Birds’ Head Haggadah adını taşıyan 14. yüzyıla tarihli İbranice el yazması dava konusu oldu. Eserin mirasçılar, İsrail Müzesi’nden tazminat istiyor.
İsrail Müzesi’nde yer alan 14. yüzyıldan kalma İbranice el yazması dava sebebi oldu. Kurum, yaklaşık 70 yıldır bünyesinde olan el yazmasının, “yasa dışı mülk” olduğu iddialarını reddetti.
Bu dava, Nazi soykırımı sebebiyle yağmalanan mülkiyetin kurtarılması adına bir müzeye açılan ilk dava oldu. Yahudi asıllı Alman siyasetçi Ludwig Marum’un dört mirasçısı, New York Mahkemesi’ne iddialar sunarak 2016’da gün yüzüne çıkan konuyu tekrar gündeme getirdi.
Birds’ Head Haggadah olarak isimlendirilen Orta Çağ’a ait eserin 1300’lü yıllarda, Almanya’nın güney kesimlerinde yazıldığına inanılıyor. Aşkenazi Yahudileri’ne ait yazmanın, onlara özgü kutlanan Hamursuz Bayramı’nda okunan ve günümüze ulaşmış en eski dini metin olduğu düşünülüyor. İbranice tarihi eser ise neredeyse 10 milyon dolar değerinde.
Mahkemeye göre eseri düğün hediyesi olarak aldığı ifade edilen Marum, 1934’te Nazi güçleri tarafından öldürüldü. İleri sürülen ifadeler, müzenin 1946’da Haggadah metnine ait bu parçayı, kökeni şüpheli değerli eşyalar ile ilgilenen bir adamdan gizli bir anlaşma ile 600 dolara satın aldığı yönünde.
Birds’ Head Haggadah Üzerine Mülkiyet Hakkı Karmaşası Yeni Değil
Eserin müzenin mülkiyeti olup olmadığı üzerindeki anlaşmazlık ilk 2016’ta, Marum’un mirasçılarının yazmayı “yasa dışı mülk” olarak tanımlayarak tazminat talep etmeleri üzere gündeme geldi.
Davada müzenin el yazması Haggadah’ın 70 yıldır ailenin mülkiyetine ait olduğu kısmını tahrip ettiğini ve yazmadan çıkardığı iddia edildi. Ayrıca dava dosyasında kurum, eserin mülkiyet kaydının doğru bir şekilde tutmamakla suçlanıyor. Eser ise “çalıntı” olarak nitelendiriliyor. Bu iddiaya yalanlayan müze, Marum’un kızı Elizabeth’in 1984’te kaleme aldığı mektupta yazılanları kanıt olarak gösteriyor. Mektupta, halkın faydalanması için Haggadah’ın müzenin koleksiyonunda kalmaya devam edebileceği yazdığı söyleniyor.
Elizabeth’in torunlarından olan davacılardan biri ise, Elizabeth’in yazmayı geri almaya çalıştığını fakat müzenin bunu engellediğini söylüyor. Mirasçılara göre Elizabeth birkaç kez reddedildi; İsrail Müzesi’ne göre ise Marum’un mirasçılarının yaptığı şey, Elizabeth’in isteklerini geri alma girişimi olması.
Mirasçıların avukatı Meir Heller, davanın, Nazilerin yağmaladığı sanat eserleri ve Yahudilere ait diğer parçalar üzerindeki tazminat talepleri için daha büyük etkiler sağlayacağını ifade etti.
1300’lü yıllara ait tarihi el yazma eser Haggadah’ın davası hâlâ devam ediyor.
Çalıntı olduğu iddia edilen bu esere dair sizler ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Art News
