Antarktika buzundaki dev deliğin 50 yıllık gizemi çözümlendi. Bilim insanlarını uzun yıllardır meşgul eden muamma sonunda aydınlığa kavuştu.
Antarktika’nın Weddell Denizi’ndeki kalın buz tabakasında zaman zaman dev bir delik açılıyor ve karanlık suları gün yüzüne çıkarıyordu. İlk kez 1974’te fark edilen bu olağanüstü olay, her yıl tekrarlamadığından araştırmacıları şaşkına çevirmiş ve nedenleri üzerine birçok teori üretilmişti. Ancak 2016 ve 2017’de deliğin yeniden belirmesiyle bilim insanları harekete geçti.
Uydu görüntüleri, yüzen otonom aletler, foklar ve bilgisayar modelleriyle toplanan verilerin bir araya gelmesiyle nihayet bu büyük muammanın cevabı bulundu. Sürecin arkasındaki “Ekman spirali” olarak bilinen rüzgâr-su etkileşimiydi.
Southampton Üniversitesi’nden okyanus bilimci Alberto Naveira Garabato şöyle dedi:
“Ekman spirali, tuzlu ve sıcak suyun yüzeye karışmasını sağlayan ve eksik kalan temel bileşendi.”
Buzullar arasındaki bu delikler ya da “polinyalar” genelde kıyı yakınlarında görülür ve deniz memelilerinin nefes almaları için kullandıkları pencereler gibidir. Ancak açık denizde oluşanlar çok daha nadirdir. Sürekli yeniden açılan Maud Yükselti poliniyası tam da bu sebeple 50 yıldır bilim dünyasını şaşırtıyordu.
1974’te keşfedildiğinde Yeni Zelanda büyüklüğündeki bu devasa deliğin ardından 1975 ve 1976’da da tekrarladığı görüldü. Ancak sonrasında uzunca bir aradan sonra 2016 ve 2017’de Maine eyaleti boyutunda (Konya’nın 2.5 katı büyüklüğünde) yeniden belirdi.
Antarktika’da 50 Yıllık Dev Buz Deliğinin Oluşumunda Tuzun da Önemi Vardı
Bu son iki yılda gerçekleşen muazzam olaylar, uzmanları sahaya inmeye ve verileri derleyip toplamaya itti. Elde edilen bilgiler, birkaç farklı faktörün bir araya gelmesiyle bu deliğin oluştuğunu gösterdi.
Bunlardan ilki, 2016-2017’de Weddell Denizi’ndeki dairesel akıntının olağanüstü güçlü olması ve tuzlu sıcak suyu yüzeye taşımasıydı. Bu açıklar buzun erimesini, ancak ardından oluşan tatlı suyun da karışımı durdurmasını.
İsveç’ten okyanus bilimci Fabien Roquet “Demek ki ek bir tuz girişi olmalıydı deliğin açık kalması için,” diye konuşuyor.
Araştırmacıların hesaplamalarına göre bu tuzluluk, Maud Yükselti’nin etrafındaki girdaplardan kaynaklanıyor. Rüzgârın yüzeydeki etkisiyle oluşan Ekman spiralinde ise bu tuzlu su tekrar yüzeye çıkarak deliğin kapanmasını engelliyor.
İklim Değişikliğinin Muhtemel Etkileri
Science Advances’ta yayımlanan çalışma, Antarktika buz örtüsünün izlenmesi ve gelecek projeksiyonlarında büyük önem taşıyor. Özellikle kuvvetli rüzgârlara bağlı olarak bu tür poliniyaların sıklaşacağı öngörülüyor. Bu da kutup denizlerindeki tuzluluk ve sıcaklık değişimlerinin yanında okyanus akıntılarını da etkileyecek.
Kaliforniya Üniversitesi’nden Dr. Sarah Gille, şunları ekliyor:
“Poliniyaların izleri yıllarca suda kalabiliyor ve ısı taşınımı ile akıntılara yön veriyor. Oluşan yoğun sular okyanusun dört bir yanına yayılabiliyor.”
Antarktika’nın bu gizemli deliğinin kaynağının çözülmesi, iklim değişikliğinin denizlere muhtemel etkilerinin de daha net anlaşılmasına katkıda bulunacak. Kutuplardaki bu tür olağanüstü olayların takibi, gezegenin geleceğini öngörmek açısından büyük önem taşıyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: Antarktika’nın Güneyindeki Aktif Yanardağ Altın Tozu Püskürtüyor
Sizler de Antarktika’daki dev deliğin oluşuma dair yeni bulgularla ilgili yorumlarınızı Kayıp Rıhtım Forum’da paylaşabilir, benzer içerikler için bizi Google News’ten takip edebilirsiniz.
Kaynak: Science Times
