Konuk Yazar
Uğur Mehter, kısa süre önce GO! Kitap etiketiyle yayımlanan ve 2022 Goodreads En İyi Fantastik Roman adayları arasında yer alan Chelsea Abdullah’ın Yıldıztozu Hırsızı kitabını Türkçeye kazandırdı. Birçok popüler kitabı Türkçeye tercüme eden Mehter, eserin çeviri yolculuğunu ve kitapla ilgili duygularını tüm detaylarıyla Kayıp Rıhtım’a anlattı.
Çevirmen Uğur Mehter, Chelsea Abdullah’ın “Yıldıztozu Hırsızı” Kitabını Anlatıyor
Binbir Gece Masalları’nın oryantal esintilerini sonuna kadar hissettiren Yıldıztozu Hırsızı, temel olarak üç karakter etrafında dönen soluksuz bir çöl macerası: Fedaisiyle birlikte türlü maceralara atılan özgür ruhlu Gece Tüccarı Loulie, efsanevi hikâye anlatıcısı Şehrazad’ın oğlu olan Prens Mazen ve Mazen’in ağabeyi veliaht prensin başını çektiği Kırk Haramiler’den biri olan Aisha… Hikâyelerin iç içe geçtiği romanda, maceranın dozunu artıran sayısız yan karakter olması da elbette hiç şaşırtıcı değil.
Padişahın tüm cinlerin öldürülmesini emrettiği bir dünyada, misilleme yapan cinlerle sürdürülen bir savaşta Kırk Haramiler’in kralı olarak babasının yerine geçen Veliaht Prens Omar, öldürdüğü cinlerin ganimetlerini toplarken aynı işi gizlice yapan Gece Tüccarı Loulie büyük sırlar saklamaktadır.
Sarayda, ilk padişah tarafından bir lambaya hapsedildikten sonra Kum Denizi’nin derinliklerine gönderilen cin şehrindeki çok güçlü bir cinin hikâyesi dilden dile dolaşmaktadır. Gece Tüccarı Loulie, kendine özgü sırları olan fedaisi Qadir’in yardımıyla cin ganimetlerini bulmakla ün saldığı için padişah tarafından oyuna getirilerek lambayı bulmakla görevlendirilir. Sefere eşlik edecekmiş gibi görünen Prens Omar şehirde yürütmesi gereken özel bir plan nedeniyle sefere çıkmak yerine, macera arzusuyla yanıp tutuşan kardeşi Mazen’le sihir sayesinde yer değiştirmeyi başarır. Dahası kardeşine göz kulak olması için güvenilir haramilerinden biri olan Aisha’yı görevlendirir.
Böylece olaylar üç ana karakterin bakış açılarından anlatılır ve tıpkı Binbir Gece Masalları’nda olduğu gibi hikâyeler iç içe geçmeye başlar. Her hikâye dünyaya, karakterlere ya da yavaş yavaş katman kazanan olay örgülerine yeni unsurlar katarken yolculuk sırasında birçok sır, yalan ve komplo da açığa çıkar.
“Yıldıztozu Hırsızı Tam Bir Yol Hikâyesi”
Anlaşılacağı üzere tam bir yol hikâyesi olan Yıldıztozu Hırsızı aynı zamanda Medine şehrinde olup bitenleri de unutmuyor. Kitap boyunca Loulie, Mazen ve Aisha’yı daha iyi tanıyoruz. Dahası bu tanıma süreci, maceranın kendisinden çok daha ilgi uyandırıcı bir hâl alıyor. Elbette uçsuz bucaksız kum denizinde ilginç olaylar yaşanıyor ve elbette kahramanlarımız yaşadıkları çeşitli tehlikelere rağmen hedeften şaşmıyor, ama en önemlisi hikâyeler birbirine ilginç sürprizlerle bağlanıyor.
Yıldıztozu Hırsızı, içinde çok sayıda hikâye ve anı barındıran ilginç bir metin. Binbir Gece Masalları’ndan esinlendiği için oryantal masal aleminde iyi örülmüş olaylar örgüsünün yanı sıra eğlenceli yanlarıyla sadece bir aksiyon romanı olmakla kalmıyor, temel olarak iyiyle kötünün savaşını odağına koyan serinin devam kitapları için de merak unsurunu diri tutuyor.
Yazar Kurgusunu Türkçeye Aktarmak
Çeviriyi yaparken en zorlandığım bölümler, yazarın hayalindeki alemleri Türkçeye aktarmaktı. Dünya çapında yayınlanacağı bilinen böylesi kitaplar için çevirmenlere özel ayrıntılı bir ek dosya hazırlanması gerektiğini düşünmekten kendimi alamadığım zamanlar oldu. Kum denizine gömülmüş harabelerdeki labirentler, kahramanların karşılaştığı cinlerin neye benzediği, romanın yarattığı dünyadaki şehirler, kıyafetler, kervanlar, sihirler…
Evet, hepsiyle ilgili hemen herkesin belleğinde belli imgeler olduğu kesin, ama yazarın hikâyesinden sapmadan bu ayrıntılar Türkçeye nasıl aktarılacaktı? İşte kitabı çevirirken yaşadığım en büyük sorun bu oldu. Hem akıcı olacaksın hem anlatılan dünyayı anlaşılabilir kılacaksın hem dönem dilini hayal edip oturtmaya çalışacaksın hem de karakterlerin olaylarla bağını kafa karıştırmadan aktaracaksın. Kolay iş değildi. Buna bir de ana karaktere eklenen çok sayıda yan karakter olunca çevirmen için iş, karmaşık bir bulmaca çözme işine dönüşebiliyor.
Bulmaca işi için örnek vermem gerekirse… çoğu İngilizce metinde aunt, uncle, brother, sister diye geçen sıfatlar Türkçeye aktarılırken büyük sıkıntı yaratır, çünkü her şeyden önce karakterin teyze/hala, amca/dayı, kardeş/ağabey ya da kardeş/abla olup olmadığını çözmen gerekir. Öte yandan yine İngilizce metinlerde karakterler sıklıkla snort eyleminde bulunur; haliyle çevirmen metnin bağlamına bakarak karakterin alaycı bir kahkaha mı attığını, yoksa öfkeyle burnundan mı soluduğunu kestirmek zorunda kalır (böyle durumlarda fınkırmak ya da hönkürmek diyesim gelir, ama ne yazık ki TDK sözlüğü yetersiz kalıyor ve bir çevirmen olarak okurun kafasını karıştırmayı hiç istemem, çünkü öncelik kolay ve akıcı bir okuma sağlamak olmalı).
Son Sözler
Her halükârda Yıldıztozu Hırsızı’nın ilginç olay örgüsü, karakterlerin yavaşça ortaya çıkan sırları ve hikâyedeki sürpriz dönüm noktaları işimi kolaylaştırdı, genelgeçer zorluklarına rağmen sayfaları merakla “çevirmemi” sağladı.
Keza aynı hikâyelerin insan ve cin anlatılarını öğrenmek de eğlenceliydi. İnsan ve cin âlemlerinin ipuçlarını kovalarken hikâyeyi büyük bir keyifle çevirdim, çünkü Yıldıztozu Hırsızı aynı zamanda okuyucusuna, başrole koyduğu hikâye anlatma sanatını sunuyor.
ÇEVİRMEN HAKKINDA | Uğur Mehter Kimdir?
1969 Almanya doğumlu Uğur Mehter, Ankara Üniversitesi İletişim Bölümü’nden mezun oldu. Uzun yıllar reklamcılık yaptıktan sonra 2008’de hobi niyetine başladığı çeviri yolculuğunda klasik roman, genç yetişkin ve kişisel gelişim türleri başta olmak üzere 100’den fazla kitap çevirdi. 45’inden sonra yıllarını verdiği İstanbul’u terk edip yerleştiği Hollanda’da yaşıyor. Bir gün Hollandacadan Türkçeye çeviri yapma hayaliyle dil öğreniyor, çevirilerini sürdürürken bir kafede yarı zamanlı çalışıyor ve fırsat buldukça seyahat etmeyi seviyor.
Yıldıztozu Hırsızı hakkındaki yorumlarınızı bizimle Kayıp Rıhtım Forum üzerinden paylaşabilir, diğer çevirmen maceralarına buradan ulaşabilirsiniz.
Benzer içerikler için bizi Google Haberler üzerinden takip edebilirsiniz.
Kitabın konusu ilgimi çekti, almayı düşünüyorum. Amazon’dan bakayım dedim, orijinal kapaklara rastladım. Kitabın konusunu çok daha iyi yansıtan ciltli ve ciltsiz, başarılı kapaklar. Bizdeki ise karmaşık, baştan savma ve orijinallikten uzak bir çalışma olmuş.