklimden kaçınmak için yeraltında yaşamaya başladılar.

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bir başka teori de yeraltı şehrinin inşasını uzaylılara bağlamakta. Kısacası, ya uzaylılar yeraltı şehirlerini inşa edip sonra terk etti ya da insanlar işgalci uzaylılardan saklanmak için bu şehirleri yarattı.

Ancak bu son teoriler bilim camiasında pek de kabul görmüyor.

Derinkuyu 1923 yılına dek tamamen terk edilmemişti. O tarihten itibaren ise 1963’e kadar gözlerden uzak kalmayı bilmişti.

Şimdiye kadar Derinkuyu’nun sadece 2.000 metre karesi keşfedilmiş olsa da şehrin genişliğinin 7.000 metre kareyi bulabileceği öne sürülüyor. Yeraltı şehrini ziyaret etmek isteyenler ise yalnızca ilk dört katı deneyimleyebiliyorlar.

Derinkuyu yeraltı şehri hakkındaki görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazlası için bizleri Google News’ten takip edebilirsiniz.

Kaynak: IFL Science, All thats Interesting