Tolkien Evreni - M. Alpaslan Tandırcı

- Reklam -

M. Alpaslan Tandırcı, 2023’te bir cinayet sonucu hayatını kaybeden Oğuzcan Acar’la birlikte editörlüğünü üstlendikleri ve 2024’te Mavi Gök Yayınları etiketiyle raflardaki yerini alan Tolkien Evreni – J.R.R. Tolkien ve Orta Dünya Yazıları kitabının ortaya çıkış sürecini Kayıp Rıhtım okurları için kaleme aldı.

M. Alpaslan Tandırcı Anlatıyor: “Tolkien Evreni” Kitabının Hikâyesi

J.R.R. Tolkien’i okumak, Orta Dünya’yı düşünmek ve bunlar hakkında yazılanları takip etmek birçok kimsenin yaptığı eylemlerdir. Tolkien hakkında yazmak ise birçok Tolkiensever’in çekindiği bir iştir. Çünkü Tolkien’in eserleri öyle bir konumdadır ki bu konuda yazılacak çalışmalarda insan haddi aşmaktan çekiniyor. Bu durum kaleme alınan çalışmaların özenli ve titiz bir şekilde hazırlanmasını ve bunun doğal bir şekilde gerçekleşmesini sağlıyor.

Benzer şekilde bu Oğuzcan ile bu yola çıkarken, “Bu çalışmayı yapmak bize mi kaldı?” diye endişe etmiştik. Bu tarz bir endişe halinin çalışmanın seyri ve niteliği için sağlıklı olduğunu ifade etmek hatalı olmaz sanıyorum.

- Reklam -

Bu kitap büyük acılar ve belirsizliklerin üstesinden gelmesini bilerek okuyucuyla buluştu. Türkçe literatürde Tolkien Çalışmaları’na katkı sunmayı amaçlayan iki genç doktorant olarak yola çıkmıştık. Elimizde sadece bu vardı. Kalan her şey belirsizdi. Oğuzcan ile birbirimize güveniyorduk.

7 Ocak 2023 günü İzmit’e gitmiştim. Sonbaharda İstanbul’da Oğuzcan ile buluşmamızın iade-i ziyaretiydi bu. Öncesinde telefonda Tolkien ile alakalı çalışmalar yapmak gerekliliği üzerine konuşmuştuk. Bunu nasıl yapacağımızı tam olarak belirleyemiyorduk. Elimizden gelecek olan en iyi şey akademik nitelikteki çalışmalara girişmekti. Bu bile boyumuzu aşıyor olabilirdi.

Soğuk bir kış günü İzmit’te keyifli vakit geçirmiştik. O gün kitap işinin adını koyduk ve bir yol haritası oluşturduk. Bir kahvecinin elektrik sobalı balkonunda saatler geçirdik. O gün ilk olarak yazarlarımızdan birini aradım. Politik mit ve Tolkien hakkında bir çalışma yapabilme ihtimali üzerinde durduk ve bizim haricimizde kitapta yer alacağı belli olan ilk kişi o oldu. Sürecin devamında mesele Tolkien ve Orta-Dünya olunca insanların neredeyse her şeyi bir kenara bırakıp yardımcı olmaya çalıştığını fark ettik. Gündelik hayattaki çekişmeler, farklı dünya görüşleri ve benzeri tutumların hiçbiriyle karşılaşmadık. Bu durum Tolkien ve onun Orta-Dünya’sının birleştirici bir özelliği gösteriyor.

İzmit dönüşünde düzenli ve disiplinli bir şekilde çalışmaya devam ettik. Kitabın kadrosu şekilleniyorken 6 Şubat Depremi her şeyi alt üst etti. Hepimiz bundan olumsuz etkilendik. Çalışmalarımıza bir süre ara vermek durumunda kaldık ve takvimimizi güncelledik. Bu felaketin ardından kitabımızı depremde hayatını kaybedenlere ve depremzedelere ithaf etmeye karar verdik.

İlkbahar bitip yaz geldiğinde kitabımızın bölümleri neticelenmeye başlamıştı. Böylece Oğuzcan ile uzun ve titiz süren bir edisyon sürecine başladık. Farklı şehirlerde yaşadığımızdan dolayı online olarak toplanarak dosyalar üzerinde çalışıyorduk. Edisyon sürerken ben Tolkien’in memleketi Birmingham’a taşındım. Online toplantılarımız devam etti ve yaz bitmeden kitabın ilk cildini tamamladık.

Ancak durmak bize yaraşmazdı ve hızlı bir şekilde ikinci cilt için harekete geçtik. Çünkü sistemli bir şekilde literatüre katkıda bulunmak istiyorduk. Sonbahar gelmişti, çalışıyorduk fakat ilk ciltte olduğu gibi verimli değildik. Üstelik bunun farkındaydık. Belirsizlikler ve özel hayatlarımıza dair durumlar paçamızdan asılıyordu. Bu olumsuz atmosfer 2023 ekiminde korkunç bir hadiseyle zirve noktasına ulaştı: Oğuzcan’ı kaybettik.

Bu ölümün ardından proje rafa kalkabilirdi. Buna gerçekten yaklaşmış sayılırdık. Oğuzcan’dan öğrendiğim en temel şey pes etmemek olduğundan yas günlerinin ardından çalışmaya devam ettik. Özellikle bu etapta yazarların anlayışı, çalışkanlığı ve manevi desteğini tarif edecek kelime bulmak zor. Henüz birinci cilt yayınlanmamışken ikinci cildi tamamlamaya yaklaşmıştık. Mavi Gök Yayınları çatısı altında iki cildin bir arada yayımlanmasına karar verildi. Bu oldukça anlamlıydı. Çünkü Oğuzcan’ın eserleri Mavi Gök Yayınları’ndan yayımlanmıştı ve ikisi arasında mühim bir bağ vardı.

Kitabın Yeri

Neden böyle bir kitap yazıldığı meselesine gelince ilk olarak Türkçe literatürün yetersizliğinden söz edilebilir. Ancak yetersizliğinden öte literatürün bağlantısızlığı daha önemli bir çıkış noktasıydı. Belki ayrı ayrı telif eserler kaleme almaya çalışabilirdik. Bu durum literatürü oluşturan eserler kümesine alakasız birer tane daha eklemekten farksız olurdu. Bir derleme kitap oluşturulması gelecekte kaleme alınacak birçok çalışmaya temel oluşturabilirdi. Bu beklentinin karşılanıp karşılanmadığı birkaç yıl içinde anlaşılacak.

- Reklam -

Bugüne kadar Tolkien ve onun Orta-Dünya’sı hakkında Türk yazarlarca kaleme alınmış telif eserlerin yazıldığı inkâr edilemez. Bu kitabın hazırlanışında söz konusu eserlerden istifade ettik. Bununla beraber ifade edilebilir ki bu kitap Türkçe literatürde konuyla alakalı yazılmış ilk derleme eser ve aynı zamanda en kapsamlı çalışma.

Kitabın yeriyle alakalı önemli bir nokta da Oğuzcan Acar’a ilişkindir. Mavi Gök Yayınları onun eserleri için ”Oğuzcan Acar Kitaplığı”nı kurdu. Bu kitap da Oğuzcan Acar Kitaplığı’nın ikinci kitabı olarak yayımlandı. O olmasaydı bu çalışmanın yapılması mümkün olmazdı.

Kitabın İçeriği

Başlangıçta iki ayrı cilt olarak yayımlanması planlanan kitap iki cilt olarak kaldı fakat bu iki cilt bir kapak altında bir araya getirildi. Böylece 10 yazarın kaleminden çıkan 10 bölüm ve Ek bölümler ile beraber hacimli bir çalışma ortaya çıkmış oldu. Kitabın birinci bölümünde Türk okuru ve Türkiye’deki Tolkienseverler üzerinde çok önemli etki bırakmış olan Yüzüklerin Efendisi tercümesinin nasıl yapıldığını Çiğdem Erkal’ın kaleminden öğrenme imkânı buluyoruz. Devamında da farklı disiplinlerden özgün çalışmalar okuru bekliyor.

Mütercimlik, ekonomi, metinlerarasılık, siyaset bilimi, ekopsikoloji ve ölüm gibi çeşitli konuların işlendiği bu eserde herkes kendinden bir parça bulabilir. Çiğdem Erkal, Muhammet Uğur Tümüklü, Çağlı Köylü, Oğuzcan Acar, Muhammed Alpaslan Tandırcı, Ahmed Burak Çağlar, Elçin Parçaoğlu, Cansu Özdemir Ağlar, Aslı Bülbül Candaş ve Berkay Ündeğer birbirinden kıymetli bölümlerle katkı sundular. Birmingham’dan Sivas’a kadar birçok farklı şehirden yazarların katkı sunması da önemliydi.

Son Satırlara Gelirken

Kitabın serüvenine dönüp baktığımda hissettiğim tek şey burukluk. Heyecanım da sevincim de gururum da buruk. Bunun nedeni ise Oğuzcan’ın bugünleri görememesi. Bu kitap hiç olmasaydı ve o sağ olsaydı bu daha tercih edilebilir olurdu. Onun bu kitabın yayımlandığı günkü mutluluğuna ve gururuna şahitlik etmeyi dilerdim. O zaman her şey tamam olurdu.

Her şeye rağmen projenin ilk gününden bugüne kadar destekte ve iyi dileklerde bulunanlara teşekkürlerimi sunmak isterim. Fakat teşekkürün en büyüğünü okurlar hak ediyor. Herkese iyi okumalar dilerim.

M. Alpaslan Tandırcı

Tolkien Evreni – J.R.R. Tolkien ve Orta Dünya Yazıları hakkındaki yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, daha fazla edebiyat içeriği için bizleri Google News’ten ve WhatsApp’tan takip edebilirsiniz.