Geçtiğimiz yıl gibi bu 2018 yılı da masallar için bereketli bir yıl oldu diyebiliriz. Gün geçtikçe masala karşı ilginin büyüdüğünü hepimiz görebiliyoruzdur artık. Bunun yayın dünyasına etkisi de aynı ölçüde hissedilir durumda. Aşağıda göreceğiniz uzun liste de 2018 yılında bizlerle buluşan masal kitaplarından oluşuyor. Lafı kelimelerle çok uzatmadan listeye geçsem iyi olur sanırım.
Türklerin Şeytani Masalları: Türk Masal ve Efsanelerinde Demonik Varlıklar
Türklerin Şeytani Masalları sevgili arkadaşım Seçkin Sarpkaya’nın uzun zaman süren araştırmalarının sonucu ortaya koyduğu güzel bir çalışma. Kitap Türk masallarında adlarını sıkça duyduğumuz şeytani yaratıkların incelenmesinden uluşuyor. Geçtiğimiz yıl Karakum Yayınevi etiketiyle raflarda yerini alan Türklerin Şeytani Masalları’nda Şahmeran’dan Albastı’ya uzanan geniş bir yelpazede masalsı canavarlarla karşılaşabilirsiniz.
Kitabın Tanıtımı
Okuyucu, Seçkin Sarpkaya’nın “Türkiye Sahası Masal ve Efsanelerinde Demonolojik Varlıklar” adlı araştırmasının rehberliğinde insanın hem merak duygusunu hem de korkularını kamçılayacak bu zengin sahayı ziyaret etme olanağı buluyor.
Bu kitap halk bilimi araştırmacıları ve halk bilimi dersi alan öğrenciler kadar Türkiye sahasındaki bir masalın, efsanenin ardına takılıp başka diyarların, uzak ama tanıdık kültürlerin etkisini keşfetmek, masalların ve efsanelerin arasında dolaşmak isteyenlerin, devlerin, perilerin, ejderhaların, cinlerin izinden gidebilecek meraklı okurların, duvarda asılı Şahmaranların, fırtınalı gecelerde kükreyen cadıların, gelinlerin canını çalan alkarılarının hikâyelerini öğrenmek isteyen okurlar için de önemli ve hayli zengin bir araştırma.
Mehmet Berk Yaltırık
“Yedikuleli Mansur”un yazarı
Türk Dünyası Masal Araştırmaları (Tastarakay’dan Keloğlan’a)
2018’de raflarda gördüğümde gözümün dönmesini sağlayan kitap Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü tarafından yayımlandı. Kitap adından da anlaşılacağı üzere Türk dünyasının en meşhur süper kahramanı Keloğlan’ı masaya yatırıyor. İyi de bir çalışma ortaya çıkıyor.
Kitap Tanıtımı
Söz konusu bildirilerde Türk boylarına, topluluklarına ait masalların özellikleri incelenmiş ve genel yapıları açıklanmaya çalışılmıştır.
Kara Karga Masal Kitapları ( Hint, Japon, İran, Viking)
Seri kalabalıkça olduğu için tanıtım kısmını tek tek buraya taşıyarak yazıyı gereksiz uzatmayacağım. İsteyenler yayıncı veya alışveriş sitelerinden kitaplar hakkında detaylı bilgi edinebilirler. Bunun yerine bu sene raflarda yerini alan kitapları aşağıya ekliyorum.
Hint Masalları
Japon Masalları
İran Masalları 2
Viking Masalları
Bu yıl bitmeden seriye yenileri eklenir mi bilmiyorum. Ama bildiğim yeni çıkan kitabı da arşive eklemek zorunda olacağım.
İskandinav Mitolojisi
İthaki bu yılın en güzel kitabını bizimle buluşturdu diyebilirim. Uzun zamandır gözlerimizin yollarda olduğu bu Neil Gaiman kitabı geç de olsa güzel bir edisyon ile raflarda yerini aldı. Edebiyatın rock yıldızı Gaiman mitoloji bilgisini edebiyatla buluşturup masalsı bir kitapla karşımıza çıkmış. Biz de alıp okumak kalmıştı. 2018’in en tatlı sürprizi olan İskandinav Mitolojisi’ni almayı unutmayın derim.
Kitabın Tanıtımı
İskandinav Mitolojisi’nde yazar mühim İskandinav tanrılarını tasavvur ederken mitlerin aslına sadık kalıyor: Odin, Yüceler Yücesi, bilge, cüretkâr ve kurnaz. Thor, Odin’in oğlu, muazzam kudretine rağmen tanrıların en bilgesi olduğu söylenemez. Ve Loki, Odin’in kan kardeşi, oyunbaz ve önünde kimsenin duramadığı bir düzenbaz.
Gaiman, eski çağa bu ait hikâyeleri tıpkı bir romancı gibi ele alıyor; hikâyeler efsanevi dokuz âlemin yaratılışından başlıyor ve tanrıların, cücelerin, devlerin maceralarıyla devam ediyor. Thor’un çekicinin nasıl çalındığından, içenlere şairane ilhamlar veren bal şarabının kaynağının ne olduğuna kadar pek çok mit Gaiman’ın nüktedan cümleleriyle yeniden hayat buluyor. En nihayetinde her şey tanrıların alacakaranlığında doruğa çıkıyor: Ragnarök’te…
“Gaiman’ın her zamanki gibi yalın ve su gibi akan kelimeleri ortaçağ metinlerinin dramatik gücünü yansıtmayı başarıyor. Hikâyeleri anlatma tarzı yediden yetmişe herkese uygun ve bu hem yerinde hem de akıllıca bir hamle.”
– Ursula K. Le Guin –
“İskandinav Mitolojisi’nde Gaiman eski mitleri öyle canlı anlatmış ki okurken yatak odam Valhalla’ya dönüşecek sanmaya başladım. Cüceler, devler ve yaratıklar da dahil tüm İskandinav panteonunu bir film ya da roman gibi işliyor. Ne yalan söyleyeyim, kendime göğüs zırhı sipariş etmeme şu kadar kaldı. Takdiminde Gaiman’ın da dediği gibi, bu öyküler dünyayı yaratan ateş ve buzdan başlayıp dünyayı sona erdiren ateş ve buza giden yolculuğu anlatıyor.”
– Lidia Yuknavitch –
“Bu kitap sayesinde, çocukken severek okuduğum mitler yeni nesle, baştan keşfedilmek üzere anlatılacak. Ne de olsa, tekrar anlatılamayan öyküler unutulmaya mahkumdur ve her neslin bu mitleri yeniden keşfetmesi ve anlaması gerekir.
– Joanne Harris –
Maya Kitap Masal Kitapları (Çin, Rus, Türk, Hint, Kızılderili, Japon, Amerikan)
Çin Masalları
Rus Masalları
Amerikan Masalları
Kızılderili Masalları
Türk Masalları
Rus Masalları
Japon Masalları
Origamili Masallar: Küçük Prens ile Origamiyi Keşfet
Sevdiğim masalcılardan biri Sema Yaylı origami ile masalı buluşturan bir tarzı var ve çok da güzel işler ortaya koyuyor. Kitabı ise Küçük Prens ile origamiyi ve masalı buluşturmuş. Çocuğunuzla hem etkinlik yapmak hem de masalların dünyasına kâğıttan oyuncaklarla uçmayı düşünüyorsanız seveceğiniz bir kitap.
Kitap Tanıtımı
Küçük Prens ile Origamiyi Keşfet kitabı çocukların:
* Davranış becerilerini geliştirir.
* Bilişsel gelişimi ve motor kaslarını güçlendirir.
* Geometri öğrenimine zemin hazırlar.
* Özgür ve yaratıcı düşünmesine yardımcı olur.
* Üretkenliğini arttırır.
Masal Araştırmaları 2
Prof. Saim Sakaoğlu’nun 1999’da yayımlanan Masal Araştırmaları kitabının devamı niteliğinde olan Masal Araştırmaları 2 bu yıl raflarda gördüğümüz diğer bir masal kitabı. Masallar konusunda derinlemesine çalışan ve ilgilenen herkes için önemli kaynaklar arasında görebileceğimiz Masal Araştırmaları serisi bu seneki göze çarpan masal kitaplarından.
Kitabın Tanıtımı
Bu çalışma altı Bölüm ve Ekler’den oluşmaktadır. Genç araştırıcılar özellikle birinci bölümde masal ile ilgili yeni ve farklı görüşleri bulacaklardır. Ayrıca, edebiyat dünyasında yerini kesin hatlarla belirleyemediğimiz, özellikle ad konusunda tereddütlere düşülen Dede Korkut Boyları’nın halk arasında masallaşırken aldıkları şekillerde bu alana eğilenlere ışık tutacaktır.
Prof. Sakaoğlu’nun yayınlarımız arasında yer alan Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Masal Araştırmaları ve Türk Masalları’ndan sonraki bu dördüncü yayınımızın da alanla ilgilenenlere olumlu katkılar sağlayacağına inanıyoruz.
Toprak Ana Masalları
2018’in tek seveceğim yanı bir çok farklı türde ve farklı çeşitlilikte masal kitabının bizlerle buluşması oldu. (Gerçi daha başka neyi sevilir bilmiyorum) Toprak Ana Masalları da bu güzellemenin arasına rahatlıkla girecektir. Dünyamızı adım adım tüketmeye giderken Toprak Ana’dan masallar dinlemeye ihtiyacımız var sanırım. Bence alın rafınıza yerleştirin okuyun okutun derim.
Kitabın Tanıtımı
Evvel zaman içinde kalbur saman içinde biri bir masal anlatmış. Sonra bir başkası, sonra bir başkası daha… Kelimelerle yaratılan bu sihirli dünyaların sıradışı bir gücü var; diyar diyar gezip insanların kalbine dokunmak.
Toprak Ana Masalları’nın başrolünde bugün artık tehlike altında olan güzel dünyamız yer alıyor. Dünyanın farklı köşelerinde anlatılan bu masalların her biri, kadim bir öğreti taşıyor. Amazon Yerlilerinden ormandaki yangını söndürmek için çabalayan minicik bir kuşun öyküsünü dinlerken, bir Hint masalından doğanın dengesine müdahale etmememiz gerektiğini öğreniyoruz. Masallara inanan bir çocuğun azmiyle çiçek bahçesine dönen çorak toprakların hikâyesini ise Avustralya Aborijinleri anlatıyor bizlere…
Bu dokuz masalda Toprak Ana gökyüzüne, toprağa, denize ve hayvanlara saygı duymamız gerektiğini fısıldıyor kulağımıza.
Peri Masalları ve Yıkma Sanatı
Peri masallarının toplumsal tarihine bakışından tutunda türün köklerine kadar bir çok konuyu bulacağınız Peri Masalları ve Yıkma Sanatı 2018 yılında Alfa Yayıncılık tarafından raflarda yerini aldı. Kitap Grimm’lerden Frank Baum’a kadar birçok masalcının ve yazarın eserlerini incelemeye alıyor. Peri masallarının masum olmayan yüzüne tanık olmaya hazır mısınız?
Kitabın Tanıtımı
“Uzun zamandır bu konuda ortaya çıkmış en iddialı çalışma.” –The Times Educational Supplement
“Charles Perrault’dan 21. yüzyıla dek yazılı peri masallarının gelişimini izlerken, Zipes bunların ‘uygarlık’ üzerine bir söylem oluşturduğunu savlıyor . . . . Klasisizm ve klasik peri masalları kavramlarına açıkça politik bir kavrayış getirmeye çalışıyor.” –The Journal of American Folklore
Dayanılmaz Peri Masalı
Alfa galiba Jack Zipes kitapları ile peri masallarının bizdeki yerini değiştirmeyi hedefliyor. Bu yıl bir diğer Jack Zipes kitabı Dayanılmaz Peri Masalı da raflarda yerini aldı. Kitap temelde sözlü kültürle oluşup günümüze kadar ulaşan bu masalların bunu nasıl başardıklarını konu alıyor. Bu güzel kitabı okumanızı şiddetle tavsiye ediyorum.
Kitabı Tanıtımı
Bu kitap, peri masalı tohumlarının serpilip gövermesini ve dünyanın en karşı konulmaz kültürel türlerinden biri haline gelmesini sağlayan mecraların tarihini keşfe çıkıyor.
Grimm Kardeşler’den Charles Perrault’ya, Giuseppe Pitrè’den La Fontaine’e, daha nice isimsiz anlatıcıya uzanan bir masalcılar geleneğine şahit olacaksınız. Mavi Sakal’dan Baba Yaga’ya, Kırmızı Başlıklı Kız’dan Pamuk Prenses’e, o çirkin cadılara ve kurtlara kadar tüm masal kahramanları gözünüzün önünden geçecek.
Unutmayın, kültürünüzü yaratan asıl şey size anlatılan ve sizi biçimlendiren masallardı.
Nasreddin Hoca ve 1616 Fıkrası
Ta 15. Yüzyıldan başlayarak Nasreddin Hoca’nın tüm hikayelerini bir araya getirip sunan bu kitap benim için 2018’deki en güzel hediyeydi. Nasreddin Hoca’nın o duyduğumuz birçok fıkrasının yanında hiç tanık olmadığımız yüzü ile tanışmaya hazır olun. Kitapta sıralama tarihsel sürece göre ilerliyor. Bu yüzden ilk hikayeleri anlamakta okumakta zorluk çekerseniz pek şaşırmayın. Ama hepsi benim kanımca güzel hikayeler.
Kitabı Tanıtımı
Dr. Mustafa Duman’ın uzun yıllar sürdürdüğü çalışmalar sonucunda hazırladığı Nasreddin Hoca ve 1616 Fıkrası adlı bu kaynak kitapta, Nasreddin Hoca hakkında en yeni bilgiler, yeni tespitler, kaynakları ve çeşitlemeleriyle 40 halktan ve 40 dilden derlenmiş, ona bağlı olarak anlatılan 1616 fıkra yer alıyor.
Kitabın ilk bölümünde Nasreddin Hoca konusundaki bilgi ve belgeler inceleniyor, fıkralarının yayılma alanları gösteriliyor, onun bazı fıkralarının sonradan Arap fıkra kahramanı Cuha’ya nasıl bağlandığı, bazı fıkralarının Binbir Gece Masalları’na nasıl girdiği belgeleriyle gösteriliyor. Kitabın fıkraları içeren bölümünde ilk olarak, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar tarihlenen otuzdan fazla yazma kitaptan alınan 489 Nasreddin Hoca fıkrası yer alıyor. Basma Nasreddin Hoca kitaplarının prototipi olan Menâkıb-ı Nasreddin Efendi adlı yazmanın tamamı da burada yer alıyor. Fıkraların ikinci bölümünde ise, sözlü ve yazılı kaynaklardan derlenen toplam 1127 fıkraya yer veriliyor.
Şakacılığı, hazırcevaplığı ve keskin zekâsıyla Türk dünyasının ortak fıkra tipi olan Nasreddin Hoca, Türkiye’de ve dünyada en çok Nasreddin Hoca fıkrası içeren bu değerli çalışmayla bir kez daha gün ışığına çıkıyor.
“Nasreddin Hoca ve 1616 Fıkrası, kendisinden yararlanacaklara, belli bir birikime, hatırı sayılır bir deneyime, biraz da iyi niyete sahip iseler, çok şey verecek, Nasreddin Hoca konusunda artık eskisinden daha fazla şeyler bilmemizin gerekli olduğunu gösterecek, istersek bizi daha büyük zenginlikleri keşfetmeye zorlayacaktır.”
-M. Sabri Koz-
Şaman Masalları
Orta Asya’dan günümüze kadar yolculuğuna devam eden ve şamanlar tarafından anlatılan masalların derlemesi olan Şaman Masalları şamanların mistik atmosferinden dimağımıza ulaşıyor. Sibirya, Moğol ve Orta Asya Türk kültüründen izler barındıran bu kadim masallar size yeni bir dünyanın kapılarını aralayacak.
Kitabın Tanıtımı
Şaman masalları ve efsaneleri deyip de geçmemek lazımdır; çünkü bu söylenceler kadimliği kadar zenginliğiyle de bilinen Sibirya mitolojisi dünyasının ve daha önce Şaman: Doğa’nın Şifası Uyanınca adlı çalışmamızda da ifade edildiği gibi, hakkında ne kadar fazla şey yazılsa da, asla tam olarak ele alınamayan ve dolayısıyla büyük oranda gizemini korumaya devam eden Türk mitolojisinin kapılarını bizler için aralamakta, bu sihirli âleme bizleri adeta çağırmaktadır. Geleneksel söylencelere boşuna halk bilgeliği ansiklopedisi denmemektedir; çünkü insanlar varoluşları boyunca en içten duygularını, gerçek beklentilerini, esas düşüncelerini, inanış ve algılarını, hayal ettikleri dünyayı ve arzuladıkları toplumsal ilişkileri zamana karşı bilgileri koruyan bir data bankasıymış gibi masallar, efsaneler ve destanlara yüklemişlerdir. Bu nedenle bu engin deryalar mutlaka keşfedilmeli, okunmalı, araştırılmalı ve bilinmeli, ayrıca gelecek kuşaklara anlatılarak aktarılmalı, kısaca yaşanmalı ve yaşatılmalıdır.
Ay Zamanı Masalları
Masalları ile tanıdığımız Beyza Akyüz’ün Ay Zamanı Masalları kitabı da 2018’de raflarda gördüğümüz masal kitaplarındandı. Beyza’nın masallarını bir çoğumuz dinlemişizdir. Şimdi de bu masalları okuma zamanı.
Kitabı Tanıtımı
Yıllar yıllar evvel, kim bilir takvimin hangi yaprağında, laf ebesi, dilbaz bir öykü anlatıcısı varmış. İnsanlar onu dinlerken saatlerin nasıl geçtiğini anlamazmış. Derken bir gün aniden ortadan kaybolmuş. İnsanlar zamanla varlığını unutmuş. Fakat unutmayan biri varmış, has dinleyicisi Sürmeli kedi… İşte bu kitap Sürmeli kedinin masalcıyı arama hikâyesini anlatır. Anlatır da ne yaşar, ne yaşamaz onu dinlemek okuyucuya aittir…
Masallar, yokluk vadisinde açan çiçeklerdir.
Ondan gayri hiçbir şeye ihtiyacınız yoktur.
Ay, zaman dairesinde raks eder dururken,
insan, her mevsimde, ateşte ve yağmurda, kavgada ve aşkta,
mütemadiyen parlamak için
bıkmadan usanmadan iyi sözün sahibini arar.
Öyleyse anlatıcının sesini takip edin,
Ay tamamlanmadan evvel anlatacakları var.
Listenin eksikleri varsa ilerleyen günlerde tamamlayıp ekleyebilirim. Yazılarımıza destek olmak için yorum yapabilir, paylaşıp başkalarının da okumasını sağlayabilirsiniz.
Lütfen okuyun okutun, payın paylaşın efendim…
Her ne kadar sürç-i lisan ettimse affola.
Muzip Masal Cini