Türkçe Rap müziğe mesafeli olanlardan mısınız? Rap’in yetersiz altyapılarla sıradanlaşmış, hızlı ve anlamsız sözlerle yüzeysel kalmış bir müzik türü olduğunu mu düşünüyorsunuz? Belki de doğru sanatçıyı dinlememişsinizdir. Peki edebiyat işin içine ne zaman giriyor? Hikâye anlatıcıları derken ne kastediyoruz? Türkçe Rap’te storytelling ne seviyede?
“yürüyorum arkama bakmadan
lakin sürümlerden kazanmıyor bile
adımlarım…
as beni meleğim
kendi karanlık rüyama”
Bu bir şiir olmalı. Buram buram kafanıza vuran adımlar sürümlerinden kazanmıyor. Bu dizelerin Defolu Caddelerde Fotomontaj adlı bir parçaya ait olduğunu ve şarkının türünün Rap olduğunu söylesem, ne dersiniz?
İşte bu yazı, şimdiye dek Türkçe Rap müziğin ön planda olmamış bir akımının; edebiyattan nasıl da beslendiğini gözler önüne sermeyi amaçlıyor.
İlk başlarda Almanya’nın arka sokaklarında, gerçek olaylardan ortaya çıkmış bu müzik türü ve onun kolları önce gurbette Türk, Türkiye’de Gurbetçilerin dertlerini anlatarak karşımıza çıkar.
Yaşanmışlıklar her şeyi insan bedeninde daha kabullenilebilir kılar. Kendisini bu anlatıların içindeki karakterler olarak gören binlerce kişi bir anda bu müziği kulağından dudaklarına taşımaya başlamıştır. Türkiye’de patlamayı Cartel yapmış olsa da Türkçe Rap için bu kültürün temellerini Islamic Force ve bu grubun kurulmasında emeği geçen Boe B atmıştır. Diğer isimlerden biri ise şimdilerde adını sıkça duyduğumuz Killa Hakan’dır. Sonrasında ise Ceza, Fuat, Sagopa Kajmer ve daha birçok isim bu işin Türkiye sınırları içindeki akışına yön vermiştir. Birçoğu zamanın kısıtlı imkanlarıyla yaptıkları büyük işlerle şimdilerde oldukça başarılı yerlere geldi.
Bu yazı Türkçe Rap’in kronolojik tarihi hakkında değil. O yüzden işin hikâye anlatıcıları (storytelling) boyutuna yavaş yavaş geçmek istiyorum.
Türkçe Rap’in Edebiyat ile Buluştuğu An
Gelelim tüm bu yaşanmışlıklar nasıl edebiyatla birleşiyor kısmına. Hikâye anlatıcıları da nereden çıktı dediğinizi duyar gibiyim. Sokaktaki bu kültür zamanla içerisine çok çeşitli kültürleri almaya başlamış ve kendini harmanlamıştır. İsyan edebilme amacını taşıyarak çıkan Rap Müzik aslında devrimlere sebep olmuş edebiyatı içinde barındırmasa bir hayli garip olurdu.
2000’lerin başında vurdu kırdı, küfür ve serserilik olarak görülen rap müzik, toplumsal birçok olaya ışık tuttuğu gibi aynı zamanda şairane sözler üretmeye başlamıştır. Hikâyelerin, romanların, felsefenin ve psikolojinin çerçevesinde düşünebilen kendini farklı açılardan geliştirmiş insanların kendini bu müziğe ait hissetmesiyle beraber Türkçe Rap kendi içinde dünya rap müzik piyasasında bulunan Storytelling kısmında ilerleme kaydetmeye başlamıştır. Aslında Türkiye’de çok da yaygın olmasa da Storytelling, yani hikâye anlatıcılığı, kurgulanmış yahut bireyin başından geçen olayların ritimler üzerine serilmiş halidir.
Ülkemizde Rap müzik kültürünün en başından bu yana kurmaca ile gerçekliğin iç içe geçtiği parçalar yapılmıştır. Kültürün, bu yönüyle ön plana çıkmış sanatçılardan bazılarından aşağıda biraz bahsedeceğiz.
Kayra
Türkçe Rap müziğin en önemli hikâye anlatıcılarından olan Kayra, Karabük’te çocukluğunun etkilerini demir çelik fabrikalarının gölgesinde anlatmaya başlamıştır. Zaman zaman sert, kimi zaman da herkesten nahif kullandığı diliyle anlattığı hikâyelere sarılıp uyumak istersiniz. Bir otogarda sabahlarken bulursunuz kendinizi, bir klozet başında hayat muhasebesi yaparken… Kusarken biri sorarsa, “Nasılsın? İyi misin?” diye, “Ayıpsın! Fevkaledeyim!” dersiniz. Sanatçının en çok dikkat çeken albümü altyapılarının birçoğuna hayat veren Farazi ile beraber yaptıkları Hayalet Islığı albümüdür. Bu albümün yanı sıra Bekar Evinde Kör Sinekler, Sarhoş Palavraları ve Nahoş Nidalar ile de oldukça etkileyici hikâyelere ritimler üzerinde imza atmıştır.
Farazi V Kayra – Bir Günlük Öldürün Beni
“Hikâyeden de olsa bir günlük öldürün beni. Fazla uzatmadan kapatalım bu defteri!”
Ağaçkakan
Tuhaf bir adam. Gerek söz seçimleriyle gerek bu sözleri harmanlayışı açısından düşünüldüğünde Ağaçkan tuhaf birisi. Ağaçkakan ekspresyonist bir hikâye anlatıcısı olarak tanımlanabilir. Dinlerken kendinizi altyapı müziğiyle başka evrenlere taşımalısınız. Anlattıkları harmandır. Sembolik kelime seçimiyle teknoloji, sanat, eski, yeni, garp ve şark kavramlarını mistik bir düzende dinleyebilirsiniz. Uzakları özlemek anlamına gelen Fernweh albümü ile dikkatleri üstüne çekmiştir. Da Poet, Farazi V Kayra ve Etnique Punch gibi isimlerle çalışmıştır.
Ağaçkakan – Teneke Trampet
“Darmadağın kafamın içi galiba bu yolculuk histerisi. O kadar gitmek ki unutmak güzergahın ayak izlerini…”
Karaçalı
Sıradan bir rap müzik icracısı değil. Hiç olmadı. Karaçalı dinleyicileri onu başkalarına anlatırken bir şairden bahseder gibi konuşur. Şarkılarında kaybolur. Savaş yanlısı saçlardan kaçmazlar. Türkçe Rap’e sayısız albüm bahşetmiş Karaçalı kelimeleri dans ederek kullanır. Anlattıklarıyla dikkat çektiği gibi edebi yönünü ortaya koyuşuyla da Rap müzik kültürü için benzersiz bir parçadır. Yıllarca kendi kabuğuna çekilmiş ancak ısrarla beklenmiştir. Mezar Virtüözü, Şimdi Git Zombi gibi albümleriyle güncelliğini hiç kaybetmemiştir. Ara vermeden önce yayınladığı “Sesindeki Haziran” milyonların ağzında şu dizelerin yer almasını sağlamıştır:
“Mercedes gibi
Turkuaz gibi
Yaz gibi
Fazla bir mektup son bir şans gibi…”
Karaçalı – Sesindeki Haziran
Saian
SS Miğfer ya da Saian Sakulta Salkım olarak da bilinir. Şiir ve öykü türlerinden oldukça etkilenmiştir. Şarkılarını genellikle protest bir bakış açısıyla yazan Saian, tarih ve kelime bilgisi bakımından incelendiğinde kültüre olan katkısıyla Rap müziğin en önemli temsilcilerindendir. Feleğin Çemberine 40 Kurşun adlı parçası ile birçok tarihsel karakteri giyinmiş ve dinleyicilerine lirikal bir ziyafet sunmuştur.
Ece Ayhan, Edip Cansever, Aziz Nesin ve daha birçok şair ve yazardan etkilenmiştir. Saian’ın hikâye anlatıcılığı Başıbozuk 1 ve 2 albümleriyle en tepeye çıkmış ve bu albümlerinde sokak kültüründen yetişmiş Gaziosmanpaşa’dan İsmet karakterine hayat vermiştir. Aynı albümlerde protest tavrından ödün vermemiş, düzeni eleştirmekten asla çekinmemiştir.
Saian S. S. Miğfer – Feleğin Çemberine 40 Kurşun
“Her nasılsa mizacınız hem demokrat hem de nurcu, benim failim hâlâ meçhul adım Uğur Mumcu.“
Type Wheel
Type Wheel, Stammtisch ve Oyuk albümleriyle yeraltında bu tarzın takipçileri tarafından oldukça beğenilen ama diğerlerine nazaran daha az bilinen bir MC. Albümlerini çalma listesine koyduğunuzda saatlerce trenle yolculuk yapıp tekrar tekrar çalabilir yahut tekrar tekrar biletler alıp albümleri dinlemek isteyebilirsiniz. Derinden sarsan beat seçimleri ve yükselen vokaliyle size bir anda hayat denilen filmdeki rolünüzü sorgulatır.
Kan ve Kir, Arkadaşız Belki, 891 ve Toz gibi parçaları ile ön plana çıkmıştır. Type Wheel aynı zamanda Farazi V Kayra, Ağaçkakan gibi isimlerle de çalışmıştır. Kayra ile Oyuk albümünde beraber çalıştıkları Kırmızı Şal Görmüş İspanyol Boğası, kültürün diğer önemli temsilcisiyle yapılmış kalite kokan işlerden sadece bir tanesi.
Type Wheel – Arkadaşız Belki
“Tuhaf derim yakışmayan toprağın bağrına
Yine de kamuflajımdan sarkan aidiyet kolyesi
Bu tılsımın utancı yerine ölümü giyindirir
Ve kaybolur artık gölgesizdir gölgesi“
Etnique Punch
Etnik enstrümanlara, eskiye, mistisizme ve metaforik öğelere özleminiz mi var? Adından da müziğinden de sözlerinden de çıkartabileceğiniz gibi Etnique size bu özlemi dindirme şansı veriyor. Bulutlar üzerinde sigaranız ve şarabınızla serbest düşüş yaşamadan eğlenebiliyorsanız, istemsizce ritim tutuyorsanız, çalma listenize iyi bakın çünkü Etnique Punch’a denk gelmiş olabilirsiniz.
Eleştirel yanını kaybetmeden hikâyelerini hoyratça dile getiren Etnique Avantür, Sarhoş Baykuş ve Vinyet albümleriyle ön plana çıkmıştır.
Etnique Punch – Mantra
“Unutma, kaybolmak için evvela kaybetmek gerek.”
Sizin listeye eklemek istediğiniz hikâye anlatıcıları var mı? Yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da bizimle paylaşabilirsiniz.
